Citaten uitHoe vrij kun je de vrije markt laten?In Berlijn is de bankencrisis ook inzet van een ideologisch debatJoost van der Vaart, NRC Handelsblad 2 oktober 2008 Berlijn staat op scherp, want de sociale bijsturing van de vrije markt is er altijd al een topthema. En Duitsland heeft een historische weerzin tegen financiële onzekerheden. [...] De Duitse minister van Financiën Peer Steinbrück [...] heeft dezer dagen een toelichting in de Bondsdag gegeven waarin politieke ideologie en financiële analyse om voorrang strijden. De crisis op de financiële markten, zei hij, "is voor alles een Amerikaans probleem". Hij hekelde de Anglo-Amerikaanse banken met hun overdreven fixatie op rendementen. Wat we hier zien, aldus Steinbrück, is een systeem dat mateloze overdrijving mogelijk heeft gemaakt en heeft geduld, en dat zichzelf ten slotte opheft. Amerika heeft volgens hem onverantwoord lang alles aan het vrije spel van de marktkrachten overgelaten. Dit laatste is een topthema in de Duitse samenleving: in hoeverre is het verantwoord om de vrije markt werkelijk zijn gang te laten gang? Kunnen ondernemingen en banken geheel zonder staatsbemoeienis, zoals de tijdgeest wil en Brussel dicteert. [...] Er is weer volop aandacht voor die typisch Duitse vinding van de sociale markteconomie, het economische model van samenwerking tussen staat en bedrijfsleven waarmee de politicus Ludwig Erhard vijftig jaar geleden het Duitse Wirtschaftswunder aanstuurde. Bondskanselier Merkel laat geen gelegenheid voorbij gaan om haar geestverwant Erhard en diens sociale markteconomie aan te prijzen. En Steinbrück wees de Bondsdag nog eens op die belangrijke erfenis uit de tijd van de Duitse wederopbouw: het drieledige bankensysteem waarin lokale en landelijke overheden een grote rol spelen en dat deels gedragen wordt door publiekrechtelijke spaarbanken. Juist de Duitse spaarbanken, met hun ietwat kneuterige imago, kunnen wel eens de redding zijn van financiële instituten die zichzelf het afgelopen decennium profileerden als global player. Wat dat betekende, is langzaam duidelijk geworden: speculaties en risico's met financiële producten die buiten de balans werden geplaatst. De behoudende Sparkasse van om de hoek heeft daaraan, voor zover bekend, niet meegedaan. [... ...] Minstens zo belangrijk zijn de gevolgen voor het ideologische debat. De Duitse politiek laat zich al maanden opjagen door Die Linke, de nieuwe ultralinkse partij van voormalig sociaal-democraat Oskar Lafontaine en ex-DDR-communist Gregor Gysi. Zij plaatsten als eersten globalisering en marktliberalisering als perfide en verkeerd op de agenda. Op de groei van Die Linke en het aanzwellende debat over de schaduwkant van de globalisering, volgde verlinksing van de Duitse politiek. De partij van Lafontaine en Gysi zou nu door anti-kapitalistische sentimenten in het land, als reactie op de crisis van het grote geld, een groeispurt kunnen nemen. Voor de Bondsdagverkiezingen van volgend jaar is aan ideologische thematiek in ieder geval geen gebrek. |