Luisteris, preventief anti-agressieproject

Uit een blad van de NS

Het begon acht jaar geleden met een conducteur die beklaagd werd door een agressieve man. Hij durfde maanden niet te werken. En dat was niet het enige voorval. Hoog tijd om actie te ondernemen. Nu zijn er zo’n honderd voorlichters die in hun eigen regio scholen, buurthuizen en internaten bezoeken in het kader van het Luisteris-project, een preventief anti-agressieproject van NS. 
De drie sleutelwoorden? Luisteren, agressie en respect. 
Het verhaal van conducteurs René van Elk en Ben Rijkenberg.

‘Laatst was er een oude dame op de roltrap gevallen. Ze had een snee in haar voorhoofd die flink bloedde. Iedereen liep haar gewoon voorbij. Sterker nog, ik was haar aan het helpen toen iemand vroeg of de trein nou eindelijk ging vertrekken’, vertelt René van Elk aan tweedeklassers op de vmbo-school in Purmerend. Collega Ben Rijkenberg neemt zonder dat de groep het doorheeft, de rol van onruststoker op zich: ‘De oudjes moeten ook helemaal niet met de trein gaan reizen.’Er wordt wat gegiecheld in de klas. ‘Die huizen waar ze in zitten, heten niet voor niets rusthuizen. Alle 65-plussers de trein uit!'

Die laatste opmerking van Ben lokt onmiddellijk een reactie uit bij de veertienjarigen. 'Ík vind dat oudjes best in de trein mogen. Hoe moeten die anders naar hun kleinkinderen toe?’zegt een meisje boos. René gaat er eens goed voor zitten. Achterover leunend met zijn voeten op het bureau van de docent gaat hij de discussie aan. Enigszins verbaasd kijken de leerlingen naar hem 'Ís er iets?’ vraagt René. Vinden het jullie het niet normaal dat ik mijn modderpoten omhoog zit? Ik zie dat dagelijks in de trein.’ Het blijft even stil. René gaat veder. ‘Wij vinden het normaal dat je een krantje onder legt. Je moet elkaars spullen respecteren. Als ik bij jou op bezoek kom, leg ik toch ook niet mijn vuile voeten op de bank?’

Het rollenspel is, naast een video over het waargebeurde verhaal van een conducteur die voor jongeren in elkaar geslagen wordt, een van de onderdelen van de Luisteris-voorlichtingen. Door zelf fel te reageren, willen de conducteurs de jongeren bewust maken van het effect van agressief gedrag. Hoe dat woede en boosheid bij je kan oproepen. En dat je in zulke situaties rustig moet blijven en het met praten moet proberen op te lossen. Ook willen ze laten zien wat de verregaande gevolgen kunnen zijn van conducteurtje pesten’. ‘Dat blauwe oog is na twee weken wel over’, zegt Ben. Maar wat het psychisch met je doet… ’Ze weten waar ze het over hebben. Zowel Ben als René heeft te maken gehad met agressie.

Inmiddels hebben de honderd voorlichters van NS zo’n 100.000 jongeren bezocht. Voor Ben en René beslaat dit project meer dan een derde van hun werkzaamheden. Ook in het buitenland wordt het voorbeeld gevolgd. In hoeverre het effect heeft, is moeilijk te meten. ‘We weten wel dat in het verleden een collega is geholpen door een jongen die achteraf vertelde dat twee conducteurs van ons project bij hem op school waren geweest. En als ik door Purmerend loop, word ik regelmatig aangesproken door jongeren. Ik ben nu meer voor hen dan een blauw uniform. Overigens verwachten we niet dat de jongeren er direct tussen zullen springen als er wat gebeurt. Maar al belt er maar één de politie of trekt er iemand aan de noodrem, zodat de machinist wordt gewaarschuwd.’ René voegt eraan toe: We zijn geen wereldverbeteraars. Maar al kunnen we maar één van weerhouden om die klap uit te delen. Zodat het voor iedereen veiliger is in de trein. Zodat de conducteurs met een goed gevoel naar hun werk gaan en reizigers met een goed gevoel in de trein stappen. Dan is onze opzet al geslaagd.’