Door onze redactie wetenschap NRC 31 juli 2002
ROTTERDAM, 31 JULI. De mens blijkt te beschikken over een apart zenuwsysteem om zachte aanrakingen te voelen. Deze aanrakingen worden als 'prettig' ervaren. Het gaat om relatief langzaam geleidende zenuwen die reageren op aanraking van behaarde huid (dus bijvoorbeeld niet de handpalm). De zenuwen blijken verbonden met het limbische, emotionele systeem in de hersenen. De ontdekking is deze week gepubliceerd door Zweedse en Canadese neurologen in Nature Neuroscience.
De ongeïsoleerde zenuwen, zonder het vettige myelineonhulsel van gewone zenuwen, waren wel bekend bij anatomen, maar de functie was onbekend, al werd wel eens een nooit bewezen verband gelegd met kietelen of jeuk. De functie van de zenuwen kon nooit apart worden onderzocht, omdat doorgaans bij iedere aanraking van de huid ook de gewone, snel geleidende tastzenuwen worden geactiveerd.
Pas onderzoek van een 54-jarige patiënte bracht helderheid in de rol van dit 'vergeten' zenuwsysteem. Bij haar waren 23 jaar geleden door een acute ziekte de gewone tastzintuigen uitgeschakeld. De vrouw beschikt nog wel over enigszins functionerende zenuwen die pijn en temperatuurwisselingen registreren en ook over de tot nu toe onbelangrijk geachte onmyelineerde zenuwbanen. Ze bleek te kunnen voelen dat ze met een kwastje over de arm werd gestreken, maar trillingen op de huid voelde ze niet.
De aanrakingen met het kwastje ervoer ze als 'prettig', maar de richting van de beweging voelde ze niet. De vrouw was er altijd van overtuigd dat ze geen enkel gevoel meer had.
Dat dit zenuwsysteem inderdaad zachte aanrakingen als 'prettig' registeert, werd verder aannemelijk gemaakt door hersenscans van de patiënte en andere proefpersonen. De geactiveerde hersendelen behoorden tot het emotionele systeem.
Door prettige ervaring en de verbinding met het emotionele systeem vermoeden de neurologen dat dit 'tedere' zenuwsysteem een belangrijke rol speelt bij allerlei emotionele processen, zowel bij de hechtingsprocessen van kleine kinderen (waarbij aanraking van belang is) als bij volwassenen (sommige geactiveerde hersendelen zijn ook actief bij seksuele opwinding).
Maar het effect van zachte aanraking met de hand hebben de onderzoekers vreemd genoeg niet getest. Waarom de vrouw nooit eerder heeft gemerkt dat ze beschikte over dit gevoel, is ook onbekend.