Pedagogen willen terug naar docent voor de klas

Arnold Zweers, Wegener Dagbladen, 16 april 2002

APELDOORN - Het roer in het onderwijs moet radicaal om. De computer mag blijven maar moet niet langer zo'n dominante rol in de school spelen. De docent moet weer prominent voor de klas. Terugkeren als 'voorbeeldfiguur.' En de scholen moeten kleiner en 'persoonlijker' worden. Zodat leerlingen en docenten elkaar weer beter leren kennen.

Dat is de boodschap van een groep hoofdzakelijk pedagogisch, filosofisch en psychologisch geschoolde deskundigen in het gisteren verschenen rapport 'Vitaa1 Leren. P1eidooi voor een onderwijs-wende'.

'Het onderwijs is te technocratisch geworden,' zegt psycholoog Jan van Spaendonck uit Deventer, een van degenen die meedraaiden in de 'denktank van twaa1f.' Hij is van mening dat zovee1 docenten afhaken omdat ze er geen lol in hebben. Ze kunnen hun ei niet meer kwijt. Hun kennis doet er niet meer toe. A11es draait om de computer. De 1eer1ing of student moet daar zijn feiten en gegevens uit vergaren, het 1iefst met de onderwijzer ver buiten handbereik. Scholen met docenten die 'tevee1' voor de k1as staan, krijgen nu minpunten a1s de onderwijsinspectie dit 'archaïsch' gedrag signaleert. Leerlingen c.q. studenten zelf zaken laten uitzoeken - niets op tegen. Maar we zijn te ver doorgeschoten, meent Van Spaendonck.

Caspar Govaart, directeur van de Thomas More Academie, een andere participant in het pleidooi voor de 'wende': 'Het gaat de docenten die afhaken niet alleen om de slechte salariëring. Ze zijn proces-begeleiders geworden. Dat geeft geen voldoening. In het rapport wordt het huidige onderwijssysteem met zijn basisvorming en studiehuis volledig gekraakt. Het brengt mensen voort die wellicht perfect passen in de prestatie en kennismaatschappij maar die weinig culturele, psychologische en filosofische bagage hebben.

Van alleen t:uren op het computerscherm moet je het niet hebben, meent Govaart. 'Iedere volwassene herinnert zich nog wel een of wee vroegere leraren die door hun persoonlijkheid en verhalen grote indruk op hem hebben gemaakt.' Die indruk is niet meer weg te poetsen en van onschatbare waarde, zo wordt in het rapport gesteld.

De economie kan van die andere, meer op de menselijke individu gerichte aanpak profiteren. De pedagogische kracht van de school moet weer worden versterkt. Docenten moeten korter werken - niet 26 maar 23 uur per week zoa1s gemiddeld in Europa - en die verminderde tijd vaker voor de klas doorbrengen. aldus de rapportschrijvers. Veel werk dat niets met lesgeven te maken heeft, moet aan assistenten worden overge1aten. De docent heeft dan meer lol in zijn werk. Ook moet de circu1aire-lawine vanuit Den Haag ophouden waarin - vaak ingegeven door politiek zwalkgedrag - het onderwijs steeds weer met nieuwe decreten wordt opgezadeld. Scholen moeten veel meer vrijheid krijgen het onderwijs op eigen wijze in te vullen. De standaardisering en 'teacher proof material' dienen te worden gebannen. Weg met de 'staatspedagogiek.'

H.J. van den Hout, rector het Veluws College in Apeldoorn (2900 vbmo-, havo-, atheneum en gymnasiumleerlingen verspreid over vier locaties herkent zich slechts ten dele in de conclusies van het Vitaal Leren-rapport. 'Van het studiehuis is een karikatuur gemaakt die in de meeste scholen absoluut geen opgeld doet. De meeste scholen werken nog op de traditionele manier. Het volledig zelfstandig leren is niet dominant. Nog altijd staat de docent veel voor de klas. Alleen zoals vroeger een uur achter elkaar'