Van onze verslaggevers, Trouw 2001-07-13

AMSTERDAM - De plaatselijke politiek reageert verdeeld, zijn Zuid-Hollandse collega steunt hem, maar deskundigen vegen het plan van de Utrechtse korpschef P. Vogelzang van de tafel. Die opperde gisteren het idee Marokkaanse criminele jongeren verplicht en zonder tussenkomst van de rechter op te laten nemen in psychiatrische klinieken.

,,Schoenmaker houd je bij je leest''. Dat dacht jeugdpyschiater N. Duits toen hij van de plannen hoorde. Vogelzang wil op deze manier de maatschappij beschermen tegen de naar zijn idee 'gedragsgestoorde' jongens. Een toetsing van de rechter zou niet nodig zijn, als een psychiater zich buigt over het 'ziektebeeld' van een jonge crimineel. 'Psychiatriseren' van alle deliquente gedragingen, noemt Duits dat.

Ook jeugdcriminologe J. Junger-Tas veegt het plan van de tafel. ,,Hij is zó geobsedeerd door lastig gedrag. Ik snap de frustratie wel. Ze krijgen een taakstraf en staan zo weer op straat. En dat kán niet. Toch kan je niet zeggen dat criminele Marokkaanse jongeren psychisch gestoord zijn. Ik denk eerder dat het rationeel gedrag is voor een groep die vroeg van school af gaat, geen diploma heeft en niet aan de bak komt.''

Duits: ,,Vogelzang haalt ook verschillende dingen door elkaar. Zo heb je het gezondheidsrecht voor psychiatrisch patiënten die een gevaar vormen voor de samenleving of zichzelf. De stoornis wordt beoordeeld door een psychiater. Een rechter toetst vervolgens. En je hebt het jeugdstraf recht dat in werking treedt als iemand een delict heeft gepleegd. Heeft de dader een stoornis, dan volgt een maatregel. Ook dat wordt getoetst door de rechter''.

De gemeenteraad van Utrecht toont zich niet onverdeeld positief over het pleidooi van korpschef Vogelzang.

Coalitiegenoot Leefbaar Utrecht, verreweg de grootste partij, steunt Vogelzang onvoorwaardelijk. ,,Het zal gewoon afgelopen moeten zijn met het beroven van mensen, het openbreken van auto's en het bekogelen van bussen'', zegt raadslid T. Elsendoorn.

De PvdA-fractie is er daarentegen ,,niet van overtuigd'' dat harde maatregelen als verplichte opname de jeugdcriminaliteit doen afnemen.

Raadslid Y. Aydemir: ,,De politie bereikt hiermee hooguit het topje van de ijsberg. Een harde aanpak kan zelfs een averechts effect hebben. Structurele tekortkomingen in onderwijs en werk woekeren door en kunnen in de toekomst veel grotere problemen veroorzaken''.

De PvdA-fractie wil na de vakantie met alle betrokkenen gaan overleggen.

Ook de fractie van GroenLinks ziet weinig heil in het voorstel van Vogelzang. Dat is vooral gericht op symptoombestrijding, die de 'epidemie' onder Marokkaanse jongeren niet oplost. ,,Het probleem heeft zich verspreid en heeft honderd koppen. Je redt het niet met het afslaan van één kop'', zegt raadslid A. Farsi van GroenLinks.

De VVD-fractie steunt de afspraken die Vogelzang en Brouwer met staatssecretaris Kalsbeek hebben gemaakt. ,,Hiervoor alles uit de kast halen'', reageert VVD-fractie-voorzitter A. van den Bosch.

Hoofdcommissaris R. Bik van het korps Zuid-Holland-Zuid steunt zijn Utrechtse collega. Bik stelde dit jaar bij de presentatie van het jaarverslag geen vat meer te krijgen op criminele jeugdigen. De psychiatrie heeft volgens hem de middelen om hardnekkige criminelen van de straat te krijgen. Jeugdcriminaliteit aanpakken langs de weg van de rechter duurt te lang.