Hier weer zo'n lekker controversieel onderwerp. Je kunt er op reageren door te mailen aan: trivas@dds.nl

Dit is een van de pagina's van Kritisch, een aantal artikelen van de hand van Drs. Titus Rivas, filosoof, theoretisch psycholoog en parapsychologisch onderzoeker.

Vrijwillige en onschadelijke affectieve relaties tussen minderjarigen en volwassenen buiten de eigen familie

door Drs. Titus Rivas

Inleiding
Een van de belangrijkste westerse maatschappelijke taboes van tegenwoordig is het verschijnsel "pedofilie". Meestal wordt hier tegenwoordig een erotische gerichtheid of geaardheid mee bedoeld die kan leiden tot "pedoseksualiteit", wat dan opgevat wordt als synoniem voor seksueel misbruik van kinderen. Aangezien kinderen over het algemeen kwetsbaarder zijn dan volwassenen wordt de aanranding en verkrachting van kinderen terecht gezien als een nog grotere misdaad dan misbruik van volwassen slachtoffers. Men behandelt veroordeelde pedofielen dan ook dienovereenkomstig. De laatste jaren krijgen zij langere gevangenisstraffen opgelegd, en bij recidive is er eerder sprake van TBS of chemische castratie. Ouders van misbruikte kinderen pleiten geregeld voor nog verder reikende vormen van vergelding. Sommigen gaan zelfs zover dat ze eisen dat iedereen mag weten of er een veroordeelde pedoseksueel in hun buurt woont. Iets wat ook het uitgangspunt is geweest van een internet-site, luguber genoeg STROP genaamd. Binnen dit klimaat, dat nog verergerd is door zeer schokkende gevallen van kindermoord en kinderprostitutie, is er nauwelijks meer aandacht voor de vraag of “pedofilie” ook altijd en per definitie een negatief, destructief en traumatisch verschijnsel is. Het wordt zelfs als dubieus gezien als je deze vraag tegenwoordig nog durft te stellen. Alsof alleen meedogenloze psychopaten en hun trawanten zelf zich met zulke “perverse” vragen bezighouden. Ik maak me dus meteen verdacht met dit stukje volgens deze tijdgeest. Maar misschien is dat juist een reden om gewoon eens verder te lezen.

Misbruik van kinderen

Bestaan er positieve vormen van pedofilie en misschien zelfs van bepaalde vormen van pedoseksualiteit? Dat is de getaboeïseerde vraag die ik in dit artikel wil behandelen. Om dit te kunnen vaststellen moeten we eerst een definitie hebben van seksueel misbruik van kinderen. Nu wordt dit tegenwoordig doorgaans simpelweg gedefinieerd als "seks (van volwassenen) met kinderen" en als je het zo definieert dan is elke vraagstelling natuurlijk verder overbodig als het gaat om zulke seksualiteit. Mijn vraagstelling komt dan ook gedeeltelijk neer op de vraag "Is seksueel misbruik van kinderen door volwassenen hetzelfde als seks van volwassenen met kinderen?"
Om die vraag te kunnen beantwoorden moeten we kijken naar wat we in het algemeen bedoelen met "misbruik". In het algemeen betekent dit het gebruiken van iemand tegen zijn of haar wil, of terwijl dit de ander kan schaden. Dit betekent dus dat we "seksueel misbruik van kinderen" kunnen opvatten als "het gebruiken van kinderen voor het eigen seksueel genot tegen hun wil, of terwijl dit die kinderen psychologisch kan schaden."
Als we seksueel misbruik van kinderen zo opvatten, dan wordt de vraag of alle seks met kinderen ook meteen seksueel misbruik van de betrokken kinderen is wel degelijk zinvol. Staat elk seksueel of erotisch contact met kinderen gelijk aan seksueel contact dat plaatsvindt tegen de wil van die kinderen of contact dat die kinderen psychologisch kan schaden?
Deze vraag doet dus per definitie niets af aan het feit dat pedoseksueel contact dat onvrijwillig plaatsvindt of kinderen schaadt, natuurlijk nog steeds misdadig blijft. Ik ken hier zelf in mijn naaste omgeving nare, traumatiserende voorbeelden van.

