Door Wiel Palmen, rubriek Geestelijk Leven, in
Deventer Dagblad 26 mei 2000

Deventer - ,,We moeten niet apathisch reageren op zinloos geweld. We moeten mensen durven aanspreken op hun gedrag". Ds. Joan Röell zegt in een interview in Kerkinformatie dat hij liever spreekt van ‘redeloos geweld’ dan ‘zinloos geweld’.

,,Agressie is ook goed. Agressie fungeert voor veel zaken als krachten energiebron van waaruit iets tot stand kan komen. Maar daarmee moet je natuurlijk wel op de juiste manier omgaan. En dat gebeurt in onze samenleving lang niet altijd." Ds. Röell haalt dan de tekst aan van Mattheus 5. Daarin gaat Jezus tekeer tegen zijn leerlingen. Hij maakt hen duidelijk dat het minachten eigenlijk het begin is van ergere dingen. "Jezus zegt daar mee dat je eerst bij jezelf een mentaliteitsverandering teweeg moet brengen, voordat je je kan bezighouden met zulke zaken als het oplossen van zinloos geweld". In een preek zei pastor Jan Peeters van de Martinuskerk in Twello onlangs: ,,Telkens als eenling – nu hier dan daar, eerst zij nu jij – het slachtoffer is van buitenzinnig gedrag van telkens andere betrokkenen, wijst dat op een wijd vertakt aftakelingsproces dat zich onderhuids voorplant. Het zijn niet een school, niet een bedrijf, niet een stad, die aan deze excessen een halt kunnen toeroepen. Aan deze buitensporigheden ligt een veel diepere en algemeen geldende oorzaak ten grondslag."

Peetres wijst erop dat het aanwijzen van afzonderlijke personen die de agressie niet in de hand kunnen houden niets oplost. ,,Waar een collectieve schuld aan het maatschappelijke gedrag ten grondslag ligt, lost het aanwijzen van een persoonlijk schuldige bij elk afzonderlijk misdrijf het probleem niet op. Is geweld een uitbarsting van persoonlijk gedrag of is het de echo van een gemeenschappelijke levensinstelling?" Hier wordt de maatschappij een duidelijk vraag gesteld.

,,De echo van een gemeenschappelijke levensinstelling", zegt Jan Peeters. Iets van die echo beschrijft ds. Wouter Smit in het kerkblad De Keppel als hij het begrip vrijheid plaatst tegenover de hebzucht. Als voorbeeld haalt hij aan de Pokémon-rage bij de kinderen. ,,Ik geloof dat de Pokémon-rage een tentakel is van de hebzucht. Er is spreke van een verkoopstrategie, die in speelt op en verdient aan de hebzucht van kinderen. Met een duivelse genialiteit is de rage door hebzuchtige volwassenen bedacht om de hebzucht van de kinderen te prikkelen". Het is een voorbeeld en of de dominee nou gelijk heeft of niet, deze rage geeft wel iets weer van een gemeenschappelijke levensinstelling, die sterk hangt naar macht en bezit.

De Duitse filosoof Peter Sloterdijk zegt in een interview in De Volkskrant: ,,Er is een schijnbaar niet te sluiten voortrollende ontremmingsgolf. De mens moet op zoek naar nieuwe methoden om zichzelf te temmen. Verbazingwekkend dat uit zulk weerbarstig materiaal een samenleving kan worden gekneed." Röell, Peetres, Smit, Sloterdijk. Ze zeggen eigelijk dat onze samenleving dringend aan een revisie toe is. En dat is niet ‘terug naar vroeger’, eerder ‘een herijken van waarden’

De raad van Kerken in Nederland heeft een projectgroep in het leven geroepen die de komende jaren het programma ‘Oecumenisch Decennium tegen Geweld’ onder de aandacht van de kerken zal brengen. Daar bij zullen plaatselijke kerkelijke gemeenten gestimuleerd worden op dit gebied activiteiten te ontwikkelen.

Mogelijk zal het programma over enkele jaren uitlopen op een landelijke kerkdag met dit thema.