Door Helga Kormos
AD 21 sep 2001

Ernstige criminaliteit van de jeugd staat volop in de schijnwerpers. Daarbij gaat veel aandacht uit naar een doeltreffende bestraffing van de jonge dader. De overheid wil vooral sneller straffen, zo blijkt uit de begroting voor 2002. Minstens zo belangrijk is echter het voorkomen van jeugdcriminaliteit. Op dat gebied gebeurt al veel, maar er lijkt nog te weinig systeem in te zitten.

De krantenkoppen liegen er niet om. Een greep: `Jongeren steeds gewelddadiger', `Leeftijd jonge crimineel steeds lager', `Aanpak jeugdcriminaliteit faalt'.

Loopt het zo'n vaart?

Welnee, vindt dr. Josine Junger-Tas, hoogleraar jeugdcriminologie in Lausanne. ,,De media wekken onrust'', stelde zij recent vast tijdens een studiedag aan de Katholieke Universiteit Brabant (KUB) in Tilburg. ,,Als je goed kijkt naar de cijfers, valt het mee. De piek van 1996 is weer naar beneden en terug op het oude niveau."

Wel constateert Junger-Tas enige toename van geweld. Vooral van mishandeling, gevolgd door diefstal met geweld. In combinatie met de grotere aandacht voor het probleem en de verminderde tolerantie ("de samenleving wil dit niet"), lijkt het volgens de gezaghebbende jeugdcriminologe allemaal erger dan het is.

Ook dat jongeren op steeds jongere leeftijd delicten plegen, spreekt zij tegen. Dat blijkt volgens haar nergens uit de gegevens. Wel zijn daders nog steeds overwegend jongens, maar de meisjes zijn in opmars. Een paar allochtone groepen, zoals jeugdige Antillianen en Marokkanen, springen er ongunstig uit.

Alle consternatie is volgens haar uiteindelijk te wijten aan een betrekkelijk kleine groep hardnekkig en ernstig delinquente jongeren. Vooral de grote steden hebben ermee te maken.

Strenger straffen blijkt niet de oplossing. "De grote studies komen allemaal tot de slotsom dat preventie nodig is'', zei dr. Jo Hermanns, hoogleraar opvoedkunde aan de Universiteit van Amsterdam op genoemde studiedag. ,,Bijna alle onderzoeken wijzen ook uit dat die ernstige groep chronische delinquenten vroeg begint.

,,Als peuters en kleuters vertonen ze al opvallend gedrag. Als je het ziet aankomen, kun je er ook iets aan doen. De overheid moet inzetten op een sluitende aanpak voor nul- tot zesjarigen.''

- Wanneer gaat het mis?

Als er een combinatie is van ongunstige factoren (risicofactoren). Die zitten in het kind, het gezin en/of de omgeving. ,,Niet het soort, maar het aantal factoren telt'', zegt Hermanns met nadruk. ,,Bij een opeenstapeling van meer dan drie risicofactoren is er een veel grotere kans dat het fout loopt.

,,Dat het niet altijd gebeurt, komt door zogeheten beschermende factoren die een tegenwicht vormen. Zo kunnen sociale ondersteuning en intelligentie van het kind veel uitmaken. Wel blijft er een probleem."

Dit is een samenvatting van een artikel dat in z'n geheel is gepubliceerd in de bijlage Uw Goed Recht van 20 september