Democratisch kapitalisme

Banken zouden zich niet alleen moeten laten leiden door het verlangen om steeds meer winst te maken

Amy Domini, Ode, december 2007

Amy  Domini is de oprichter van Domini Social Investment en auteur van diverse boeken over ethisch beleggen.

Afgelopen jaar, toen Muhammed Yunus de Nobelprijs voor de vrede won, hoorden miljoenen mensen over de hele wereld over de wonderen die banken voor de armen kunnen teweegbrengen. Het was een welverdiende eer voor Yunus, en een geweldig bewijs van wat microleningen op 'gewoon zakendoen' kunnen betekenen voor honderdduizenden rechteloze mensen. Yunus' Grameen Bank is een prachtig voorbeeld van de kracht van gemeenschapslenen, de derde poot aan de kruk van sociaal verantwoord investeren. 

(De andere twee zijn bewust bepalen wat voor aandelen we kopen en in discussie gaan met bedrijven waar we aandelen van hebben.) 

Voor grote groepen mensen over de hele wereld heeft 'de triomf van het kapitalisme' geen verbetering in hun persoonlijk welzijn gebracht. Zelfs in welvarende landen zijn er grote armoedekernen in dichtbevolkte, vervallen stadscentra en zwaar getroffen plattelandsgebieden. Overal te, wereld zijn er mensen die kunnen en willen werken, maar daarvoor geen gelegenheid hebben. 

Toegang tot kapitaal is een essentieel onderdeel bij het opzetten van gezonde gemeenschappen. Maar kapitaal is niet altijd beschikbaar voor arme mensen. Banken willen  alleen maar steeds meer winst maken. Aangezien een lening van 600 euro en een lening van zes miljoen evenveel inspanning vereisen van een bank, maar voor de uiteindelijke winst wel enorm veel verschil maken, kiest de bank ervoor kleinere klanten af te stoten.  

Bovendien vinden banken arme mensen die een lening willen vaak verdacht of raar.  Laten we bijvoorbeeld eens kijken naar het  geval van een stacaravanpark dat wordt beheerd door een ouder echtpaar. Zij willen met  pensioen en denken daarvoor genoeg geld te hebben als ze de grond verkopen. De eigenaars van deze stacaravans hebben samen genoeg inkomen om de grond te kopen met een lening die ze over een redelijke periode zouden terugbetalen. Maar banken lenen niet aan coöperatieve ondernemingen. Ze lenen aan een kredietwaardig persoon of bedrijf. Omdat geen enkele individuele bewoner van het park de afbetaling kan garanderen, wordt er geen lening verschaft. 

Als oplossing voor dit probleem zijn er nu gemeenschapsgerichte financiële instellingen. Dat kunnen banken zijn (of een bankfiliaal) die zich erop richten leningen te geven die de gemeenschap een duwtje in de goede richting geven en armoede opheffen. Het kan een kredietvereniging zijn, wellicht opgezet door een kerk of andere groep binnen de gemeenschap, die alleen geld leent aan de eigen leden, en alleen als het gebruikt wordt voor de verbetering van een wijk. Het kan zelfs een non-profitorganisatie zijn, die is opgezet om geld te lenen van betrokken mensen en het uit te lenen aan degenen die het nodig hebben. 

Wie dergelijke op gemeenschapsontwikkeling gerichte financiële instellingen ondersteunt, is bezig met een manier van sociaal verantwoord investeren. Bij Domini Social Investments hebben we een fonds dat obligaties aankoopt waarmee we over de hele wereld gemeenschapsinstellingen steunen die microleningen verstrekken. Verder kopen we verzekerde deposito's waarmee arme bevolkingsgroepen ondersteund worden en we zijn ook op andere manieren actief om te helpen bij gemeenschapsontwikkeling.