Citaten uit

Nederland,verlies uw hart niet

door Ruud Lubbers, Trouw 24 juni 2005

Nederland hamert terecht op integratie van minderheden. Maar het is dan wel heel vreemd dat het ook asielzoekers het land uitzet die volop geïntegreerd zijn. Ook voor kinderen is het beleid zeer onrechtvaardig. Rechtmatigheid is belangrijk, maar niet het enige criterium. Maatregelen moeten ook billijk zijn.

[...]

Stromen vluchtelingen ontstaan daar, waar bestuur faalt. Het is tragisch dat in landen van herkomst mensen gediscrimineerd, vervolgd en opgejaagd worden. En het is al even tragisch als in de asiellanden medemenselijkheid ondergeschikt gemaakt wordt aan ordelijke houdingen.

[... ...]

Ik ben mij ervan bewust dat Europese landen gedurende een reeks van jaren te maken hebben gekregen met irreguliere stromen van asielzoekers, onder wie zo velen die echt geen vluchteling waren. Die zouden deels vervangen moeten worden door vluchtelingen op uitnodiging. Ik zeg bewust deels, omdat er altijd nog vluchtelingen spontaan zullen komen voor wie toetsing pas mogelijk is ná aankomst hier. Echter, de praktijk leert dat in immigratielanden die spontane, overwegend irreguliere, stroom veel beperkter is dan in landen die geen of vrijwel geen vluchtelingen op uitnodiging toelaten.

Intussen zitten wij in Nederland - en niet alleen in Nederland - met een stevig probleem als gevolg van ontsporing, van jarenlang grote aantallen zogenaamde gemengde stromen vluchtelingen en migranten, van wie slechts één op de zeven à tien vluchteling bleek te zijn. Samen met de forse groei aan allochtonen door gezinshereniging en grote gezinnen, schiep dit een klimaat waarin het gerechtvaardigd werd geacht de gang naar Nederland te ontmoedigen. Zo werden wij sinds kort weer emigratieland.

Met een zeker begrip dat het niet langer kon zoals het vele jaren ging, is nu het moment gekomen duidelijk stelling te nemen tegen overdrijving. Snelle en heldere procedures, ook als er een ’neen’ gezegd moet worden, zijn nodig.

Echter, er moet ook een heldere afweging worden gemaakt of uitzetting nog nodig en gerechtvaardigd is als vluchtelingen, en met name hun kinderen, al vele jaren in Nederland zijn. Het is goed dat bij toepassing van asielprocedures nu minder gedraald wordt dan vroeger: maar zijn wij niet verkrampt in het uitzettingsbeleid? Dat geldt in het bijzonder voor kinderen. Hun rechten horen te prevaleren boven de beperkingen krachtens de asielprocedure.

De noodzaak tot afschrikking van asielzoekers wordt op dit moment overschat. Als asielzoekers hier mogen blijven, wordt dat te veel gezien als een belasting voor onze samenleving. Die houding miskent de bijdrage die deze mensen aan onze samenleving kunnen leveren. Vergeet niet dat vluchtelingen heel sterke mensen zijn. Mensen die niet uit vrije wil hiernaartoe zijn gekomen maar omdat hun leven in eigen land gevaar loopt. Het is nogal wat om je met je hele gezin vanuit Kandahar in Afghanistan te begeven naar Meppel in Drenthe.

[...]

Mij gaat het om de billijkheid. Het gaat er om dat in billijkheid wordt afgewogen of het gezien de al bereikte integratie, met name ook die van kinderen, niet beter is om mensen niet uit te zetten ook al ware dat rechtmatig? En moet er daarnaast geen afweging plaatsvinden, als de situatie ginder positief gewijzigd is nádat de asielzoeker op pad ging? Wat is in de nieuw ontstane situatie nu het beste - nieuw niet alleen in het land van oorsprong ginds, maar ook nieuw wat betreft degene die hier al weer enige tijd verblijft en leeft, woont, werkt, kinderen heeft?

Als wij terecht zo aandringen op integratie zou het Nederland sieren om bij mensen die al geruime tijd deel uitmaken van de samenleving en hier actief deelnemen, hun bijdrage aan de Nederlandse economie en samenleving mee te laten wegen en bij mogelijke uitzetting niet alleen met formele criteria te werken.

Ook het uitzettingsargument dat de rechtsgelijkheid gediend is in vergelijking met anderen die eerder besloten huiswaarts te keren, vind ik niet overtuigend. Zeker, frauduleus handelen moet bestraft worden. Maar mensen nu straffen omdat omstandigheden ginds verbeterd zijn, is onjuist.

Ik ben mij ervan bewust dat het huidige verkrampte uitzettingsbeleid ook niet los gezien kan worden van de kramp waarin Nederland terecht is geschoten. Niet alleen in relatie tot vluchtelingen, maar ook in relatie tot allochtonen in het algemeen. Daar met u over te spreken, is niet minder belangrijk dan over de vluchtelingenproblematiek. Maar daarvoor is het thans in deze rede niet het moment.

[...]

Met veel voldoening kijk ik terug op de afgelopen jaren bij UNHCR. Het heeft mij veel gebracht en mijn kijk op het leven verrijkt. Ik heb mijn hart aan vluchtelingen gegeven en zal me betrokken blijven voelen. Ik wens Nederland toe dat het zijn hart niet verliest.

Ruud Lubbers was Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen. Dit is een ingekorte versie van de door stichting vluchteling ingestelde Van Heuven Goedhart-lezing. Lubbers hield de lezing gisteren in de Ridderzaal.