NRC 13 mei 2002
"Rooms-katholieke priesters, seminaristen en andere pastorale werkers moeten vermijden dat zij met een kind of jongere in één ruimte verblijven"
Het Vaticaan had aanvankelijk de neiging het vraagstuk van seksueel misbruik in pastorale relaties af te doen als een opgeklopt - ,,Amerikaans'' - verschijnsel, dat vooral te maken had met de sensatiezucht van de media en de spreekwoordelijke Amerikaanse procedeerlust. Vorige maand werd de top van de Amerikaanse hiërarchie echter bij de paus ontboden en was er geen ontkennen meer aan dat het probleem aan de voet van de Heilige Stoel is beland. En nu Nederland? De laatste zes jaar zijn bijna tweehonderd klachten binnengekomen bij kerkelijke instanties, waarvan er veertig naar eigen zeggen gegrond zijn, maar geen enkele justitiële gevolgen heeft gehad. Bisschop Wiertz van Roermond noemde gisteravond op de televisie overigens een getal van vijfenveertig. Toen hem gevraagd werd waarom er nooit aangifte wordt gedaan tegen geestelijken die hun positie misbruiken, waste de prelaat zijn handen in onschuld. Hij raadde slachtoffers altijd aan naar de politie te gaan, maar daar zagen zij om hun moverende en niet onbegrijpelijke redenen van af.
Zo eenvoudig is niet. Wanneer het gaat om gevallen van verkrachting, is iedere burger strikt genomen verplicht aangifte te doen wanneer hij daar kennis van draagt. Inclusief een kerkelijk overste. Nu zal regelrechte verkrachting onder dekking van het priesterboord wel een zeldzaamheid zijn. Dat betekent echter niet dat de hiërarchie in alle andere gevallen van seksueel misbruik categorisch kan afzien van aangifte. Zij heeft naast het slachtoffer een eigen verantwoordelijkheid. Deze houdt verband met de bijzondere (afhankelijkheids)relatie tussen met name jonge gelovigen en hun geestelijk leidsman en de speciale gezagsrelatie tussen geestelijken en hun superieuren.
De kerkelijke aversie tegen aangifte doet een beetje denken aan het onderwijs. Daar is in 1999 speciale wetgeving aangenomen om buiten twijfel te stellen dat schoolbesturen aangifte behoren te doen bij verdenking van seksueel misbruik op hun school. De parallel ligt voor de hand. Een aangifteplicht is natuurlijk slechts een sluitstuk. Primair gaat het om het intern vormgeven aan een gedragscode die verstandig inspeelt op een dagelijkse werkelijkheid die een verscheidenheid aan problemen vertoont.
Ook hier heeft de Nederlandse kerkprovincie nog het nodige te leren, afgaande op de ,,ietwat krampachtige'' aanbeveling van bisschop Wiertz, zoals hij zelf wel toegaf, vorige week. Rooms-katholieke priesters, seminaristen en andere pastorale werkers moeten vermijden dat zij met een kind of jongere in één ruimte verblijven. De problemen waar de rooms-katholieke kerk voor staat, gaan niet weg door ze buiten de kerkorde te verklaren.
13 mei 2002