Vrijwillige relaties

Al enkele decennia lang doen seksuologen onderzoek naar het verschijnsel vrijwillige "pedofiele relaties". Bedoeld zijn dan relaties die in ieder geval op het moment zelf door het kind ervaren worden als vrijwillig en waarbinnen op zichzelf geen seksualiteit hoeft plaats te vinden. Het zijn affectieve relaties tussen een volwassene met pedofiele gevoelens (van erotische aantrekking of verliefdheid) en een minderjarig kind of jongere tot 16 jaar. Een van de bekendste onderzoekers op dit gebied is Dr. Theo Sandfort geweest van de Rijks Universiteit Utrecht. Hij onderzocht kinderen binnen vrijwillige pedofiele relaties en kwam daarbij tot de conclusie dat zij die relaties veel vaker dan algemeen geloofd werd zelf als positief en gewenst ervoeren. Hij schrijft onder meer: "Het beeld dat op basis van de verhalen van de meisjes en de jongens ontstaat wijkt nogal af van hoe er doorgaans in 'wetenschappelijke' literatuur over seksuele contacten tussen volwassenen en kinderen geschreven wordt. A-priori uitgaand van misbruik en exploitatie heeft men het daar over slachtoffers en daders. Dat er kinderen slachtoffer worden van seksueel misbruik staat buiten kijf; de ernst en de frequentie ervan worden mogelijk onderschat. Hiertegenover staan de verhalen van deze meisjes en jongens. (...) Waar het om gaat is dat er überhaupt meisjes en jongens zijn met andere dan misbruik- en exploitatie-ervaringen. Wanneer men op de een of andere manier met pedofilie of met seks tussen kinderen en volwassenen te maken krijgt, doet men er goed aan daar rekening mee te houden." (Meisjes over hun pedofiele vriendschappen met mannen, in Jeugd en Samenleving, feb. 1983, 105-115, p. 114.)

Een voorbeeld van zo'n pedofiele relatie wordt beschreven in een boek van Dr. F. Bernard, "Pedofilie" uit 1975 (Bussum: Uitgeverij Aquarius). Dit betreft een jongen uit de randstad die sinds enkele jaren een geregelde verhouding heeft met een ongeveer zestigjarige man. Hij zegt daarover het volgende: Ik vind het prachtig, ik vind het leuk, ook de eerste keer. Ik heb wel eens een meisje gehad maar dat is niet fijn. Met mijn oudere vriend doe ik het altijd graag. Mijn ouders weten dat niet, die horen het ook niet te weten. Het is een geheim tussen ons beiden. Volgens mij moet de wet veranderen. Dan zouden er minder aanrandingen zijn."
Vrijwillige pedofiele relaties komen in alle mogelijke combinaties voor, zowel tussen meisjes en mannen, als tussen jongens en mannen en zowel tussen meisjes en vrouwen, als tussen jongens en vrouwen. Daarbij kan het kind zowel onder als boven de 12 jaar oud zijn. Er kan een vorm van erotiek bij komen kijken, maar in tegenstelling tot gevallen van onvrijwillig seksueel contact is die erotiek dan beperkt tot wat het kind vanuit zijn of haar psychoseksuele ontwikkeling zèlf wil. Dat komt in de praktijk vaak neer op slechts wat knuffelen, kussen en strelen, mogelijk met wederzijdse masturbatie of orale seks.
Vrijwillige pedofiele relatie draaien meestal niet alleen om de erotiek die erin voor kan komen, maar zijn op de eerste plaats warme, wederzijdse vriendschappen met veel emotionele intimiteit. Deze emotionele intimiteit kan daarom ook voortduren als het kind volwassen is geworden, in de vorm van een levenslange vriendschap dus.

