Citaten uit

Seksuele rijpheid blijft stabiel maar seks komt steeds vroeger

Pubers en seks

NRC 23 december 2000

Het laatste Nederlandse groeionderzoek laat zien dat de leeftijd waarop kinderen puber worden sinds 1980 niet meer daalt. Maar de eerste seks vindt steeds vroeger plaats.

Anja Vink

Achteraf bezien is het Dick Mul een raadsel waarom twintig jaar lang is aangenomen dat kinderen in de Westerse wereld steeds vroeger in de puberteit raken. Uit zijn onderzoek blijkt dat de leeftijdsdaling van de puberteit in Nederland sinds 1980 is gestabiliseerd en voor de meeste andere Westerse landen lijkt dat ook te gelden. Deze week promoveerde Mul in de kindergeneeskunde aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Zijn onderwerp: de leeftijd waarop de puberteit intreedt en de behandeling van een te vroege puberteit, pubertas praecox genaamd, onder anderen bij geadopteerde kinderen.

In 1997 adviseerde het Amerikaanse Genootschap van Kindergeneeskunde en Endocrinologie (hormonenleer) om de ondergrens van het begin van een 'normale' puberteit te verlagen. Voor blanke meisjes zou de leeftijd van acht naar zeven jaar moeten, bij meisjes van Afro-Amerikaanse afkomst van zeven naar zes jaar. Voor jongens geldt in de Verenigde Staten nog altijd de ondergrens van negen jaar. Meisjes raken in de puberteit als de borsten zich gaan ontwikkelen, jongens wanneer de testikels gaan groeien.

Het advies van het Amerikaanse Genootschap, gebaseerd op onderzoek van dr. Marcia E. Herman-Giddens, heeft veel onrust veroorzaakt, vooral in de Verenigde Staten en Groot- Brittanni. De vervroeging van de puberteit wordt in die landen in verband gebracht met (te) vroeg seksueel gedrag en de daarmee samenhangende tienerzwangerschappen. Reden voor de Britse premier Blair om een campagne te starten onder het motto 'Be proud. Be a virgin', met als boegbeeld het tienerpopidool Britney Spears. Jongeren worden opgeroepen seks uit te stellen en langer maagd te blijven. In Nederland speelt deze ongerustheid veel minder, ook al omdat het aantal tienerzwangerschappen bij ons het laagste ter wereld is: in 1985 ging het om 19 gevallen per 10.000 meisjes. In de Verenigde Staten is dit tien keer zoveel. [...]

Het scholierenonderzoek duidt op een duidelijke vervroeging van seksueel gedrag sinds 1980, en op een versnelling van de fases die in de seksuele ontwikkeling worden doorlopen. Begin jaren negentig vlakte die vervroeging af. [...] 

Naakt vrijen

De leeftijd van de eerste tongzoen lag volgens het scholierenonderzoek in 1995 op gemiddeld 12,7 jaar, bij naakt vrijen was dit 14,6 jaar en de eerste geslachtsgemeenschap kwam op 15,1 jaar. Meisjes beginnen later maar gaan sneller door de verschillende stadia heen: rond het zestiende levensjaar hebben ze de jongens ruimschoots ingehaald. Het 'ervaringstraject' duurt bij meisjes 3,4 jaar tegen 4,9 jaar bij de jongens.

Volgens Vogels heeft de interpretatie van de vervroeging van de puberteit in de Verenigde Staten en Engeland een puriteins tintje. 

"De koppeling tussen lichamelijke rijping en te vroeg seksueel gedrag is sterk overdreven. Vervroeging van seksueel gedrag is een gevolg van betere voeding n van een vrije jeugdcultuur, zoals de hele Westerse wereld die kent."

[...]  Groot was de verbazing toen bleek dat het begin van de puberteit in Nederland sinds 1980 is gestabiliseerd. Gemiddeld beginnen meisjes er rond 10,7 jaar mee, het moment waarop het borstweefsel zich begint te ontwikkelen. De menarche ligt op 13,2 jaar. Jongens raken in de puberteit als ze 11,5 zijn, wat samenhangt met de groei van de testikels. Geslachtsbeharing is geen kenmerk van het begin van de puberteit, vindt Mul. Zijn bevindingen wijzen uit dat een vroege, maar nog steeds normale, puberteit voor Nederlandse meisjes tussen de acht en tien jaar kan beginnen. Bij jongens ligt dat tussen de negen en elf jaar. [...] 

[...]

Wat betreft de openheid rond seksualiteit bestaat tussen Nederland en de Verenigde Staten een groot verschil. Vogels: 

"In Nederland geldt seks als een normaal onderdeel van het bestaan. Toch werkt dat in het algemeen geen 'te' vroeg seksueel gedrag in de hand, zoals in de Verenigde Staten wordt verondersteld. Nederlandse meisjes denken bewust na over de risico's van een zwangerschap. Ze nemen een duidelijke beslissing over hun eigen seksuele gedrag door vaak al van tevoren naar de dokter te gaan voor een recept voor de anticonceptiepil. Daarin worden ze gesteund door een pragmatische houding van veel ouders."

Het pilgebruik onder meisjes is in Nederland de laatste tien jaar opgelopen tot het hoogste ter wereld. Met het vroeger met seks beginnen, gebruiken meisjes ook steeds vroeger de pil. Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek slikte in 2000 van alle 16 tot 19-jarige meisjes 54 procent de pil. En 80 procent van alle 20 tot 24-jarigen. [...]