Marloes Zevenhuizen, Trouw, 25 maart 2005
'Ooit had ik een afspraakje met een meisje uit mijn klas, ik was dertien jaar. Ik was doodnerveus. Zo erg, dat ik vlak voordat ik haar straat in fietste van de zenuwen mijn broek heb vol gescheten. Ik ben meteen naar huis gegaan en heb mij vervolgens een week ziek gemeld van school.' Op de website www.vergeefmij.nl kun je anoniem de intiemste bekentenissen kwijt. Die zijn niet alleen van volwassenen, maar ook van jongeren.
Veel ouders zullen het geen fijn idee vinden dat hun kind geheimen voor hen heeft, want geheimen hebben een slechte reputatie. Als je de talkshows op tv moet geloven, kun je het beste meteen je hele ziel en zaligheid op tafel gooien. Maar sociaal psycholoog Tom Frijns ontdekte dat niet alle geheimen negatief zijn. ,,Het is zeker niet zo problematisch als soms wordt verondersteld.''
Frijns deed promotieonderzoek naar geheimhouding onder jongeren. In dat onderzoek maakte hij onderscheid tussen gedeelde geheimen, die je ten minste met één persoon deelt en individuele geheimen, die je voor jezelf houdt.
Wanneer je naar individuele geheimen kijkt, maken ze hun slechte reputatie waar. Jongeren die veel geheimhouden voor hun ouders en die geheimen met niemand delen, ondervinden meer problemen. Zo zijn ze neerslachtiger, hebben ze een lagere zelfwaardering, meer gezondheidsproblemen en vertonen ze meer agressief en delinquent gedrag. Frijns:
,,Als het slecht met je gaat, houd je sowieso meer geheim. Maar het werkt ook andersom. Zelfs als je rekening houdt met hoeveel problemen jongeren hebben, blijkt dat het hebben van geheimen problemen veroorzaakt.''
Dat geheimhouding voor problemen zorgt, komt doordat het veel moeite kost om een geheim te bewaren. Mensen zijn van nature namelijk geneigd om hun emotionele ervaringen te delen. Frijns vertelt:
,,Wanneer je omgaat met mensen die je geheim niet mogen weten, moet je de hele tijd denken: 'Ik mag dit niet vertellen'. Je wilt het onderdrukken, maar je moet er toch aan blijven denken omdat je anders misschien vergeet dat je het niet mag vertellen. Daardoor ga je veel vaker aan het geheim denken. Dat levert stress op.''
Ondanks dat geheimhouding slecht voor je kan zijn, hebben mensen verschillende redenen om bepaalde zaken voor anderen verborgen te houden. Vaak speelt angst daarbij een rol. ,,Mensen zijn bang voor de gevolgen als het geheim uit zou komen, dat anderen hen stom of raar vinden'', zegt Frijns.
,,Of ze zijn bang om een ander te kwetsen, bijvoorbeeld als iemand stiekem met het vriendje van een vriendin naar bed is geweest.''
Verder speelt zelfpresentatie een grote rol bij geheimhouding. We willen een zo positief mogelijk plaatje van onszelf neerzetten.
,,Veel jongeren hebben het idee dat het met hen niet goed gaat. Ze voelen zich minderwaardig terwijl het lijkt alsof alle mensen om hen heen het perfect doen. En dan hebben ze de neiging om dingen geheim te houden. Dan presenteren ze zichzelf ook maar als iemand die alles kan.''
Wanneer je geheimen niet alleen voor jezelf houdt, maar ze ten minste met één iemand deelt -jongeren delen hun geheimen het liefst met hun beste vriend of vriendin- is het een heel ander verhaal. Bij gedeelde geheimen verdwijnen alle fysieke en psychologische nadelen. Frijns' onderzoek levert zelfs aanwijzingen op dat het hebben van een gedeeld geheim bijdraagt aan je sociale vaardigheden. Frijns:
,,Jongeren met een gedeeld geheim zijn sociaal vaardiger en beter in de omgang dan jongeren zonder zo'n geheim. Als ik een geheim met jou deel, dan zeg ik eigenlijk: 'Jij bent speciaal voor mij en onze relatie is uniek. Ik vertrouw je genoeg om mijn geheim met jou te delen'. Ik verwacht dan ook dat je geheimen kunt gebruiken als instrument om relaties aan te knopen, te onderhouden en te verbeteren.''
Jongeren hebben gelukkig meer gedeelde geheimen dan individuele. Van de onderzochte jongeren had 20 procent helemaal geen geheimen, de rest had er één of meerdere. Daarvan was 30 procent individueel. Hoewel jongeren meer gedeelde dan individuele geheimen hebben, reageren ouders over het algemeen negatief als ze denken dat hun kind dingen voor hen verzwijgt. Frijns: ,
,Ze zijn minder ondersteunend en accepterend. Een geheim symboliseert vertrouwen. Als je een geheim voor iemand hebt, zeg je eigenlijk: 'Ik vertrouw je niet'. De reactie daarop is: 'Dan vertrouw ik jou ook niet. Dan neem ik meer afstand, ben ik minder warm'.''
De sociaal-psycholoog meent dat ouders die hun kind ervan verdenken veel geheimen te hebben, moeten proberen om niet gekwetst te reageren.
,,Het hoort bij de ontwikkeling en de veranderende relatie met je kind.'' Het hebben van geheimen zou een natuurlijke stap kunnen zijn in de ontwikkeling naar volwassenheid.
,,Je taak als adolescent is om van een afhankelijk kind een zelfstandige volwassene te worden. Je moet zelfstandig leren functioneren, je eigen ding doen. Daar zou het hebben van geheimen voor je ouders een rol in kunnen spelen.''
Het soort geheimen dat jongeren hebben, varieert enorm. ,,De meeste ervan zijn wel negatieve dingen. Dat bevestigt dus wel het stereotiepe beeld dat een geheim het skelet in de kast is'', vertelt Frijns.
,,Maar er zijn ook heel veel positieve dingen die jongeren voor zichzelf willen houden.''
Jongens houden zaken als vandalisme en winkeldiefstal eerder geheim voor hun ouders. Meisjes verzwijgen sneller gevoelens van onzekerheid of eetproblemen. Het grootste deel van de geheimen ging over verliefd zijn en relaties.
Maar helpt het nou om al je misstappen, onzekerheden en liefdesperikelen op internet te zetten, zoals op www.vergeefmij.nl? Frijns:
,,Ik denk dat je het een beetje kunt vergelijken met biechten. Voor je sociale relaties zal het geen voordelen opleveren, want je hebt geen directe relatie met iemand. Maar je kunt wel anoniem je geheim op tafel gooien en kijken hoe mensen erop reageren. Misschien krijg je wel feedback over hoe je je probleem moet aanpakken.''
Uit onderzoek blijkt in ieder geval dat het helpt om dingen van je af te schrijven. Dus degene die op de website bekende dat hij onderweg naar zijn eerste afspraakje in zijn broek poepte van angst? Die voelt zich nu hopelijk wat beter.
1. Beste vriend/vriendin 67 procent
2. Vrienden 41 procent
3. Moeder 27 procent
4. Vader 17 procent
5. Andere familieleden 17 procent
6. Partner 13 procent
7. Kennis 4 procent
8. Anderen 2 procent
9. Leraar 1 procent
Bron: Keeping secrets. Quantity, quality and consequences. Tom Frijns