01apr14a Verstikkend geheim (Fr)
door Kitty van Gerven, in: Wegener Dagbladen, 12 april 2001
Dertig, veertig jaar lang zwegen ze als het graf van hun kind was overgekomen. Uit angst, schaamte en schuldgevoelens stopten ze hun schokkende jeugdervaringen diep weg. Jarenlang leek dat te werken, maar naarmate de tijd verstreek ging het geheim steeds zwaarder drukken, totdat het hun hele leven verstikte. Frans, Peter en Chris besloten de stlite te doorbreken en met andere mannelijke slachtoffers van seksueel misbruik binnen een praatgroep open kaart te spelen. Na 22 bijeenkomsten zijn de jarenlang opgekropte woede, agressie, angst en onzekerheid zo niet verdwenen, dan toch in elk geval draaglijk geworden. ,,Maar de pijn… die dragen we levenslang met ons mee."
Frans (56). Peter (53). en Chris (49) zijn, evenals de andere vijf mannen in praatgroep, in hun kinderjaren seksueel misbruikt. Als ze hun verhaal vertellen, gebeurt dat zonder schroom of terughoudendheid. Slechts een enkele trillingen in de stem, een plotselinge stilte, verraadt dat de emoties nog dicht onder de oppervlakte liggen. De angst om naar buiten te treden is echter overwonnen. Maar wat misschien nog belangrijker is, het schuldgevoel, het idee zelf verantwoordelijk te zijn voor wat er gebeurd is, heeft plaats gemaakt voor het besef dat ze niets meer waren dan weerloze slachtoffers. En dat de kwetsuur die zij als kind opliepen niet langer bepalend hoeft te zijn voor de rest van hun leven.
De verhalen van Peter, Chris en Frans vertonen verschillen, Peter werd sinds zijn elfde misbruikt door een onderwijzer, Frans vanaf z'n zevende door een oom en Chris werd op z'n negende verkracht door een vrouw. Toch zijn er ook overeenkomsten, want in alle gevallen begon het met een positieve aandacht, met een snoepje, een glaasje ranja, een aai over de bol en eindigt met geweld. Peter: ,,Ik vond hem heel aardig, die onderwijzer. Ik kreeg echt een voorkeuringsbehandeling, mocht solo zingen in zijn koor, karwijtjes opknappen in de klas. Ik mocht na verloop van tijd zelfs mee op vakantie en ook nog eens bij hem in z'n tent slapen. Als kind voel je je dan geweldig vereerd. Toen hij me betasten, wist ik ook niet wat me overkwam. Ik was elf, wat wist ik van seks? Ik had nooit enige voorlichten gehad, wist niet eens wat een erectie was."
Frans: ,,Ik kom uit een gezin met acht kinderen. Mijn vader werkte veel buitenshuis en als hij in de weekeinden thuis was, deelde hij meer straf uit dan vriendelijke woorden. Nee ik had niet z'n prettige vader, maar ik had wel een lieve, ongetrouwde oom. Eentje bij wie je altijd terechtkon, die je troostte, een aai over de bol gaf, bij wie op schoot mocht zitten en die je streelde. Dat dit tenslotte uitdraaide op seksueel misbruik en verkrachting besef je als kind van zeven nog niet. Als je bij ome Henk was, dat zat-ie aan je; dat hoorde er gewoon bij." Chris: ,,Toen ik negen jaar was kreeg ik een krantenwijk. Elke week moest ik alle adressen langs om af te rekenen. En dan trof ik soms een aardige vrouw, die me wellens een glaasje ranja gaf of een snoepje. Af en toe vroeg ze me ook om binnen te kommen, maar na verloop van tijd werd ze handtastelijk, begon ze me tegen zich aan te drukken. En op zekere dag nam ze me mee naar haar slaapkamer, waar ze me uitkleedde en bevoelde. Ze dwong me ook haar aan te raken. Ik was heel bang. Ik wilde weg en zei dat telkens weer, maar ze dreigde dat ze het aan mijn ouders aan haar man zou vertellen."
