Door Marije van Dalen en Anton
Slotboom
NRC 20 oktober 2004
Internet is voor jongeren wat het schoolplein vroeger was. Vanachter de pc kunnen nieuwe vrienden worden gevonden en oude vriendschappen onderhouden.
,,Halloow...Ja ik ken jou van Sammie...Je hebt mij welles gezien. Zal nog wel vaker gebeuren'', schrijft internetter 'Frank' aan 'Audrey'. ,,Hey Frank!! Alles goed met je? Doei gr. xxx'', antwoordt zij terug.
Het is het persoonlijke profiel van de 15-jarige Audrey op de internetsite Cu2.nl, een openbare verzamelplaats met tienduizenden profielen van jongeren. Honderd vragen met niets verbloemende antwoorden verklappen Audrey's persoonlijke voorkeuren, illustraties van wietblaadjes vertellen haar geheimen. Onderaan haar persoonlijke profiel staan de reacties van haar vrienden en de 'wannabees', de mensen die haar zouden willen ontmoeten.
Gisteren meldde onderzoeksbureau Interview NSS dat 96 procent van de jongeren toegang heeft tot een internetverbinding, thuis of bijvoorbeeld op school. Ruim 30 procent van de jongeren voert enkele keren per week gesprekken in chatboxen of via programma's als MSN Messenger. In chatboxen praat je in het openbaar met willekeurige personen, en MSN is bedoeld voor privé-gesprekken met mensen van wie ten minste het e-mailadres bekend is. Het programma laat zien wie van deze bekenden online is en dus als gesprekspartner kan dienen.
Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (UvA) liet zien dat 84 procent van de jongeren tussen de 10 en 17 jaar internet wel eens gebruikt om te chatten of te MSN'en.
Veel jongeren spreken na schooltijd niet meer af op het schoolplein, maar zien elkaar op internet, waar ze kletsen met vrienden.
,,Jongeren van 12, 13 of 14 wilden altijd al continu contact met leeftijdsgenoten. In de jaren tachtig deden ze dat ook veel telefonisch, via de babbelbox. Ze willen praten over verliefdheden of gewoon over niks'', zegt Patti Valkenburg van de UvA.
Valkenburg deed onderzoek naar het internetgedrag van 816 middelbare scholieren. Uit het onderzoek van Valkenburg bleek dat de tieners die vrienden spraken op MSN meer aan hun vrienden hechten dan de kinderen die dat niet deden. Eerder werd aangenomen dat internet een negatieve invloed had op de sociale relaties van kinderen.
,,Internet is een sociaal medium geworden'', concludeert Valkenburg.
Dat komt door het makkelijke gebruik van communicatiediensten via internet. Maandelijks maken 4,5 miljoen Nederlanders gebruik van MSN Messenger, zegt MSN-eigenaar Microsoft. De gemiddelde gebruiker heeft 45 bekenden op zijn lijst vermeld, met wie hij kan spreken wanneer ze online zijn.
In de loop der jaren is het internetgebruik toegenomen, en de kans om een bekende online te treffen is dus veel groter dan een paar jaar geleden. Volgens Valkenburg verdiept dit de vriendschappen. MSN'en doen jongeren vooral met vrienden: 89 procent van de kinderen die Valkenburg onderzocht praat alleen met vrienden en bekenden.
,,Jongeren snakken naar verbondenheid. Het zijn kinderen uit de echtscheidingscultuur'', zegt onderzoeker Carl Rhode, verbonden aan de Universiteit van Utrecht.
Rhode deed in opdracht van Microsoft onderzoek naar het succes van het chatprogramma.
,,Jongeren willen 24 uur per dag gedachten kunnen uitwisselen.'' Op persoonlijke basis, het liefst, in een vertrouwde omgeving. ,,Alles met een persoonlijke tint doet het uitstekend.''
De vensters van MSN op het computerscherm kunnen zelf worden ingericht, met achtergrondjes en afbeeldingen, als een virtueel huis. ,
,Thuis is ook niet meer het thuis van weleer. Met hardwerkende ouders en in deze echtscheidingscultuur is dat ook logisch'', constateert Rhode. MSN is een verlengstuk van het thuisgevoel. ,,Thuis is niet meer waar je bed staat. Dat kan namelijk ook verdomd eenzaam zijn. Thuis is waar je vrienden zijn.''
Wie online is kan op internet zijn vrienden ontmoeten, maar het is ook een manier om nieuwe vrienden te zoeken. Dit gebeurt via websites waar iedereen zelf een deel van zijn persoonlijkheid kan tonen, en waar anderen op kunnen reageren. De kennissenkring van de Nederlandse jeugd wordt daardoor steeds groter.
De Nederlandse internetsite Cu2 ontstond al toen internet voor jongeren in de kinderschoenen stond. Op Cu2 - spreek uit: see you too! - heeft de laatste jaren een kentering plaatsgevonden. De site begon met veel twintigers als gebruikers, maar inmiddels ligt de gemiddelde leeftijd tussen de twaalf en zestien jaar. Vooral meisjes maken er gebruik van.
Er wordt, net als op het schoolplein, gekletst, geflirt en stoer gedaan. Jongeren hebben er een eigen wereld, met eigen vrienden en eigen gedragscodes. Vrienden op Cu2 hebben elkaar vaak nog nooit gezien. Hier maken ze hun eigen webpagina's en leren ze nieuwe mensen kennen.
De site zegt drie miljoen profielen van 650.000 gebruikers te hebben, die overigens lang niet allemaal meer in gebruik zijn. Daaruit kan geselecteerd worden op allerlei kenmerken, zoals afkomst.
Soms is dezelfde provincie al genoeg voor vriendschap. Op het profiel van 'Brabantboy' schrijft ene 'Raquel':
,,0oi 0oi mede-brabander =P.. ben jij btje wanhopig fz0w? =P naja wel sexii buikje howr ;) x raquel.''
Cu2 is sinds het ontstaan in 2000 uitgegroeid tot de grootste site voor jongeren in Nederland. Bezoekers kunnen reageren op het profiel, en verzoeken om elkaars vriendje te worden. Wie zo'n verzoek doet wordt eerst een wannabee. De aanvrager kan ook afgewezen worden.
De profielen zijn voor iedereen te lezen, maar vaak zeer persoonlijk. Zo zegt 'Jo-Hanna':
,,Het slechtste gevoel ter wereld? Iemand verliezen. ;(''
Gebruikers reageren op elkaars profielen, delen complimenten uit aan elkaars vormgeving en feliciteren wildvreemden met hun verjaardag. Cu2-woordvoerder Chris de Waard:
,,Cu2 is een afgesloten wereld voor tieners. Op het schoolplein krijgen ouders de gesprekken ook niet te horen, en dat geldt voor internet ook. Ouders weten vaak niet eens dat hun kind een profiel heeft.
,,Er zijn er bij die honderden vriendjes hebben. Vriendjes leren de vriendjes van vriendjes kennen. Je ziet het zo gebeuren: de sociale kringetjes worden langzaam groter. Het is net als op het schoolplein: waarom zou de populairste jongen daar ook niet op internet het populairst zijn? Die geldingsdrang hebben ze.''
Zo raakt iedereen bevriend met iedereen, alleen al omdat het leuk is om veel vrienden te hebben.
,,Ook het minder populaire kind vindt op internet zijn draai.''
De losse citaten zijn afkomstig van willekeurige profielen op Cu2.