Citaten uit

Abou Jahjah heeft op alles een antwoord

door Kustaw Bessems en Hélène Butijn
Trouw, 2003-03-08

De Belg van Libanese brengt ingewikkelde vraagstukken terug tot simpele zinnen. Maar vooral voelt hij aan wat zijn publiek, hoofdzakelijk jonge Marokkanen, wil horen. "Kom op voor jezelf", drukt hij zijn toehoorders dinsdagavond op het hart. [...] "Ben je tevreden met wat je hebt, of wil je veranderen? Dat kan. Niet zo fatalistisch denken, maar je bewust worden van jezelf. Opkomen voor jezelf, dan gaat het vanzelf."

De meest gehoorde opmerkingen achteraf, gedurende de hele week, zijn: "Abou Jahjah zegt wat ik denk." En: "Hij heeft overal een antwoord op". Jahjah heeft oog voor de manier waarop Marokkaanse jongeren worden gediscrimineerd, vinden ze. Formeel mogen zij dezelfde rechten hebben als iedereen, ze voelen zich tweederangs burgers. [...]

Het is goed dat ze door de AEL misschien eindelijk worden vertegenwoordigd, vinden de jongeren. [...]

Een enkeling vreest dat de AEL verdeeldheid zaait tussen autochtonen en allochtonen. [...]

Onzin, vindt Hicham Rhezouani (23). "De polarisatie is er al [...]"

Autochtonen die niets kwaads in de zin hebben, hoeven ook niet bang te zijn, zegt Jahjah in Tilburg: "In de islam is ruimte voor samen leven, maar de islam is ook een religie van waardigheid. Sla een moslim en hij zal je niet de andere wang toekeren, maar terugslaan." Applaus. "Voor een goede moslim hoeft niemand bang te zijn, want hem is het verboden agressor te zijn. Weet je wie bang zijn voor moslims? Mensen die zelf agressor zijn, want zij weten dat de islam zich tegen hen verzet." Opnieuw applaus. [...]

Hoe de AEL de verkoop van alcohol wil terugbrengen, vraagt de presentator van Radio 1. Geen antwoord. Of de AEL iets deelt met de christelijke partijen? "Soms wel, soms niet." Jahjah neemt het over. "Ja hoor", zegt hij opgeruimd, "wij zijn net als zij voor het gezin. En de verkoop van alcohol leg je aan banden met accijnzen."

[...] Het is belangrijk om de achterban aaneen te smeden, zegt Jahjah. Maar niet ten koste van alles: "Eenheid mag niet ten koste gaan van inhoud. Als iemand uit onze gemeenschap ambigu staat tegenover de rol van de islam in de maatschappij en hij zegt: 'Bekritiseer mij niet omwille van eenheid', dan zeg ik diegene: voor die eenheid bedank ik." [...]

Critici hebben het niet gemakkelijk. Eentje, in Den Haag: "U praat maar over strijd, een deur intrappen, maar wij willen hier geen oorlog, er is op de wereld oorlog genoeg." Zodra duidelijk wordt dat het om een onwelgevallige vraag gaat, begint het publiek al te joelen. Jahjah geeft de vragensteller meestal antwoord. Maar als die lang 'zeurt', snoert Jahjah hem met sarcasme of een sneer de mond. Tegen een man die ritueel slachten afkeurt: "Ben jij zelf soms koe geweest?" De zaal komt niet bij.

Sommigen vragen zich af of bij de AEL wel ruimte is voor zelfkritiek. "Ja", zegt Jahjah, "maar dat hoeft niet in het openbaar. Dat houden we binnen de deur."

Er lopen drie scheidslijnen door de mogelijke aanhang van de AEL Nederland, die de eenheid kunnen bedreigen. De meeste Marokkanen in Nederland zijn Berbers en een deel voelt zich niet thuis bij een 'Arabische' Liga. Maar dat groepje lijkt, ondanks veel aandacht in de media, te klein om echt een probleem te vormen voor de AEL. AEL-aanhangers zijn veelal óók Berbers en de AEL Antwerpen zet zich bijvoorbeeld in voor de Berberse cultuur.

Jahjah zelf is bang dat AEL Nederland een 'elitaire kliek' wordt. Is de AEL in Antwerpen vooral ontstaan 'van onderaf', in Nederland komen vooral hoogopgeleiden aan het woord. Hij heeft de pest aan allochtonen die niet in de strijd geloven, alleen omdat zij het zelf goed hebben.

De AEL is een pure jongerenbeweging. Jahjah beschimpt de nederigheid van bestaande minderhedenorganisaties en bekritiseert de Marokkaanse buurtvaders. [...]

Jahjah: "Je mag vóór mij zijn, tegen mij of helemaal apathisch. Dat is je recht. Maar wij zijn een andere generatie, die politieker denkt." Even later: "Wij blijven respect houden voor ouderen. We moeten proberen hen achter ons te krijgen."

De Liga wil meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Successen worden verwacht in de grote steden, waar veel Marokkanen wonen. Maar dan moet de AEL ook de ouderen voor zich winnen.

In meer dan één opzicht doet Jahjah denken aan Pim Fortuyn. Hij mobiliseert onvrede en is charmant. Geconfronteerd met uitspraken die hem minder goed uitkomen, ontkent hij gemakkelijk die ooit te hebben gedaan. Niet altijd ten onrechte overigens, ook net als Fortuyn. Evenals de vermoorde LPF-leider is Jahjah niet enthousiast over de anderen in zijn organisatie. Hij noemt de bestuursleden van AEL Nederland nooit. En net als bij Fortuyn klinkt alles wat hij zegt heel logisch, zonder dat het altijd consistent is, of helemaal waar.

[...] Jahjah stelt: culturele aanpassing eisen is racistisch. Een toehoorder: "Maar kun je dan ooit nog kritiek hebben op een andere cultuur zonder een racist te zijn?" Jahjah: "Niet als je doel is mij te doen assimileren. Dan wil je eigenlijk mij doen verdwijnen, vernietigen." [...]