Peter, noch Chris, noch Frans liet e ooit een woord over los aan hun ouders. Peter: ,,Ik begreep wel dat het een geweldig schandaal zou opleveren. Bovendien, m'n moeder had heel veel vertrouwen in die docent, ze keek hemelhoog tegen 'de meester' op." Chris: ,,Ik heb er nooit over gesproken. Veertig jaar lang niet. De angst zat te diep. De schaamte ook. De schaamte dat het een vrouw was. Dat ik zelf een weerloos kind was toen het gebeurde, daar stond ik eigenlijk nooit bij stil. Het klinkt misschien wel gek, maar je schuldgevoel groeit met je mee. Als kind voel je je schuldig, maar later als volwassene ook. Wat niet betekende dat ik geen behoefte had om erover te praten. Ik liet soms briefjes in huis slingeren, waar ik op had geschreven. 'Er iets met me gebeurt' en ik schreef erover in mijn dagboek, dat ik open en bloot liet liggen. Maar de briefjes werden nooit gepakt en het dagboek niet ingekeken."
Waar seksueel misbruik bij jongens op latere leeftijd tot allerhande gedragsproblemen kan leiden, variërend van extreme argwaan tot gok-, alcohol- of seksverslaving, uitte het zich bij Peter, Chris en Frans op andere manieren. Peter slaagde er niet in zich te ontdrukken aan de geestelijke chantage waaraan zijn onderwijzer hem had blootgesteld. Op latere leeftijd bleef hij in contacten met anderen, en met name in dat met zijn vrouw, zich voortdurend afvragen wat hij moest doen om de ander te plezieren. ,,Uiteindelijk raakte ik in een depressie en heeft me jarenlang een therapie gekost om dat weer uit te komen." Chris stortte zich daartegen met al z'n energie in zijn studie en later in z'n werk. Hij deed veel aan sport, waar hij zijn opgekropte agressie in kwijt kon. Maar in contacten met anderen hield hij zich op een afstand. Zeker waar het vrouwen betrof. ,,Ik vertrouwde ze niet. Zelfs mijn eigen vrouw niet. Ik sloot alle gevoel buiten. Behalve de woede. Die nam alleen maar toe."
Terwijl bij Peter het minderwaardigheidscomplex groeide en bij Chris vooral de agressie, worstelde Frans heimelijk met schaamte- en schuldgevoelens. ,,Tenslotte groeide het uit tot een psychisch probleem, waar ik dagelijks mee worstelde. Ik durfde er alleen niet over te praten, omdat ik dacht dat ik de enige was die met dit probleem zat." In een praatgroep van de Stichting Maatschappelijke Dienstverlening kwam Frans tot de conclusie dat hij niet de enige was. Het geheim dat zijn leven dreigde te verstikken, bleek hij met veel andere mannen te delen. Bovendien ervoer hij, evenals Chris en Peter en de overige deelnemers, hoe bevrijdend praten over seksueel geweld kan zijn. Frans: ,,Ik ben die schaamtegevoelens nu kwijt. Ik heb er zelfs met mijn broers over kunnen praten. Daardoor is er een opener sfeer tussen ons ontstaan. Maar ook ik zelf met opener geworden, stel me minder teruggetrokken op, voel me zelfverzekerder." Peter: ,,Voor mij zijn die gesprekken een echte eye-opener geweest. Ik kan mijn eigen gedrag nu verklaren. En verbeteren. Ik durf nu veel meer voor mijn mening uit te komen, voel me volwaardiger. En ik merk dat het positieve effecten heeft, op mijn werk, maar ook de relatie met mijn vrouw is stukken beter geworden." Ook Chris heeft, zoals hij het noemt, een 'goed gevoel' overgehouden aan de gesprekken. ,,Mijn geluk is altijd geweest dat ik mijn gevoelens van me af te kunnen schrijven. Dat loste al veel op, maar nu ik er ook open over heb kunnen praten ben ik die boosheid, die rancunegevoelens kwijt. Laatst heb ik mijn eigen verhaal voor het eerst aan mijn kinderen verteld. En de warme reacties die ik toen kreeg… ja, die hebben me heel goed gedaan. Ik kan nu veder met mijn leven." ] WOEDEND
Maar, zo laten alle drie tenslotte een stemming weten, zij mogen er dan in geslaagd zijn af te rekenen met hun woede, angst en schuldgevoelens, wanneer ze worden geconfronteerd met nieuws over ontuchtzaken, dan laaien de emoties weer hoog op. ,,Zeker als je dan hoort dat de dader is vrijgesproken, of dat deze 'van de justitie een nieuwe kans krijgt… ', dan word ik erg woedend. Dan denk ik: ik zal het nooit stoppen, zal het dan nooit doordringen dat je seksueel misbruik van kinderen eenvoudig niet mag bagatelliseren. Want een pedofiel loopt na een tijdje gewoon weer op straat, maar z'n slachtoffers moeten de gevoelens met zich mee dragen. Hun leven lang