Meester Jeffrey is lekker ruig

Martine Zuidweg, NRC 8 september 2001

De jonge docent op de basisschool is meestal een vrouw. De kinderen, vooral de jongens vinden een meester spannender.

Meester Jeffrey, meester Jeffrey!’ Jeffrey Scholze (22), ultrakort haar, oorpiercing en zilveren ringen om zijn vingers, is deze morgen even terug bij de kleuters van basisschool de Marke in Apeldoorn. Hij liep er stage voor hij in groep 8 van De Marke terechtkwam. En hoewel hij de kleuters nu niet zo veel meer ziet, klampen ze zich altijd in hun pauze aan hem vast. De student van de Pabo in Arnhem is populair bij de kleuters; hij was hun eerste meester.

De vaste leerkracht van groep 1 en 2, juffrouw Inge, vraagt het de dertig kleuters vanochtend zonder omwegen: wie vind een meester leuker dan een juf? Alle jongens en 2 meisjes springen met uitgestoken vinger van hun stoel. Ikke, Ikke." De meeste meisjes blijven stil. " Zie je dat het verschil maakt voor ze", zegt juffrouw Inge. " Jongens hebben toch vaker een voorkeur voor een meester. En de twee meisjes die opsteken, zijn nou de meest jongensachtige meisjes van de klas." Claudio, korte broek in leger kleuren, legt op luide toon uit waarom hij liever een meester heeft. Jeffrey vertelt leukere verhaaltjes en hij doet leukere spelletjes." Jeffrey is wat wilder met ze, wat ruiger, dat spreekt vooral de jongens aan", vertaalt de juffrouw Inge, terwijl een van haar pupillen de benen van Jeffrey beklimt. Eenmaal op schoot kijkt de jongen triomfantelijk in het rond. "Hij is helemaal dol op Jeffrey", zegt Juffrouw Inge, nu op fluistertoon. "Krijgt thuis weinig aandacht van zijn vader."

Een meester voor de klas. Steeds minder leerlingen van de basisschool maken het deze dagen mee. Van het onderwijzend personeel jonger dan 35 jaar is op dit moment 85% vrouw. Dat percentage wordt steeds hoger nu steeds minder manen voor de lerarenopleiding kiezen. Tussen de ruim 8500 nieuwe pabo-studenten die zich dit studiejaar hebben aangemeld, zitten amber 1000 mannen. Niet dat die straks allemaal voor de klas komen. Jongens halen op de pabo relatief vaak de eindstreep niet. Zij-instromers en herintreders zetten geen zonder aan de dijk . In die groepen zitten ook weinig mannen.

De mannen die op de basisscholen rondlopen, zijn vaak ouder dan 45 jaar. Een deel van hen werkt niet eens als een meester maar als manager. Van de directeuren op de basisschool is vaak man. Scholze constateert keer op keer tijdens de vele stage die hij als derdejaars pabostudent op de basisscholen loopt. "Vrijwel alle nieuwelingen die ik tegenkom, leraren die net zijn begonnen, zijn vrouwen." Zelf moet Scholze wel even slikken toen hij, net op de pabo, ontdekte dat hij daar tot een schaarse categorie behoorde. Hij merkt dat veel jongens het niveau van de pabo onderschatten. ‘Als ik zeg dat ik de pabo doe, dan reageren vooral jongens met ‘O, de pabo: knippen, plakken, liedjes zingen’. Ze denken dat je op de pabo maar wat aanfröbelt, de hele dag met kleuters in de weer bent.

Ook merkt Scholze dat het verzorgde aspect van het vak jongens afstoot. "Lesgeven staat in dit beroep weliswaar voorop, maar er komt ook een stuk zorg bij kijken. Als ik het idee heb dat een van de leerlingen problemen heeft, dan probeer ik hem of haar te helpen. Je bent in feite ook een beetje vader."

