Theedrinken met terroristen
Interview met Alastair Crooke
Thijs Broer & Joost Janmaat; VN 6 mei 2006
Het WRR-pleidooi voor een dialoog met Hamas en Hezbollah werd
door Nederlandse politici met hoon overladen. Maar Alastair
Crooke, voormalig politiek rapporteur van de Britse
inlichtingendienst MI 6, geeft de WRR groot gelijk.
"Het is bizar: we willen een wereldcrisis bezweren
door met steeds minder mensen te praten."
[...]
In het buitenland wordt de discussie met belangstelling
gevolgd, ook door onderhandelingsexpert Alastair Crooke. Hij
werkte tientallen jaren in conflictgebieden, voor de Britse
inlichtingendienst MI6 en voor Javier Solana, buitenlandcoördinator
van de EU.
Twee jaar geleden richtte hij het Conflict Forum op.
Die onafhankelijke organisatie probeert toenadering tussen
het Westen en de islam tot stand te brengen, onder meer door
middel van vertrouwelijke ontmoetingen tussen Amerikaanse en
Europese beleidsmakers en de top van Hamas en Hezbollah. Dat is
hoogstnoodzakelijk, zegt hij, want de westerse politiek
heeft last van toenemende ideologische verblinding.
Vanuit Beroet, waar hij net met de top van Hamas heft
gesproken, reageert hij op de voornaamste bevindingen van
het WRR-onderzoek. De analyse dat het islamitisch activisme een
grote diversiteit kent en een belangrijke rol zou kunnen spelen
in hervormingsprocessen in het Midden-Oosten is 'volkomen
juist', zegt hij.
En dat geldt ook voor de voornaamste aanbeveling van de WRR:
dat het Westen de dialoog met islamitische groeperingen als
Hamas en Hezbollah niet moet afwijzen.
"Het is van het grootste belang om onderscheid te maken
tussen extremistische groepen ais Al Qaeda, die het hele
westerse systeem willen vernietigen om de islamitische staat op
te bouwen, en groepen als Hamas en Hezbollah, die brede
steun hebben in hun eigen gemeenschap, en die proberen hun
samenleving te hervormen van onderaf. Ze willen een einde maken
aan corruptie, ze willen een rechtvaardig bestuur, en voor alles
willen ze vrije verkiezingen."
Om vervolgens de democratie af te schaffen?
"Nee, daar is geen sprake van. Hamas is een vurig
voorstander van vrije verkiezingen, net als de overgrote
meerderheid in de moslimwereld. Het is van het grootste belang
dat we die groepen steunen, want als we dat niet doen worden ze
overvleugeld door extremisten. De leiders van Hezbollah en Hamas
staan zelf op de dodenlijsten van radicale salafistische
groepen, omdat ze bereid zijn met het Westen te praten en
de democratische structuren te erkennen die door ons worden
gesteund. We denken dat het allemaal om ons in het Westen
draait, maar de de echte strijd wordt binnen de
islamitische bewegingen gestreden."
[...]
"In het debat over de islam worden voortdurend termen
gebruikt die een kritische analyse in de weg staan.
[...]
"Er wordt in het Westen een bewuste poging gedaan de
dialoog te verhinderen. en groepen als Hezbollah en Hamas te
demoniseren. Het gevolg is dat het debat in een militaire sfeer
blijft steken: 'deze mensen zijn criminelen en terroristen, dus
moeten we ze met militaire middelen bestrijden'.
"We zouden zulke groepen juist toe moeten laten tot de
politieke sfeer. Want dat is waar het om gaat: ze haten niet de
westerse waarden, maar het westerse beleid. De
enige manier om daarmee om te gaan is de bereidheid te tonen tot
een echte dialoog."
In het Westen is het idee wijdverbreid dat de islam
fundamenteel onverenigbaar is met de democratie en de
mensenrechten.
"Er zijn inderdaad islamitische groepen die dat geloven,
maar dat is een heel kleine minderheid. De overgrote meerderheid
van de moslims steunt vrije verkiezingen. Groepen als Hamas en
Hezbollah lopen daarin voor op. net als Jamaat-i-Islami
in Pakistan en de Moslim Broederschap in Egypte.
"In het Westen bestaat het idee dat dat reactionaire
bewegingen zijn. die terugwillen naar de zevende eeuw. Maar dat
is een fundamenteel foute benadering. Hamas en Hezbollah
zijn in eerste plaats moderne, politieke bewegingen. Ze geloven
alleen dat de vooruit-
gang niet hoeft in te houden dat ze precies zo worden als het
Westen. Veel van hun waar-
den zijn identiek aan de onze."
Welke waarden bijvoorbeeld?
"Groepen als Hamas en Hezbollah spreken over respect en
rechtvaardigheid, over gelijke behandeling, over waardigheid.
Als ze praten over waardigheid, kun je dat ver talen als:
mensenrechten. We hebben veel meer gemeenschappelijke
ervaringen dan je op het eerste gezicht zou zeggen.
[...]"
[...]
"We moeten niet vergeten dat Hamas zelf een
wapenstilstand heeft afgekondigd, en zich daar al sinds eind
2003 aan houdt. Juist Hamas biedt een uitweg uit het geweld.
Maar dat kan alleen op basis van wederkerigheid. Het Westen
roept nu dat Hamas eerst het geweld moet afzweren. Maar het idee
dat je eenzijdig, en ook nog eens in een volstrekt asymmetrische
politieke situatie, ontwapening kan eisen vóór er gepraat
wordt, is volstrekt ineffectief, en heeft geen enkele
historische parallel.
"[...]"
Volgens critici betekent praten met Hamas en Hezbollah dat
je terrorisme legitimeert. Bent u het daarmee eens?
"Nee. Integendeel: door ze te demoniseren, door niet
met ze te praten, door ze te isoleren neemt het geweld juist
toe. Dan zijn er grote groepen jonge mensen - ik heb ze net nog
gesproken in de vluchtelingenkampen hier in Libanon - die
zeggen: ' Zie je wel, het heeft geen zin met het Westen te
praten, want ze beschouwen ons toch als terroristen, wat we ook
doe'. Dan radicaliseren mensen, en neemt het geweld toe.
"Critici die zeggen dat we zulke groepen moeten
buitensluiten, en die organisaties als de mijne verwijten thee
te drinken met terroristen, vergroten juist het risico
voor de westerse samenleving."
[...]
"[...]
"Bij gijzelingssituaties is het in de hele westerse
wereld volstrekt vanzelfsprekend om te communiceren, alleen al
om te onderzoeken of de aannames aan beide zijden wel kloppen.
Maar als het om vredesprocessen gaat, geloven we opeens dat het
beter is niet te praten."
Welke rol kan een klein land als Nederland spelen in het
Midden-Oosten?
"Kleine landen kunnen een grote rol spelen in het
doorbreken van de impasse en te benadrukken dat de huidige
westerse politiek rampzalige gevolgen heeft. Het westerse beleid
faalt op alle terreinen, en intussen ontkennen we de nieuwe
realiteit.
