Citaten uit

Seksualiteit tussen oké en niet oké

Op basisscholen is seksuele voorlichting niet standaard. Ook omdat veel ouders er niets van willen weten. Pas als er iets gebeurt, worden de experts erbij gehaald.

Joke Mat, NRC 29 december 2012

[... ... ...]

Sinds 1 december moeten basisscholen kinderen leren

„respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit”,

aldus het nieuwe ‘kerndoel 38’ voor het basisonderwijs. Dit houdt in dat basisscholen op een of andere manier ‘relationele en seksuele vorming’ moeten gaan geven. Nog lang niet alle scholen doen dat. Veel scholen beperken de lessen, als ze die al geven, tot groep 7 en groep 8. Jaarlijks doen ongeveer 350 van de ruim 6.500 basisscholen mee aan de ‘Week van de Lentekriebels’ in maart, een campagne op basisscholen rond relaties en seksualiteit.

Niet veel leerkrachten zijn opgeleid om het vak te kunnen geven. Op de lerarenopleidingen (pabo’s) is het hoogstens een keuzevak.

[... ... ...]

GGD’en, die in opdracht van gemeenten scholen informeren en adviseren over onder meer seksuele gezondheid, merken dat veel basisscholen zich pas met seksualiteit gaan bezighouden bij incidenten. Vaak zijn het ouders die voor escalatie zorgen. Dit jaar werden op twee scholen onder druk van ouders kleuters van school gestuurd na te zijn betrapt op ‘grensoverschrijdend seksueel gedrag’. Het komt ook voor dat ouders meteen de politie bellen of een advocaat inschakelen als ze merken dat er seksuele spelletjes zijn gespeeld.

Wat veel ouders missen, zeggen deskundigen, is kennis van de normale seksuele ontwikkeling van kinderen.

„Ouders leren hun kind met veel geduld eten, praten en fietsen, maar seksualiteit bekijken ze opeens met volwassen ogen”, zegt orthopedagoog Elzeline Strijker van GGD Midden-Nederland. „Ze accepteren niet dat kinderen ook daarin nog moeten leren.”

Strijker maakt ouders mee, uit alle lagen van de bevolking, die „gierend uit de bocht vliegen met hun emoties” zodra het over seks gaat.

„Ouders die in paniek het kind meteen thuis houden en meenemen naar een specialist om te zeggen hoe getraumatiseerd het is. Het kind staat erbij, kijkt het aan, en gaat zich dan gedragen zoals de ouders blijkbaar verwachten: huilen, bedplassen, niet slapen.”

Zulke ouders projecteren volgens Strijker hun eigen emoties op hun kinderen, die alleen maar nieuwsgierig zijn naar hun naakte lijf en naar elkaar.

Intussen laten veel ouders wel de seksuele opvoeding achterwege, denkend dat dat pas belangrijk wordt aan het einde van de basisschool.

„We zien dat veel kinderen niet weten wat seksueel ontoelaatbaar gedrag is”, zegt Ineke van der Vlugt, programmacoördinator seksuele ontwikkeling en opvoeding bij Rutgers WPF. „Sommige kinderen hebben daar nog niets van meegekregen. Dit vraagt iets van scholen. [...]”

Het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid Sensoa constateerde enkele jaren geleden dat ook professionele begeleiders van kinderen slecht op de hoogte waren van de normale seksuele ontwikkeling. Gezondheidspsycholoog Erika Frans van Sensoa ziet een „pedagogisch vacuüm” op dit gebied.

„Elke opvoeder moet in staat zijn met kinderen in gesprek te gaan over wat wel en niet oké is. Als je werkt met groepen kinderen, moet je hen kunnen beschermen tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag van andere kinderen.”

Kinderen zijn in staat elkaar ernstig seksueel te misbruiken, weet psychologe Martine Delfos, die veel slachtoffers heeft behandeld.

„Bij doktertje spelen willen jongetjes nog wel eens een potlood in de vagina zetten. Ze willen weten hoe diep het is. Je kunt niet zeggen dat dat ongezond gedrag is, maar het is voor een meisje vaak vreselijk om mee te maken. Kinderen moeten leren dat dat niet kan.”

De seksualisering van de samenleving maakt de noodzaak tot sturing alleen maar groter.

[... ...]

Sensoa ontwikkelde een systeem om onderscheid te maken tussen normaal seksueel gedrag van kinderen en gedrag dat bijsturing vereist. Het staat bekend als ‘vlaggensysteem’. [...]

Kort gezegd is seksueel gedrag volgens Sensoa gezond

Verder moet

[...]

Waar komen de heftige reacties op seksincidenten met kinderen vandaan? Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de mensen zelf ervaring heeft met enige vorm van ongewenste seks.  [...]

De seksuele revolutie heeft dit volgens haar [Martine Delfos] niet verbeterd. Integendeel misschien. [... ... ...] Wat uit het zicht raakte, zegt Delfos, was het verschil tussen ‘oké’ en ‘niet oké’.

[... ... ... ... ...]

Met het nieuwe ‘kerndoel 38’ verplicht de regering basisscholen na te denken over seksuele vorming. Wat ze eraan doen wordt overgelaten aan de scholen zelf, die al een zwaar curriculum hebben met zo’n veertien andere vakken. Veel docenten zijn bang voor gegiechel in de klas en voor lastige vragen van kinderen.

[... ... ... ... ...]

GGD Midden-Nederland hoopt dat alle scholen aan seksuele vorming gaan doen vanaf groep 1. Dat voorkomt wellicht ook dat jongeren op de middelbare school nog bijna van niets weten, zoals nu vaak het geval blijkt te zijn, vooral in de zogeheten ‘lagere sociaal-economische groepen’.