Turkije tuimelt omlaag Hastane = Ziekenuis > |
|
|
Tegenwicht Essay # 74 - 23 augustus 2017 De coup, ervoor en erna Ruim een jaar na de mislukte coup op 15 juli 2016 kijken we opnieuw naar Turkije. De feiten zijn gruwelijk. Turkije is vergaand gepolariseerd en de noodtoestand - is er nog nood? - heeft een dictatuur in het leven geroepen. Al in de eerste uren na de coup begonnen de arrestaties, de ontslagen, de sluitingen. De meest logische reconstructie is dat de lijsten hiervan al klaar lagen en dat deze waren uitgelekt. De coup was dan een slecht voorbereide wanhoopsdaad van kemalisten, seculieren, Gülenisten, oppositie-leden en met de Koerden verbonden mensen. De eigenlijke coupplegers waren officieren; de dienstplichtige soldaten deden eenvoudig wat hun bevolen was, deels onder het mom van 'een oefening'. Onder de hoogste officieren waren notoir weinig Gülenisten, wel notoir veel kemalisten. Deze staan een seculiere staat voor. Al zes uur voor de coup begon is de regering, dus Erdoğan, al op de hoogte geweest. Mogelijk op grond daarvan begon de coup zes uur eerder dan gepland was, niet midden in de nacht maar om 21 uur 's avonds. Kennelijk heeft de top van de regering het laten gebeuren, in de overtuiging dat de coup zou mislukken, waarna de machthebbers een reden zouden hebben om de 'zuiveringen' direct en fanatieker voort te zetten. Erdoğan noemde de coup "een godsgeschenk". Al tien minuten na het bekendmaken van de coup wees Erdoğan zelf de Gülenisten als enige coupplegers aan; over de kemalisten is consequent gezwegen. De Britse inlichtingendienst GCHQ heeft de volgende boodschap onderschept: Al ver voor de coup vonden 'zuiveringen' plaats. Het beginpunt, of het omslagpunt, lag in december 2013, toen er bewijzen van corruptie op het hoogste niveau, o.a. Erdoğan zelf en zijn zoon Bilal, openbaar werden ("Hoe kunnen we die miljoenen uit huis smokkelen?") en er een onderzoek werd gestart. De aanklager werd al snel 'overgeplaatst'. In begin 2014 betrof dit lot al 60.000 agenten, aanklagers, ambtenaren en 711 hoogste rechters, dit om het onderzoek te frustreren en het proces te stoppen. De vervangende rechters begonnen de al veroordeelden van een eerdere vermeende staatsgreep, de Ergenekon genoemd, vrij te laten. Deze waren destijds veroordeeld door de toenmalige rechterlijke macht, waar veel mensen werkten die in de (uitstekende) Gülen-scholen en universiteiten waren opgeleid. Op deze processen was veel kritiek; het werden "schijnprocessen" genoemd. In 2015 werden 45.000 agenten en 2.500 rechters en aanklagers ontslagen wegens 'lidmaatschap van een terroristische organisatie', lees: verbonden met de PKK (Koerden) en de Gülen-beweging, die van die scholen dus. Een organisatie "terroristisch" noemen, dit kan wettelijk alleen het Hooggerechtshof doen. De regering passeerde dit Hof. De ochtend erna werd het eerste lijstje gepubliceerd van mensen die gearresteerd of ontslagen waren: Binnen 48 uur daarna Zoiets is onmogelijk als de lijsten niet al klaar lagen. Sindsdien verschenen er lijsten in de pers, waarvan de aantallen alsmaar toenamen. Een redelijke schatting van de in de afgelopen 13 maanden ziet er zo uit: Gearresteerd zijn tussen de 40.000 en 50.000 mensen, onder wie 150 journalisten.
