door Kustaw Bessems
2004-02-07, Trouw
Ruim tien jaar nadat de discussie over vrouwenbesnijdenis losbarstte, weet Nederland niet eens hoeveel dit hier voorkomt. Tijd voor rigoureuze maatregelen?
AMSTERDAM - ,,Ik wist niet dat het zo erg was'', zegt de 35-jarige Hussein Osman, een Somaliër uit Eindhoven.
,,Natuurlijk, in Somalië hoorde ik wel over vrouwenbesnijdenis. Maar de mannen doen daar de jongens en de vrouwen doen de meisjes. Pas hier zag ik een videofilm over vrouwenbesnijdenis. Ik moest huilen. Ik heb drie dochters. Vier, drie en één jaar oud zijn ze. Nooit, nóóit zal zoiets met hen gebeuren.''
Osman zag de film bij Pharos, centrum voor vluchtelingen en gezondheid, dat sleutelfiguren traint in de gemeenschappen waar vrouwenbesnijdenis voorkomt, om hen in eigen kring voorlichting te laten geven. Osman is met zijn training bijna klaar.
Hij bezocht gisteren een heftige bijeenkomst die op de eerste Internationale Dag tegen de Vrouwenbesnijdenis werd gehouden in Amsterdam. Zo kon hij Khady Koita horen, een Senegalese activiste uit Frankrijk.
,,Het is onaanvaardbaar om in naam van de cultuur meisjes te verminken, alleen voor het plezier van de man'', zei zij in een Frans dat klonk als de roffel op een snaardrum.
De Somalische Stella Ismael van Harambe ('Solidariteit') van Afrikaanse vrouwen in Nederland sprak:
,,Ik ben verminkt, maar dat maakt mij ook wie ik ben, iemand die de volgende generatie hiervan kan vrijwaren.''
De Somalisch-Nederlandse dichteres Sahro Mohammed las onder meer in het Engels uit haar bundel: 'Waarom zou een meisje van zes/gedachten moeten hebben/van rouw en geweeklaag/angst en bijten op haar lip/op het moment dat het snijden begint/kind zonder stem/ zonder de kracht om weerstand te bieden'.
Vrouwenbesnijdenis varieert van een snede in de voorhuid van de clitoris, tot het wegsnijden van de clitoris of van clitoris en schaamlippen en het vastzetten van de overgebleven wondvlakken. Islamitische geschriften gebieden dit niet, maar culturen als in Somalië, Eritrea, Soedan en Egypte wel.
Met de komst van migranten uit die regio's deed de gewoonte zijn intrede in Nederland. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit blijkt dat in ieder geval de meeste Somaliërs ten minste een 'milde' vorm van besnijdenis nog wenselijk vinden, of ze nu goed opgeleid zijn en geïntegreerd of niet. Wel is er discussie over.
Onderzoekster Anke van der Kwaak:
,,We hebben geen inzicht in de omvang van de problemen, We kennen alleen geruchten. In landen om ons is die kennis er wel. We lopen daarin achter.''
Van der Kwaak is blij dat VVD-kamerlid Ayaan Hirsi Ali, van Somalische komaf en zelf besneden, voorstelde om alle meisjes en vrouwen uit de risicogroepen verplicht te laten onderzoeken door de GGD. Van der Kwaak denkt niet dat het kan.
,,Maar zij heeft er zo wel voor gezorgd dat het veel aandacht krijgt.''
Hirsi Ali wil dat alle verminkte vrouwen medische en psychische hulp krijgen. De meisjes die nog niets is aangedaan, zouden jaarlijks moeten terugkomen voor controle. Wordt een besnijdenis geconstateerd, dan moeten de ouders bestraft. Hirsi Ali:
,,Nederland beschouwt dit als zware kindermishandeling, waar tot twaalf jaar cel op staat. Nooit wordt iemand vervolgd. Dit is een kwestie van rechtshandhaving. Voorlichting moet ook, natuurlijk, maar als het om moord gaat, beperken we ons toch ook niet tot het voorlichten van potentiële daders?''
Een Egyptische wierp tegen:
,,Ik ben 41, niet besneden. Mijn dochter is 7, niet besneden. Als zij dat onderzoek krijgt, zal ze mij haten en zeggen: mama, door jou ben ik een risicogroep en moet ik worden onderzocht. Zij zal verschillen van haar vriendinnen op het schoolplein. Ik doe mijn dochter geen psychisch trauma aan, alleen omdat jij wilt scoren in de Tweede Kamer.''
Een Angolese man zei echter:
,,Ik ben blij met Hirsi Ali. Ik weet dat veel mensen tegen haar zijn. Maar haar bedoeling is belangrijk. Een besneden vrouw is een levende dode.''
Boris Dittrich, fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer, stelde voor om niet bepaalde groepen te controleren, maar alle kinderen in Nederland jaarlijks te laten nakijken door de schoolarts, waarbij genitale verminking kan worden opgespoord. Volgens onderzoekster Van der Kwaak zijn schoolartsen juist goeddeels wegbezuinigd.
Een kamermeerderheid van D66, CDA, VVD en PvdA bleek gisteren vóór het strafbaar stellen van besnijdenis door Nederlanders in het buitenland. Nogal wat ouders nemen de wijk naar Engeland of Afrika om de ingreep uit te voeren.
Minister Verdonk, ook even aanwezig, lijkt ver te willen gaan.
,,We zullen tegen de grenzen van de wet en de privacy aanlopen'', zei ze. ,,Alle hier besproken mogelijkheden neem ik serieus.'' Zij lijkt zich niet te willen beperken tot voorlichting. ,,Er is voorlichting geweest en onze inspanningen zijn niet effectief genoeg gebleken.''
Het kabinet komt vóór 1 april met een standpunt.