Het heeft ook voordelen, zo weinig jonge meester op school. Vooral voor de jonge meesters zelf. Scholze: "Je valt meteen op. Alle kinderen op school weten het heel snel als er een nieuwe meester is . Ze komen naar je toe of ze kijken je na op de gang. Op een basisschool in Tiel liep ik stage in groep 3 ik werd daar vereerd als god. Ze vroegen allerlei stomme dingen om maar iets te kunnen vragen. Of klommen steeds op m’n schoot om m’n aandacht te trekken. "De kleuters van een school in Zoelen waren ontdaan toen ze behalve Jeffrey nog een mannelijke statigere kregen. Twee mannen voor de klas! Sommige kinderen hebben nachtenlang waker gelegen, vertrouwde de juffrouw van de kleuters Jeffrey en zijn studiegenoot toe op hun eerster wekdag.

De leraren van de Marke hebben zo hun eigen ideeën over de scheve sekseverhouding in het basisschool onderwijs. En de gevolgen van zoveel vrouwen voor de klas. In de leraren kamer word boven de appeltaart druk gespeculeerd. "In Engeland en Amerika is leraar allang een vrouwen beroep. Waar dacht je dat die toenemende criminaliteit vandaan komt? Die jongens hebben geen voorbeeld meer, missen een man om mee te identificeren", zegt de oudste in het gezelschap, een man. Wat een onzin, vinden twee juffen. Maar een vrouwelijke collega vraagt zich ook wel eens af of het nou wel goed is voor leerlingen alleen maar juffen.

"Veel kinderen worden in hoofdzaak door hun moeder opgevoed, zeker nu steeds meer mensen scheiden. En dan hebben de kinderen op school alleen maar vrouwen om zich heen. Zo krijgen ze anno 2001 nog steeds de boodschap mee dat kinderen opvoeden vrouwenzaak is".

In het lokaal van groep8b van basisschool De Marke zitten de leerlingen in groepjes van vijf. Het maakt ze niet zoveel uit of ze een man of ze een vrouw voor de klas krijgen. Ze zijn al meer gewend aan een meester dan de jongere leerlingen op de basisschool, omdat de meesters zich in het basisonderwijs traditiegetrouw ontfermen over de hoogste klassen.

Meester Jeffrey is bij groep 8b vooral populair vanwege zijn kennis van de hedendaagse popmuziek. ‘Fijn, bedankt" zegt een opgetogen Sytske (12), roze broek en paarse klemmetjes in twee staartjes, als Scholze haar voor de aardrijkskundeles een kopie overhandigt van haar favoriete cd: de nieuwe van K-otic. "Ik heb wel een ernstige concurrent aan hem, hoor", zegt Cees Bos even later lachend. Bos is de vaste meester van groep 8b. "Ja", reageert Sytske, terwijl ze haar Winnie de Pooh-agenda doorbladert, "de meester is maar oubollig."

De Marke telt nog betrekkelijk veel meesters: 35 procent van het personeelsbestand. De jongste is 42 jaar. Scholze heeft ook stage gelopen op scholen waar maar een of twee mannen rondliepen. De sfeer in de lerarenkamer is er anders, is zijn ervaring. "Je hebt in de pauzes wat meer van die huisvrouwenpraat. Dan wordt er de hele tijd gekletst over de kinderen, en zo."

Hem maakt het overigens niet zoveel uit. Net zo min als het hem wat kan schelen dat hij op de pabo tussen zoveel vrouwen zit. "Ik kan over het algemeen sowieso beter met vrouwen overweg dan met mannen. En al zou ik de enige jongen op de pabo zijn, daar heb ik lak aan. Ik wil leraar worden. Punt."

Twee meisjes van groep 8 kennen dat gevoel. Zij weten nu al dat ze later ook voor de klas gaan staan. Maar bij de jongens is er niemand die warm loopt voor het beroep van leraar. Martijn (12) peinst er niet over. "Je kan geen carrière maken en je moet 's avonds altijd huiswerk nakijken. Mij niet gezien", zegt hij, terwijl hij zijn zwarte Nikes onder z'n tafeltje schuift.