Citaten uit

Moeder bepaalt je succes 

Xandra Schutte, De Volkskrant, 17 september 2005

Rust, reinheid en regelmaat is al lang niet meer genoeg; de complete vorming van de kinderpsyche is tegenwoordig de verantwoordelijkheid van de moeder. Pfff ... is dat nou nodig, vraagt Xandra Schutte zich af

Speelt baby met een knuffelbeer, doe dan mee, dan wordt het een leermoment

Zet de wc-deksel met een slot vast op de pot, om verdrinken te voorkomen

Wat is er toch met het moederschap aan de hand?

Het is een vraag waar ik nooit bij heb stil gestaan - tot ik, ruim een half jaar geleden, zelf moeder werd. Het begon al tijdens de zwangerschap, toen ik werd doorgestuurd naar de lactatiedeskundige. Lactatiedeskundige? Dat is iemand die alles weet van borstvoeding. [...] Altijd gedacht dat zogen een natuurlijk proces is, maar dat bleek een misvatting.

Maanden voor de datum van de bevalling werd er een kraampakket thuisbezorgd van de verzekeringsmaatschappij. Ik opende het met de opwinding die je voelt bij een onverwacht cadeau, maar de doos bevatte voornamelijk onverkwikkelijk grote maandverbanden en een naslagwerk over 'veilig groter groeien'. Mijn zoon zwom nog comfortabel in mijn buik, afgeschermd van de boze buitenwereld, maar mij werd nu al ingewreven dat ik hem altijd op z'n rug moest laten slapen, anders kon hij sterven aan wiegendood, [... enzovoorts ...]

Het boek maakte duidelijk dat overal gevaren loeren. Neem nooit je baby in de draagzak op de fiets. [... enzovoorts ...]

Het lijken triviale voorbeelden, maar ze zijn veelzeggend. De lactatiedeskundige staat voor de stoet aan experts die je inpeperen dat niets meer natuurlijk is als het om het moederschap gaat. Bij alles, van het spelen met knuffels tot het zingen van wiegeliedjes, kun je het beste vertrouwen op hun advies. Maar de overvloed daaraan maakt dat je je knap zenuwachtig gaat voelen: doe ik het wel zoals het moet? Na de geboorte van je baby moet je transformeren tot een liefdevolle cipier - als je even niet oplet, gebeurt het ergste.

Angst en de deskundigen die je onophoudelijk voorhouden dat het opvoeden van kinderen een hoogst ingewikkelde zaak is, ze keren terug in de stroom boeken over het moederschap van de laatste jaren. Zoals [... volgt een lijst ...].

Er is, kortom, wat met het moederschap aan de hand - maar wat precies?

[...]

[De moeders] zijn niet meer ondergeschikt aan hun man, dat is winst, maar daar is een veel verraderlijker slavernij voor in de plaats gekomen: die van hun kinderen. Een recent onderzoek onder Amerikaanse moeders leert dat 70 procent van hen het moederen als 'onvoorstelbaar stressvol' ervaart.

[...]

Het moederschap grijpt vrouwen naar de keel omdat ze het gevoel hebben dat ze het nooit goed genoeg doen. Tot voor kort was het overzichtelijk: er werd van moeders verwacht dat ze hun kinderen voedden, kleedden en troostten, daarmee hield het zo'n beetje op. Tegenwoordig zijn ze ook verantwoordelijk voor hun emotionele stabiliteit en psychologische en cognitieve ontwikkeling en dat is heel wat grenzelozer. Gezondheid en geluk is niet meer de voornaamste norm, onze kinderen moeten later succesvol zijn, en de sleutel van dat succes ligt in de moederlijke toewijding.

Freud en John Bolwby, de theoreticus die het belang van een goede hechting tussen moeder en kind benadrukte, prentten moeders in dat de eerste drie jaar van het kinderleven bepalend zijn. Krasjes die de kinderziel dan oploopt, zijn niet meer weg te poetsen, hoe lang volwassenen later ook door hun therapeut gepamperd worden.

[...]

