Citaten uit

Salomonsoordeel met dubbele bodem

Frank Kuitenbrouwer,  NRC Handelsblad 21 augustus 2008, column Lex et libertas

De voormalige chauffeur van Bin Laden is er genadig van afgekomen. Dat maakt de weeffouten van de bijzondere rechtspleging niet goed.

[...]

De gezworenen verklaarden de Jemeniet, die Osama bin Laden als chauffeur heeft gediend, schuldig aan materiële steun aan terrorisme maar spraken hem vrij van de tweede en ernstiger aanklacht van terroristische samenzwering. Hij zou in theorie over vijf maanden kunnen vrijkomen.

Een mooi Salomonsoordeel.

Het Witte Huis was er als de kippen bij om aan te tekenen dat het toch maar goed is gekomen met de Militaire Commissies, zoals de naam luidt van de uitgeklede krijgsraden die president Bush na de aanslagen van 11 september 2001 had ingesteld.

Deze bijzondere rechtspleging stootte meteen op ernstige kritiek, niet in de laatste plaats, omdat hij was gekoppeld aan een nieuw soort verdachten, de zogeheten illegale vijandelijke combattanten. Amerika had deze categorie voor de gelegenheid bedacht om basisrechten van opgepakte terreurverdachten te kunnen omzeilen. Daarbij kwam dat Bush de commissies per decreet instelde in plaats van het Congres te vragen om een wet. Door de spelregels voor en de benoemingen in de commissies geheel aan zich te trekken riep de president ernstige twijfel op over de onafhankelijkheid van de rechtspleging.

[...]

Het federale Hooggerechtshof moest er in 2004 aan te pas komen (ook al in het geval van Hamdan) om een wet af te dwingen, de Military Commissions Act (MCA). Onder pressie van Bush ging het Congres echter akkoord met een beschamende regeling. Zo staat hij toe een verdachte te veroordelen op grond van geheime informatie en de resultaten van derdegraadsverhoren - in strijd met een eerlijk proces.

Het Hooggerechtshof sprak zich in 2004 niet uit over het door de president geclaimde recht om vijandelijke strijders op te sluiten voor de duur van de vijandelijkheden. Aangezien niemand kan zeggen wat de oorlog tegen het terrorisme van Bush eigenlijk inhoudt - dus wanneer hij is afgelopen - maakt dat gevangenhouding voor onbepaalde tijd mogelijk. Als het aan Bush ligt ook nog eens zonder vorm van proces.

In juni van dit jaar besliste het Hooggerechtshof echter in de zaak-Boumedienne dat de gedetineerden van Guantánamo Bay niet verstoken zijn van het klassieke recht van habeas corpus: toegang tot een rechter om hun detentie te toetsen.

[...]

[ ... Later zei het Hof] in Richmond dat de president personen die hij als vijandelijke strijder aanmerkt wél onbeperkt kan vasthouden. Volgens deze laatste redenering heeft Hamdan niets aan zijn milde vonnis, maar blijft hij gewoon vastzitten.

[...]

Twee dingen vallen op.