De aanklachten zijn een standaard half A-4-tje met "deelname aan een terroristische organisatie" zonder enige aan het individu toegeschreven handeling hieraan toegevoegd. Dit op zich is al een dubbele schending van de rechtsregels. Ontslagen of geschorst zijn Tel op: ruim 71.300 mensen. Er zijn gesloten: De totale schatting komt dan neer op ruim 40.000 gearresteerden en minstens 100.000 mensen die ontslagen of geschorst zijn, dan wel wier organisatie gesloten werd. Totaal minstens 140.000 mensen; de meeste schattingen noemen 150.000, anderen zelfs 160.000 mensen - of nog meer - van wie dan een derde gearresteerd is of is geweest. Intussen hebben velen van hen zelfmoord gepleegd en zijn er velen naar het buitenland gevlucht. Ja: martelingen. Je zou deze mensen dus 'martelaren' kunnen noemen: zij die gemarteld zijn. Hier denkt de regering anders over: het zijn "terroristen". Daarentegen worden degenen die gestorven zijn bij de couppoging, althans degenen die dit wilden tegengaan, consequent "martelaren" genoemd. Ook de brug over de Bosperus is ernaar vernoemd alsmede de dag dat de poging plaats vond en een van de pleinen. Dit is vreemd. In de islam wordt iemand 'martelaar' genoemd als hij of zij "op Allah's weg gestreden heeft", dus het geloof verdedigd heeft. Hier werd de staat verdedigd. De scheiding tussen 'kerk en staat' is kennelijk geheel verdwenen in Turkije. Er is door de regering een onderzoekscommissie ingesteld om de coup te onderzoeken. Deze bestond merendeels uit AKP-leden en had geen juridische bevoegdheden. Het is onmogelijk dat deze kleine commissie in de enkele maanden van haar bestaan zelfs maar de hoofdrolspelers heeft kunnen ondervragen. Dit is dan ook niet gebeurd. In december 2016 heeft Erdoğan het werk van deze commissie abrupt gestopt, omdat "de hoofdrolspelers toch al bekend waren", namelijk Gülen en - uiteraard, het zal ook eens niet - de CIA en - nu we toch met fictie bezig zijn, waarom niet - de NAVO. De oppositiepartij CHP (sociaal-democratisch) verrichte een eigen onderzoek onder leiding van Kemal Kilicdaroğlu. Deze spreekt van "een gecontroleerde coup". Erdoğan moet ervan geweten hebben en liet het gebeuren zodat hij zijn 'zuivering' kon voortzetten. Daarna werd het de media verboden om nog iets over de coup te publiceren, behalve dan natuurlijk de visie van Erdoğan en de AKP, die in een groot media-offensief werd verkondigd en die consequent de deelname van de kemalisten verzweeg en al even consequent de Gülenisten als daders aanwees, die dus hevig vervolgd konden worden. Onvermeld blijft ook dat ook de AKP vele Gülenisten in haar gelederen kent, die 'dus' niet vervolgd werden. De Gülen-beweging is inderdaad een 'beweging'; het is geen organisatie met een hiërarchie en een leider aan het hoofd. Men is "geïnspireerd" door Gülen en gaat verder zijn eigen gang. De één is maatschappelijk of politiek actief, de ander is dat niet of beperkt zich tot bepaalde initiatieven (een school stichten) en taken (les geven). Men wil dienstbaar zijn: de beweging heet ook wel Hizmet: 'dienstverlening'. Gülenisten? Rechters? Leraren op vele kilometers afstand? Hele scholen en universiteiten, allemaal coupplegers? Terroristen? Op het ontbreken van elke vorm van persvrijheid komen wij in een volgend opiniestuk (# 75) nog terug. In een opiniestuk daarna (# 76) bespreken wij de geschiedenis, omdat wat er nu gebeurt niet te duiden is zonder de geschiedenis te kennen. Deze loopt dan in het kort van honderd jaar geleden t/m het heden: het referendum en de daarbij gebleken 'Lange arm van Turkije', ook tot hier in Nederland. In een stuk daarna (# 77) kijken we nog eens even naar Gülen en zijn 'beweging'. Om de tekst niet voortdurend met bronvermeldingen te onderbreken, zijn de voornaamste bronnen van het bovenstaande op een bijlage apart vermeld. |