Freud, Bolwby, deskundigen van dit moment, ze leren allemaal dezelfde les: opvoeden gaat niet vanzelf, kinderen worden niet evenwichtig, slim en succesvol geboren, ze kunnen zo worden gemáákt.

Angst voor levensbedreigende situaties kan al behoorlijk beklemmend werken, maar als de angst zich uitstrekt tot alles wat eventueel een lange-termijneffect op de baby heeft, dan word je regelrecht paranoïde. De eerste angst maakt moeders tot lijfwacht - alleen naar school lopen is te gevaarlijk, alleen buiten spelen: liever niet. De tweede zorgt dat moeders zich altijd tekort voelen schieten, en het tweelingzusje van tekortschieten is schuldgevoel.

[...]

Het idee dat de perfecte opvoeding vanzelf tot een perfect kind leidt, legt een nauwelijks te dragen druk op de schouders van ouders, en vooral op die van moeders, omdat zij nog steeds worden gezien als de eerstverantwoordelijken voor het welzijn van hun nakomelingen.

[...]

Het zijn de moeders die de adviezen van de experts gulzig tot zich nemen.

[...]

Het ideale moederschap betekent op die manier dat je volkomen moet opgaan in je kind - en zelf verdwijnen. Je ziet het ook in veel hedendaagse gezinnen: het leven is georganiseerd om de kinderen, de tijdschema's zijn aangepast aan hun schooluren, voetbaltrainingen en balletlessen, de woonkamer is bezaaid met hun speelgoed, de tv staat op hun programma's afgestemd, alles draait om hen. De moeders zijn hun slavinnen, 24 uur per dag.

[...]

Je kunt de hang naar hyperouderschap afdoen als een typisch Amerikaans fenomeen - Amerikanen zijn fanatieker en hysterischer dan wij, denken wij graag. Maar ook hier zijn kinderen in de meeste gezinnen het onbetwiste middelpunt, ook hier lijkt het moederschap minder vanzelfsprekend dan ooit.

[...]

Maar vreemde neigingen passen meestal in een maatschappelijke context.

Douglas en Michaels analyseren in The Mommy Myth vooral de media en ontdekten dat die de laatste dertig jaar geobsedeerd lijken door moeders en kinderen. Het moederschap wordt in de reclame en vrouwenbladen voorgesteld als een roze wolk, maar de reguliere media hameren voortdurend op gevaren en ouderlijk falen. Probeer de Nederlandse krantenberichten over kinderen van de afgelopen maanden in je hoofd op te roepen en je struikelt over verdronken jongetjes, kindermisbruik, [... enzovoort ...]

[... J]e raakt ervan doordrongen dat opvoeden een duizelingwekkende verantwoordelijkheid is, sterker nog: dat je opvoeden beter niet aan ouders over kunt laten.

Dat laatste is misschien wat overdreven, maar de maatschappelijke onzekerheid die over opvoeden bestaat, tast wel het zelfvertrouwen van moeders aan. Het maakbare kind wordt vooral als een kwetsbaar kind gezien, dat uiterst gevoelig is voor de verwoestende gevolgen van ouderlijke incompetentie. Het gevolg is dat moeders tegenwoordig zelfs vertwijfeld raken bij iets doodgewoons als huilen. Ik las ergens dat het beschadigend zou kunnen zijn; huilen confronteert baby's veel te vroeg met de pijn van het leven.

De vraag is hoe moeders van hun onbehagen en onzekerheid bevrijd kunnen worden.

[...]

Kinderen zijn veel veerkrachtiger en weerbaarder dan we denken. Niet alleen worden de gevaren overdreven - hoeveel kinderen zijn er verdronken in de wc-pot? - ook veel van de vergaande deskundige adviezen berusten niet op werkelijke kennis. De fixatie op de emotionele en cognitieve ontwikkeling is vaak niet wetenschappelijk, maar cultureel bepaald. Het is ideologie.

[...]

Kinderen zijn waarschijnlijk meer gebaat bij liefdevolle verwaarlozing dan bij neurotische overbezorgdheid. Moeders zijn daar zeker bij gebaat, en de beste garantie voor een gelukkige jeugd zijn gelukkige opvoeders.