Citaten uit

Er gaat niets boven hutten bouwen

Mark Mieras 
Wetenschappelijk journalist, gespecialiseerd in hersenontwikkeling. 
Trouw, 24 december 2011

Een speelse cultuur is geen luxe maar een voorwaarde om te overleven. Zeker in 
een tijd van snelle verandering, oplopende concurrentie en stress is creativiteit 
geboden.

Het gaat bergafwaarts met onze creativiteit. Amerikaanse onderzoekers 
publiceerden vorige maand een analyse van de creativiteitsmetingen bij 300.000 
Amerikaanse leerlingen. Gemeten werden eigenschappen als reflectievermogen, 
originaliteit en out-of-the-box-denken. [...] 

Amerikaanse kinderen worden dus nog wel slimmer maar minder vindingrijk, 
origineel en flexibel. Hoe kan dat? De onderzoekers wijten hun cijfers mede aan de 
snel veranderende speelcultuur. Net als in Nederland maken cultuur en spel binnen het Amerikaanse basisonderwijs plaats voor meer rekenen en taal.

Buiten school is het al niet beter gesteld met het spel. Onderzoekers van de 
University of Maryland registreerden tussen 1997 en 2003 een dramatische 
halvering van de buitenspeeltijd! Vrije tijd die deels ingevuld wordt met meer 
televisie en meer gecomputer. Activiteiten die toch niet de rijkdom aan prikkels 
bieden van verstoppertje spelen, hutten bouwen, toneelspelen, boetseren en 
schilderen met een kwast.

Hoogste tijd dus voor een offensief om de speelsheid in de jeugdcultuur terug te 
brengen. 

[...] 

Eerder dit jaar verscheen in Noorwegen de tot nu toe grootste studie naar het 
effect van culturele activiteiten op de volksgezondheid. [...] 

De resultaten bevestigen wat eerder onderzoek al deed vermoeden: hoe meer cultuur in het leven, des te minder doktersbezoek, angst en zwaarmoedigheid. [...]

De Noorse onderzoekers vermoeden dat het effect van muziekles en 
museumbezoek hem zit in onze stress-regulatie. Culturele en 
nieuwsgierigheidsgedreven activiteiten helpen stresshormonen beteugelen. Stress 
krijgt zo minder kans om de gemoedstoestand en het afweersysteem te 
ondergraven, de slaap te verstoren en de bloeddruk op te stuwen. Stress zet ook 
aan tot vet eten, alcoholgebruik en roken.

Kunst, wetenschap en sport hebben dus een vergelijkbaar en wederzijds 
versterkend effect op lichaam en geest. Hun overeenkomst: alle drie zetten ze 
mensen aan tot speels gedrag. [...]  Het is de neurobiologie van het spel die mensen ongevoeliger maakt voor stressoren.

De kleuters met het rijkste fantasiespel zijn vier jaar later de beste divergente 
denkertjes en kunnen het best omgaan met stress. Speels gedrag draagt bij aan 
innovatiekracht en aanpassingsvermogen. Niet voor niets geldt in de natuur een 
ijzeren wet: hoe complexer en inventiever een diersoort, hoe meer tijd die soort 
spelend doorbrengt.

Wie stopt met spelen wordt stram in het hoofd en dus kwetsbaar in een snel 
veranderende wereld. [...] 

In tijden als deze moet je dus niet minder maar juist meer in spel investeren. 

[... ... ...] 

Nederland kent traditioneel een uitgebreid netwerk amateurverenigingen. Ruim 
vier miljoen sporters en vijf miljoen amateurkunstenaars leven zich minimaal eens 
in de week uit met schilderen, voetballen, toneelspelen, dansen, hockey, musiceren of zingen. Als je geregelde museumbezoekers, theater- en concertgangers, vogelaars en amateur-astronomen erbij optelt, dan is de groep nog imposanter. In elk bedrijf werken ze, in elke straat wonen ze en met elkaar helpen ze Nederland flexibel en leefbaar te houden.