Citaten uit

De waarheid ziet er anders uit in Amerika

Marc Chavannes, NRC 3 september 2005

Een correspondent in de VS moet veel opvattingen die in Europa doorgaan voor waarheden als koeien, achter zich laten. De sociaal-democratie heeft er weinig aanhangers en objectiviteit wordt beschouwd als een linkse truc.

[...]

Je hoort overzee zo veel onrustbarende dingen over Nederland de laatste tijd. Niet alles bleek veranderd in de twaalf jaar dat ik voor NRC Handelsblad vreemde landen mocht verkennen. Landen waar men het ieder jaar weer redt zonder koopkrachtplaatje. Landen waar niemand zou geloven dat de regering het milieu met fiscale maatregelen voor een jaar kan redden. In Frankrijk dromen ze daar alleen van. In Amerika wil helemaal niemand dat 'ze' in de hoofdstad het milieu redden.

[...]

Waar wij vandaan komen is het oorlog. In Amerika hield 9/11 nooit meer op, de vlag wapperde in iedere toespraak. Het ging steeds maar over Pearl Harbor, over de coalitie van het kwaad die de wilskracht van het Amerikaanse volk op de proef stelt, over Gods wil en `Return to Greatness', over terrorisme en `alarmfase oranje'. Hier trouwt op de televisie ieder weekeinde een prins die het `helemaal goed' heeft met zijn vriendin, en de Oranje-fase achter zich laat.

Wat is het ver weg, die dagelijkse strijd om de waarheid, die steeds weer terugkerende vraag of de Amerikaanse pers zijn werk wel goed doet, of het Amerikaanse volk wel weet wat er in zijn naam gebeurt. In de aanloop naar de Irak-oorlog stonden de traditionele Amerikaanse tv-networks met lege handen: hun avondnieuws was onder druk van de kassaplicht teruggebracht tot twaalf minuten `faits divers', ingebed in twintig minuten Viagra, Vioxx en Allegra. Met het buitenland als excuuswaardige voetnoot. En ook de stortkokers van bewegend nieuws (CNN, Fox en MSNBC) vonden zelden tijd voor de feiten. Opinies waren makkelijker te verzamelen, liefst mét de stroom mee.

Zelfs de New York Times en de Washington Post, die géén eigendom zijn van kille conglomeraten, lieten zich `bewijzen' op de mouw spelden. Juist die 'primeurs' hielpen de regering een dreiging aannemelijk te maken die sindsdien niet aantoonbaar is gebleken. De morele druk om 'de oorlog' te steunen vertroebelde het oordeel van veel nieuwsorganisaties.

Hun professionele praktijk werd stelselmatig ondermijnd door de in slagkracht gegroeide conservatieve denktanks en media, die pretenderen het ijkpunt van de discussie te zijn. Op de flanken werd de conservatieve nieuwsmachine gesteund door een baaierd aan bloggers, die geen boodschap hebben aan hoor en wederhoor, aan checken en double checken.

In dat klimaat, waarin streven naar objectiviteit een snobistische truc uit het linkse mediaverleden was geworden, gleed Amerika vorig jaar naar verkiezingen toe.

[...]

Als buitenlandse correspondent sta je erbij en kijk je er naar. Waar de nationale media in Washington, met uitzondering van enkele taaie verslaggevers van de Knight Ridder-groep, niet bestand bleken tegen de zuigkracht van politiek correcte berichtgeving, kon je als buitenstaander niet hopen de echte waarheid weg te slepen. Maar je intuïtie was niet buiten werking gesteld. Een dagelijkse bron van verwarring.

De toekenning van de Anne Vondelingprijs [aan de schrijver van dit stuk] , juist voor de verslaggeving over de laatste presidentsverkiezingen, geeft mij extra voldoening omdat ik zeker in die tijd heb geworsteld met de vraag hoe mijn lezers goed en eerlijk te bedienen. Objectiviteit mag een dalende waarde zijn, in de Nederlandse politieke verhoudingen kan wie zich er op toelegt nog een eind komen.

[...]

In Washington is een zekere onpartijdigheid nog moeilijker bereikbaar, zeker voor een Europeaan. De politieke spectra op beide continenten liggen te ver uiteen. Franse conservatieven vinden Amerikaanse Democraten onbegrijpelijk rechts.

[...]

Misschien geeft het houvast te weten dat de Groep Wilders zich waarschijnlijk het meest thuis voelt bij sommige gematigde Republikeinen.

Met andere woorden: veel Europese instincten functioneren in Amerika niet nuttig, de journalistieke controlelampjes knipperen dagelijks.

[...]

Om de Bush-puzzel te ontcijferen voerde het pad naar een knoflookfeest in Iowa. Daar vertelden slimme, jonge Republikeinen dat Bush hen had teleurgesteld met zijn softe sociaal-economisch beleid. Je zag in Colorado Springs, de bakermat van de huidige christelijk-conservatieve revolutie, dat de bezorgers van de Amerikaanse Wachttoren tegenwoordig hi-speed internet hebben, rondrijden in benzineslurpende SUV's, en allervriendelijkst zijn. Maar zij willen hun normen wel opleggen aan de rest van het land en de wereld - dat is nieuw.

[...]

Op zulke tochten stel je vast dat George W. Bush een aantal Amerikaanse waarden vertegenwoordigt die hem niet zo uniek afwijkend maken als velen in Nederland veronderstellen.