Citaten uit

De tol van veel en vet

ONGEZONDER ETEN EIST JAARLIJKS TIENDUIZENDEN DODEN

Wim Köhler, NRC 4 september 2004

Geef prioriteit aan het bestrijden van overgewicht en ongezonde voeding. Aldus het kristalheldere advies van voedselonderzoekers in het woensdag gepresenteerde rapport 'Ons eten gemeten'. Maar hoe doe je dat?

IEDER JAAR sterven in Nederland 20.000 mensen voortijdig door overgewicht of door ongezonde voeding. Te veel verzadigd vet; te weinig vis, groente en fruit. Dat is het nationale probleem. Ieder jaar krijgen 40.000 mensen ouderdomsdiabetes, hart- en vaatziekten of een beroerte door zo'n verkeerde voeding.

[...]

Op verzoek van het ministerie van volksgezondheid (VWS) zetten voedselveiligheidonderzoekers en voedingsepidemiologen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in Bilthoven - onderdeel van het ministerie - de voedselgevaren op een rijtje. Het gaat dan om de risico's van veel en vet eten, als van gifstoffen in het voedsel. Het resultaat is een zwaarlijvig rapport van 360 pagina's: 'Ons eten gemeten'. Afgelopen woensdag is het aan de opdrachtgever overhandigd.

Het lijkt het vergelijken van appels en peren: veel en vet eten, daar kiest iedereen zelf voor, maar de consumptie van onzichtbare verontreiniging, dat overkomt de consument.

[...]

Het uiteindelijke advies aan overheid en politiek is kristalhelder: handhaaf de bestaande regels en normen voor toelaatbare gifstoffen in de voeding, maar geef prioriteit aan het bestrijden overgewicht en ongezonde voeding. Met de nadruk op overgewicht.

[...]

Van Kreijl: "De grondhouding van de overheid is dat mensen keuzevrijheid en eigen verantwoordelijkheid hebben. De overheid stimuleert gezonde voeding via voorlichting en convenanten met de industrie om gezonde producten op de markt te brengen. Zodat de lekkere keuze ook de gezonde keuze wordt. Er zijn kleine succesjes. Maar dit rapport laat zien dat het daar niet mee lukt. VWS-ambtenaren zijn onlangs op studiereis naar de VS geweest om te kijken hoe dat land de obesitas epidemie onder de jeugd aan pakt. Die is daar al een stuk verder gevorderd. Het verbieden van het aanbieden van bepaalde voedingsmiddelen in scholen en openbare ruimten is daar wel degelijk een punt van gesprek. Ons rapport geeft aan dat we dat zeker niet moeten schuwen.''

Opleggen

"Een andere aanpak kan ook,'' mengt dr.ir. Daan Kromhout, hoogleraar volksgezondheidsonderzoek en directeur van de RIVM-sector voeding en consumentenveiligheid, zich in het gesprek.

"Ik wil niet dat Vadertje Staat ons een voedingspatroon dwingend oplegt. Ik zie niet snel een wet komen die frisdrankautomaten in schoolkantines verbiedt. Ik zie ook niet dat er belastingmaatregelen komen om ongezonde voeding duurder te maken en te ontmoedigen. Dat is zelfs in Zweden nooit gebeurd. Het gaat bovendien niet alleen om voeding. Je moet tegelijkertijd roken, alcoholgebruik en bewegen erbij betrekken. De consument moet zich meer bewust worden van wat een gezonde leefstijl is. Daarmee zijn cardiovasculaire aandoeningen, beroerte en diabetes voor 80 à 90 procent te voorkomen. De overheid moet daarvoor voorwaarden scheppen, want een gezonde leefstijl moet ook mogelijk zijn. Toen wij vroeger klein waren en wilden voetballen, pakten we een bal en gingen naar buiten. Dat is tegenwoordig op veel plaatsen om veiligheidsredenen onmogelijk. Je moet bij de inrichting van steden dus al rekening houden met de leefstijl.''

[...]

Kromhout:

"[...] Als je de verzadigde vetten en de transvetzuren laat staan, dus als je de boter en de harde margarines weg laat, als je een of twee keer per week vis eet en twee stuks fruit per dag en iedere dag een stevige hoeveelheid groente - meer dan 200 gram - dan heb je de basis. Als je er voor zorgt dat de weegschaal, waar je eenmaal per week op gaat staan, steeds hetzelfde gewicht aan geeft, dan kun je nu en dan chips eten, of een Magnum, of wat je wilt. Wie niet beweegt kan zelfs van die basis nog dik worden. De simpele richtlijn is minstens 30 minuten per dag bewegen. Pak de fiets naar je werk, neem de trap, werk in de tuin, of loop een rondje met de hond. Die 30 minuten leidt tot een enorme gezondheidswinst.''

[...]

Vaker vis

Ook een dieet dat al een beetje gezonder is, heeft al een groot effect, leren de nieuwe modelberekeningen. Mensen die nu twee of drie keer per maand vis eten, wat veel mensen wel doen maar wat te weinig is, hebben er al behoorlijk baat bij als ze één à twee keer per maand vaker vis eten. Kromhout:

"Iets soortgelijks geldt ook voor fruit. Vijftig gram per dag erbij - dat is een halve appel per dag - geeft al de helft van het effect dat je bereikt als je steeds voldoende fruit eet.''

[...]

Kromhout:

"[...] En neem het brood. We hebben natuurlijk al een grote overstap gemaakt van witbrood naar bruinbrood. Begin jaren zestig at 70 procent van de mensen witbrood. Nu is het 70 procent bruin- of volkorenbrood. Maar als binnenkort wordt bewezen dat lignanen een belangrijke rol spelen in gezonde voeding, dan kun je die je binnen krijgen door zo iets als elfzadenbrood te eten. Dan kun je nog veel winnen.''

[...]

[Kromhout:]

"[...] Ik vind het hoog tijd om duidelijk uit te spreken welke voedingsmiddelen een bijdrage leveren aan de gezondheid. Plantaardige voedingsmiddelen zijn grosso modo gezonder dan dierlijke producten. Hoe je het ook wendt of keert. Dat betekent niet dat iedereen vegetariër moet worden. Vis is ook een dierlijk product en dat eten we te weinig in Nederland. Sweeping statements zijn moeilijk, maar een Magnum is minder gezond dan een fruitsalade. Toch mag de officiële Nederlandse voedingsvoorlichter dat nog steeds niet zeggen.''

[...]

Slechts een kwart van de Nederlanders eet voldoende (minstens eenmaal per week) vis. Gemiddeld eten we 2 à 3 keer per maand vis. Minder dan een kwart voldoet aan de richtlijn voor het eten van groente (minstens 200 gram per dag) en fruit (2 stuks van appelformaat). Slechts 5% van de mensen consumeert het aanbevolen 'vetzuurpatroon'. Er wordt te vet gegeten en het te veel aan vet is vooral verzadigd vet. Ongeveer de helft van de Nederlanders is inmiddels te zwaar.