Door onze redacteur SHEILA
KAMERMAN
NRC 28 april 2004
Zedendelinquenten zijn vaak gepest, blijkt uit onderzoek. En de rol van de moeder is cruciaal. 'Die kinderen komen niet van hun relatie met moeder los'
ROTTERDAM, 28 APRIL. Zedendelinquenten hadden tijdens hun jeugd een te hechte, symbiotische relatie met hun moeder, hun vader was veel afwezig en vaak agressief. De zedendelinquenten werden op school ernstig gepest. Daardoor werden ze juist nog sterker teruggeworpen op de ongezonde gezinssituatie.
Dit concludeert klinisch psychologe en psychoanalytica Karola Lehneke na onderzoek onder tbs-geïnterneerden. Zij promoveert vandaag aan de Universiteit van Tilburg op haar proefschrift "De rol van moeder-zoon symbiose in perversie en zedendelinquentie."
Wat moeten we om voorstellen bij een hechte, symbiotische relatie met moeder?
"Een ongezond sterke band. Kijk, bij baby's is de relatie met de moeder heel sterk. De moeder voedt het kind, waakt over hem, beschermt hem. Dat is normaal. Als een kind gaat kruipen, moet ze beginnen met loslaten. Hij moet langzaam zijn eigen weg leren vinden. Sommige moeders lukt het niet los te laten. Als die band zo innig blijft tot in de puberteit, is dat heel ongezond. Bij zedendelinquenten zie je dat die band niet alleen knellend was, maar ook sterk erotiserend. Bijvoorbeeld een moeder die uitgebreid de penis van haar veertienjarige zoon gaat wassen onder de douche. De zoon moet eigenlijk de rol van de afwezige vader vervullen, de rol van minnaar. Het kind moet de verlangens van moeder bevredigen. Hij voelt dat hij haar anders verdriet doet. Het is een zeer geperverteerde relatie. Het is de meest grove ontkenning van het generatieverschil."
En op school worden ze dan ook nog gepest?
"Dat komt daaruit voort. Die kinderen komen niet van hun relatie met moeder los en nemen dat mee naar school. Ze gaan met hun leeftijdgenoten om, zoals ze thuis geleerd hebben met anderen om te gaan. Deze jongens zijn vaak heel claimerig, bezitterig. Ze vertonen grensoverschrijdend gedrag. Ze voelen zich waardeloos en nietig en gaan daardoor overcompenseren. Ze hebben weinig oog voor de gevoelens van anderen, net als er thuis weinig plaats is voor hun gevoelens.
"Andere kinderen pikken dat niet. Ze gaan pesten of laten hem links liggen. Daardoor wordt hen eigenlijk een tweede kans om te socialiseren ontnomen. Als ze wel vriendjes zouden hebben, zou dat die ongezonde relatie enigszins kunnen doorbreken."
Zijn alle zedendelinquenten vroeger gepest?
"Uit de dertig dossiers van daders die ik heb onderzocht, blijkt dat ze allemaal waren gepest. Ook de domante, bezitterige moeder zag ik bij bijna alle dertig terug. Meestal in combinatie met een afwezige en, als hij er wel was, agressieve vader. Uit mijn eigen psychotherapieprakijk merkte ik al dat die gezinssituatie een goede voedingsbodem is voor zedendelinquentie. Maar dat alle zedendelinquenten ernstig gepest werden op school, verbaasde me.
"Leraren zouden goed moeten opletten en met de gepeste kinderen moeten praten om te kijken waar de problemen liggen. En vooral tijdig professionele hulp inroepen."
Je wordt dus niet als zedendelinquent geboren, maar zedendelinquent gemaakt?
"Dat denk ik zeker. Het heeft ook wel te maken met de karakterstructuur. Sommige jongens weten zich aan moeder te ontworstelen en toch hun eigen weg te gaan. Voor gevoelige jongens, die makkelijk te beïnvloeden zijn, is dat bijna onmogelijk.
"Die erotiserende relatie met hun moeder, lijkt een voorwaarde. Dat is het enige verschil tussen een zedendelinquent en een 'gewone' crimineel. Die jongens zijn door hun moeder tot seksinstrument gemaakt. Hun seksuele spanning komt niet uit het libido, maar het is een karaktertrek geworden. Bij een zedendelict ervaren ze even dat zij de machtigste zijn. Dat geeft ze een kick. En dan worden ze opgepakt. Eigenlijk worden ze, na de gevangenis van het gezin, weer opgesloten. Het is heel tragisch. Deze mensen zijn vaak ook zo kwaad. En versteend. Gevoelloos. Ze zijn heel lastig te behandelen."
Helpt het als mannen meer hun vaderrol vervullen?
"Hun zoons hebben een rolmodel nodig. Als vader zijn plaat.s naast moeder inneemt, worden de posities in het gezin duidelijker, minder incestueus. Maar in deze gezinnen is de relatie tussen de ouders vaak volledig verpest. In een gezin dat ik onderzocht, werd vader consequent de mond gesnoerd door moeder als hij wat wilde zeggen. Alleen zij deed het woord."