Ruud van Haastrecht, Trouw 25 maart 2005
Een op de vijf Rotterdamse tienermeiden is slachtoffer van huiselijk geweld, blijkt uit een onderzoek. De PvdA wil een meldingsplicht voor hulpverleners.
Meer dan de helft van de Kaapverdische meiden in Rotterdam wordt seksueel misbruikt door hun vader of stiefvader. Dat is een van de schokkende uitkomsten van een onderzoek van de Rotterdamse PvdA naar opgroeiende meiden in de havenstad. De onderzoekers spraken met hulpverleners en vertrouwens personen uit het onderwijs, opvang, maatschappelijk werk, migrantenorganisaties en de politie en putten uit bestaand cijfermateriaal. Ze keken speciaal naar specifieke problemen van meiden van de verschillende groepen in de stad.
In Rotterdam, de jongste stad van Nederland, wonen veertigduizend veelal allochtone meiden tussen de 13 en 23 jaar. Hun situatie is vaak allesbehalve rooskleurig, blijkt uit het onderzoek. Zeventien procent heeft een laag zelfbeeld, 23 procent slaapt slecht. Een op de tien heeft ooit een zelfmoordpoging gedaan. En een op de vijf, achtduizend meiden dus, is slachtoffer van huiselijk geweld. Daarbij gaat het om mishandeling, grote psychische druk en emotionele chantage, een opgelegd maatschappelijk isolement, seksueel misbruik of ontvoering.
Hulpverleners moeten verplicht worden om melding te maken van huiselijk geweld tegen meiden, vindt de PvdA. Nu wordt er vaak pas ingegrepen als de situatie helemaal uit de hand is gelopen. ,,Je kunt de begeleiding van die meiden niet op de schouder van een hulpverlener leggen'', zegt fractievoorzitter Bert Creemers. ,,Die verantwoordelijkheid blijkt vaak te groot.'' Hij wil een 'meidenmeldpunt' bij de gemeente. ,,Qua hulpverlening vallen de tienermeiden tussen wal en schip. Er is veel aandacht voor kindermishandeling en er is veel aandacht voor vrouwenmishandeling, maar veel minder voor de tussenliggende groep.''
Turkse en Marokkaanse meiden lijden vooral onder gedwongen uithuwelijking. Geëmancipeerde meiden die weigeren, hebben de grootste moeite om een partner te vinden met dezelfde achtergrond.
Bruiden die uit Turkije en Marokko worden gehaald, belanden vaak in een sociaal isolement. Ze worden in familiekring opgesloten, hebben geen zelfstandige verblijfsvergunning en moeten zich schikken naar de grillen van man en schoonmoeder. ,,Er zijn situaties die in de buurt komen van moderne slavernij.''
Hindoestaanse meiden plegen vier keer zo vaak zelfmoord als het landelijk gemiddelde en twee keer zoveel als Turkse en Marokkaanse meiden. De onderzoekers wijten dat aan de geslotenheid en de grote sociale druk binnen de eigen gemeenschap. De meiden moeten aan extreme verwachtingen voldoen als het gaat om schoolprestaties, hun maagdelijkheid wordt angstvallig bewaakt en ze zijn niet vrij in partnerkeuze. Slechts één op de tien leeft in een redelijk harmonieuze gezinssituatie.
De problematiek van Antilliaanse meiden lijkt sterk op die van Kaapverdische meiden. Behalve seksueel misbruik door vader of stiefvader is geweld normaal in die gezinnen. Cremers wijst erop dat de Antillianen alle verkeerde lijstjes in de stad aanvoeren, hoewel het college de mond vol heeft van de islam.
,,De Antilliaanse etniciteit heeft en geeft de meeste problemen in deze stad. We zouden een fout maken als we die problemen onderschatten.''
Een meldingsplicht voor hulpverleners vindt beleidsmedewerker Helena Kosec van de Rotterdamse stichting Scala geen goed idee. Ze vreest dat tienermeiden dan minder snel aan dokter, docent of hulpverlener zullen vertellen dat ze thuis worden misbruikt of mishandeld. ,,Allochtone meiden hebben een dubbele loyaliteit. Ze willen vrij zijn, maar ook loyaal.'' Als ze toch hulp zoeken, worden ze verstoten door hun eigen gemeenschap en komen in een nieuw isolement, denkt Kosec. Zij ziet meer in deskundigheidsbevordering bij hulpverleners en vertrouwenspersonen. Die moeten het hele gezin benaderen.
,,De moeder en dochter moeten sterker gemaakt worden, de (stief)vader mag worden aangesproken op zijn gedrag, misschien zijn er nog opa's en oma's die kunnen helpen.''
Voor tienermeiden zijn identificatiefiguren belangrijk, vrouwen die op eigen kracht aan zulke situaties zijn ontsnapt. Als voorbeeld noemt Kosec de Surinaamse journaliste Usha Marhee, die uit eigen ervaring een boek schreef over incest in hindoestaanse familiekring.