'Als je het kunt doen, heb je het niet nodig'

De bisschop, zijn overtuiging en de censuur

Enige tijd geleden was er nogal wat ophef over uitlatingen van aankomend bisschop Van Eijk over homoseksuelen. Homoseksuelen, had hij beweerd in een collegedictaat, zijn geestesziek; ze hebben geen chemische balans in hun hersenen. Vanzelfsprekend wekten deze uitspraken, toen zijn naar buiten gebracht waren, felle reacties op vanuit homoseksuele en verwante groepen. Anno 1999 is het gelukkig tot het grootste deel van de Nederlandse samenleving doorgedrongen dat homoseksualiteit weliswaar anders, maar niet minder dan heteroseksualiteit, laat staan een ziekte.

In het kort

Om te zien of hier geen discriminatie gepleegd is, begon het Openbaar Ministerie een onderzoek. Er bleek geen aanleiding te zijn voor vervolging.
De staat heeft zich hier echter niet mee te bemoeien. Een openbare discussie hierover moet in een democratie plaats kunnen vinden.
De bisschop mag zeggen wat hij vindt - en wij mogen dit ook.

Lees nu hieronder het hele artikel

Een aantal katholieke, en ook andere, homoseksuelen dienden een klacht in bij justitie wegens discriminatie en belediging. Er werd een onderzoek in gang gezet. De voornaamste homoseksuele organisaties, zoals het COC, hielden zich echter verre van zulke acties. Zij verkozen de discussie, en wilden bovendien dergelijke mening niet 'onder de grond duwen'.

Terecht, naar mijn mening. Het verbieden van dergelijke uitlatingen komt neer op een kwalijke inbreuk op de vrijheid van meningsuitingen daarmee op een aanval op de fundamenten van onze democratie.

Van mij mag iedereen vinden en ook zeggen dat hij van mening is dat homoseksualiteit uit een neurotische stoornis voortkomt. Diegene is daar vrij in. Ik heb dan de vrijheid om te vinden en te zeggen dat homofobie voortkomt uit een neurotische stoornis.

Bovendien is een dergelijk verbod ook helemaal niet nodig. Er zijn zeer veel personen en groepen, ook binnen de Katholieke Kerk, die meer dan bereid zijn een heel ander geluid te laten horen waar het homoseksualiteit betreft. Over het onderwerp homoseksualiteit kan en moet gediscussieerd worden, ook en juist binnen de kerk. Een discussie die onmogelijk is als je de tegenstander verbiedt zijn mening te verkondigen. Dan sluit ieder zich weer op in zijn eigen ivoren toren. Er is geen reden voor homo's om deze discussie uit de weg te gaan - er zijn argumenten, en er zijn mensen om deze argumenten naar voren te brengen.

Een zinvolle discussie en zinvol onderzoek zijn echter alleen mogelijk als beide partijen hun geluid kunnen laten horen. De Staat dient zich hiermee niet te bemoeien. Ik vind het recht op vrije meningsuiting van groter belang dan de kans op discriminatie. De bisschop mag van mij zeggen wat hij vindt en ik zal dit ook doen. Hoe meer dit debat in het openbaar gevoerd wordt, hoe beter. Mocht er later discriminatie zijn op grond van deze mening, dan dient niet de mening en het uiten ervan, maar alleen het discriminerende handelen aangepakt te worden. We hebben hier met overtuigingen te maken. De bisschop is ervan overtuigd dat homo's neurotisch zijn. Anderen zijn ervan overtuigd dat homo's normaal zijn. Beide overtuigingen leven in onze samenleving. Ik ben ervan overtuigd dat homofobie neurotisch verankerd is, anderen zijn ervan overtuigd dat juist homofobie behoort tot het pakket van 'de normale man'. Wil je dit veranderen? Dan zal het bespreekbaar moeten zijn. Er moet dan vrijheid zijn om te zeggen dat homo's gestoord zijn, dan is er ook de vrijheid om het tegenovergestelde te zeggen. Dus geen veroordeling van de bisschop, maar aanmoediging om zijn overtuiging eens uit te leggen.

In het verleden heeft de situatie anders gelegen. Nog niet zo lang geleden (30 jaar?) waren homoseksuelen lang niet zo geaccepteerd als nu. Als in die tijd opmerkingen als die van Van Eijk waren gevallen, was er niet iemand geweest om ze van repliek te dienen. In een dergelijke situatie zou in elk geval een moderatie van zulke uitlatingen als nuttig gezien kunnen worden, al weegt voor mij het grondrecht op vrije meningsuiting nog steeds zwaarder. In die tijd zou echter een proces op dergelijke gronden slechts op hoongelach stuiten. Pas nu de noodzaak verdwenen, of in elk geval verminderd, is, bestaat er een dergelijke mogelijkheid.

Dit is geen toeval. Om censuur (en dat is dit toch feitelijk) te kunnen toepassen, is macht nodig. Alvorens men effectief censuur kan eisen, dient men eerste de heersende macht (of in een democratie de publieke opinie) van zijn gelijk te overtuigen. Wanneer men daarin geslaagd is, kan men duidelijk zijn mening verkondigen.

Censuur is altijd een middel van de machtige opinie tegen de onmachtige, nooit andersom. Als je censuur kunt toepassen, heb je het niet nodig.

Dat de homo-organisaties de mogelijkheid hebben om Eijk voor de rechter te dagen, toont aan dat ze een zekere macht hebben, of in elk geval dat hun ideeën een zekere macht hebben. Dat ze van deze mogelijkheid geen gebruik maken, laat zien dat ze deze macht op een positieve manier trachten te gebruiken.

Tegenwicht

Lees ook de artikelen hierover