Deventer Dagblad, 13 april 1999

Door Anouk Middelkamp

AMSTERDAM – Steeds meer kinderen vallen in het sociale verkeer buiten de boot. Ze zijn impulsief, agressief of juist extreem verlegen. Een sociale-vaardigheidstraining zou voor hen een uitkomst zijn. ,,Kinderen moeten weer leren samen te spelen", stelt het Nederlandse Instituut voor Psychologen.

Saskia is een verlegen en onzeker meisje. Ze vindt zichzelf maar een raar en als andere kinderen aan het spelen zijn, kijkt ze meestal van een afstandje toe. Ze zou best vriendjes willen maken, maar hoe doe je dat eigenlijk? Jeffrey is een stoere jongen die niet met zich laat sollen. Hij is vaak betrokken bij ruzies en slaat regelmatig van zich af. Hij heeft de macht in de klas, maar weinig echte vrienden. Zijn ouders en leerkracht kunnen hem nauwelijks aan.

Kinderen als Saskia en Jeffrey zijn er veel in Nederland. Twintig procent van de jongeren die worden behandeld bij de RIAGG heeft last van sociale problemen. Op basisscholen hebben steeds meer leerlingen een gebrek aan sociale vaardigheden. Volgens S. Faber, die als de schoolbegeleider regelmatig met ‘moeilijke’ kinderen werkt, is het probleem van de laatste jaren. ,,De maatschappij is met alle moderne technieken steeds individualistischer geworden. Kinderen zitten vaak alleen voor de televisie en leren niet meer samen te spelen", aldus Faber. Ook de ‘alles moet kunnen cultuur is volgens de schoolbegeleider debet aan de problemen van de kinderen. ,,Ze hebben duidelijkheid nodig en moeten weten wat de sancties zijn als ze zich asociaal gedragen. Als dat niet gebeurt nemen ze zelf het heft in handen en slaan ze door." 

Om deze kinderen te helpen ontwikkelden leerkrachten en hulpverleners speciale sociale vaardigheidstrainingen, waarin scholieren leren om te gaan met hun gevoelens, samen te werken en problemen op te lossen. ,,Eigenlijk zouden ze dit thuis moeten leren’’ ,zegt Faber. ,,Maar veel ouders weten niet hoe ze dat moeten aanpakken. Ze zijn onzeker over zichzelf en zadelen hun kinderen met de problemen op. "De verschillende trainingsprogramma’s bieden hun materiaal allemaal op een ander manier aan. Zo werkt het PAD (Programma Alternatieve Denkstrategieën) met een schildpad, die model staat voor het ‘rustig nadenken voordat je reageert’. Daarnaast hangt er in iedere klas een poster met een stoplicht, dat de drie stappen bij het oplossen van problemen weergeeft; rood is nadenken, oranje is oplossing vinden en groen is het plan uitvoeren.

Een belangrijk element in alle leergangen is het toepassen van het geleerde in de praktijk. Psychologe E. Mackaay: ,,Vroeger leerden de kinderen vaardigheden, maar die bleven niet hangen omdat ze te theoretisch waren. Nu zijn de meeste trainingen gericht op het bewust maken van het eigen gedrag. Als de kinderen weten waarom ze op een bepaalde manier reageren, kunnen ze daar in andere situaties beter op letten."