Citaten uit

Born-again Amerikaan zoekt de macht op

Lodewijk Dros, Trouw 20 januari 2005

Als er geen bliksemschicht aan te pas gekomen is, ben ik dan wel een echte gelovige? De vraag komt een Nederlander waarschijnlijk vreemd voor, maar de Amerikaanse vraagbaak in christelijke zaken, nieuwtestamenticus Ben Witherington III, vindt het doodnormaal - zijn antwoord is trouwens 'ja'.

Dat het een gewone vraag is, komt door het grote aantal born-again christians in de Verenigde Staten. 

[...] 

Een indicatie van hun aantal biedt de verkoop van de serie Left behind, fundamentalistisch-christelijke boeken over het eind der tijden. In Europa bereiken ze weinig mensen, de oplage in de VS is al over de zestig miljoen exemplaren heen. Een recent onderzoek in de VS wijst uit dat meer dan een derde van alle Amerikanen zichzelf born-again noemt. Ter vergelijking: in Zwitserland is dat zo'n procent of vier.

In de VS is het de norm. Presidentskandidaten wordt de nieren geproefd - zijn ze wel wedergeboren? De felste evangelicals spelen dat militant - George W. Bush doorstaat de test, Bill Clinton niet.

In Nederland is het militante vrijwel afwezig. 

[...] 

Religie is in Europa klein vergeleken bij de VS. Dat is al eeuwen zo: het viel Alexis de Tocqueville in 1835 op dat de VS niet wilden kloppen met de theorie dat Verlichting als vanzelf de kerken om zeep zou brengen. 'In Amerika, een van de vrijste en meest verlichte naties' was het volk buitengewoon religieus. Nog steeds gelooft 90 procent in God, opgevat als Amerika's civil religion: de overtuiging dat een hogere macht - God bless America - de VS machtige dingen laat doen.

Volgens Zegwaart [...] is het aantal wedergeborenen hier ,,niet meer in percentages uit te drukken, maar in promillages'', [...]. 

[...] 

Nog een belangrijk verschil tussen de wedergeborenen aan weerszijden van de oceaan, is de rol die apocalyptiek speelt. Zegwaart: 

,,Bij de stichting van de Verenigde Staten is de American Dream gevestigd, de apocalyptische idee dat daar de nieuwe wereld, het rijk van God werd verwezenlijkt.''

Het zit de Amerikanen in de genen en het kwam er in de jaren negentig met flinke kracht uit. In de dagen van Clinton waren de meeste born-agains zeer rechtse buitenbeentjes, daarna rukten ze op naar het centrum van de macht, binnen de Republikeinse Partij. De family values - nee tegen abortus en homohuwelijk - werden de norm.

En, opvallend: het apocalyptische manifesteerde zich hevig. Het is ontleend aan het laatste bijbelboek, al is de samenhang daarmee vaak los. 

[...] 

Het politieke engagement van de Amerikanen is de Europese wedergeborenen vreemd, zegt Zegwaart die aan de Amerikaanse apocalyptiek weinig bijbels kan ontdekken. 

,,Het hoort gemarginaliseerden, onmachtigen te steunen en troost te bieden. Maar hier gaat de apocalyptiek de ideologie van een supermacht voeden. Dan is het minder onschuldig.''

[...] 

Het anti-Europese in de Amerikaanse politiek krijgt onder de born-agains een religieuze, versterkende dimensie: uit Europa komen het communisme, de Verlichting en de liberale theologie die verantwoordelijk is voor die verschrikkelijke mainstream kerken (zeg maar de PKN in de VS) met hun valse geloof. 

In de romanserie Left Behind komt nog iets akeligs uit Europa: de antichrist, in de persoon van de nieuwe secretaris-generaal van de VN. Saddam Hoessein is zijn directe voorganger.

De bijbelinterpretatie van de born-agains is typerend voor fundamentalisten van alle religies: ze hebben geen 'hermeneutisch probleem'. De heilige teksten, in dit geval de Bijbel, mogen dan duizenden jaren oud zijn, ze sluiten zonder mankeren aan op de 21ste eeuw. Profetieën, apocalyptische passages, de waarheid van de Bijbel laat zich woord voor woord aflezen uit de werkelijkheid van vandaag. De oorlog tegen het terrorisme, conflicten rond de Tempelberg, de Irak-crisis: naadloos past het in de overtuiging dat het eind der tijden is aangebroken.

Dat einde zal gepaard gaan met 'oorlogen en geruchten van oorlogen', zoals Jezus heeft voorzegd, dus is 

,,vrede geen doel meer in christelijke politiek'', schrijft fundamentalisme-expert Joachim Valentin. 

,,De beslissende vraag is niet meer hoe je oorlog moet voorkomen, maar of je in de oorlog wel aan de goede kant staat.''