Onschadelijke relaties

Nu we hebben gezien dat er vrijwillige pedofiele relaties bestaan, moeten we ons afvragen of dit ook meteen impliceert dat die relaties ook op de langere duur onschadelijk zullen zijn voor het betrokken kind. Kinderen willen nu eenmaal wel vaker dingen die ze als positief ervaren terwijl die schadelijk kunnen zijn voor hun welzijn, zoals gokken of hard drugs gebruiken. Dit is bijvoorbeeld ook de reden waarom gokken voor minderjarigen in Nederland verboden is. In het Engels heeft men het in dit verband over "the age of consent", dat wil zeggen de minimale leeftijd die je moet hebben om ergens bewust voor te kunnen kiezen.
Nu is gelukkig ook weer niet alles wat kinderen prettig vinden schadelijk voor hen, zodat het de moeite loont om ons af te vragen of pedofiele relaties per definitie in de categorie "gevaarlijk" of "schadelijk" thuishoren.
De beste manier om dit uit te zoeken is om te kijken hoe het kinderen die vrijwillig betrokken waren bij pedofiele relaties later vergaan is in het leven. Dit kan gebeuren aan de hand van verschillende graadmeters van geestelijke gezondheid en succes en dit is wat verschillende onderzoekers inderdaad hebben gedaan. De studies wijzen uit dat als de pedofiele relatie vrijwillig was, de minderjarige er later in zijn of haar leven geen negatieve gevolgen van ondervindt, maar alleen neutrale of positieve. In het reeds aangehaalde werk van Frits Bernard zegt hij op bladzijde 27:
"Uit een psychologisch onderzoek, onder andere door middel van de ABV-test, kon geen psychische schade worden vastgesteld bij deze gevallen. (...)Heel algemeen zou men kunnen zeggen, dat er een aantal kinderen is, dat geen nadelige gevolgen ondervindt van seksuele contacten met ouderen en dat er een aantal onder hen is, dat er duidelijk positief door is beïnvloed." Een geruchtmakende meta-analyse uit 1998 die dit patroon bevestigd heeft op dit gebied is onlangs gepubliceerd door de onderzoekers Rind, Tromovitch en Bauserman. Zij zijn overigens hevig onder vuur genomen door bepaalde wetenschappers en conservatieve groeperingen omdat zij een gevaarlijke perversie zouden goedpraten. Terwijl ze in feite niet meer doen dan een overzicht bieden van wat er op dit gebied bekend is.
Zelfrapportage van volwassenen die als kind een pedofiele relatie meemaakten levert hetzelfde soort resultaten op als de genoemde tests. Ook hierbij ziet men dat volwassenen zelf melden geen last te hebben gehad van hun vrijwillige pedofiele relaties als kind. Een voorbeeld hiervan is de getuigenis van een vrouw van middelbare leeftijd: "Misschien kunt u zich dit niet voorstellen, maar toen ik twaalf was, was ik erg verliefd op een man van vijftig en hij ook op mij. Ik weet niet wie de eerst stap zette maar we streelden elkaar en beleefden seksualiteit met elkaar. Ik werd er heerlijk ontspannen door. Op een dag kwamen mijn ouders erachter en ze riepen de politie erbij. De ondervraging was verschrikkelijk; ik bleef maar ontkennen dat er iets gebeurd was. Toen gaf ik het op. Mijn oudere vriend werd gearresteerd. Nadat mijn ouders me gedwongen hadden alles op te biechten, deden ze aangifte. Daarna kon niets er meer voor zorgen dat dit teruggedraaid werd. Ik heb dit nooit kunnen vergeten. Het was niet eerlijk. Het had zo'n mooie herinnering kunnen zijn. Ik ben tegenwoordig getrouwd en heb vier kinderen. Ik zou er niets op tegen hebben als ze [vrijwillige] seksuele contacten hadden met volwassenen. Ik beschouw het als positief."

Onwetendheid

Goed geïnformeerde seksuologen weten al tientallen jaren dat er vrijwillige en ook op de lange termijn onschadelijke pedofiele relaties bestaan. De meeste hulpverleners en ook veel zogeheten deskundigen weten dit echter niet. Dat kan niet liggen aan de literatuur op dit gebied die zeker in universiteitsbibliotheken ruim voorhanden is. Daarom moeten het liggen aan vooroordelen bij de "autoriteiten" in kwestie. Voor een deel zullen zulke vooroordelen voortkomen uit negatieve ervaringen die zij zelf of hun cliënten hebben opgedaan met seksueel misbruik. Wanneer er in de spreektaal geen onderscheid gemaakt wordt tussen "misbruik" en vrijwillige "pedofilie" is het, zoals ik al zei, natuurlijk zinloos om je in mogelijke positieve pedofiele relaties te verdiepen. Een bonafide "pedofiele relatie" wordt tegen deze achtergrond helemaal niet opgevat als een vrijwillige relatie, in feite zelfs niet eens als een relatie, maar puur als een narcistische vorm van uitbuiting van kinderen door volwassenen.
Voor een ander deel zullen hun bezwaren tegen positieve pedofilie gefundeerd zijn in religieuze of levensbeschouwelijke opvattingen, zoals dat alleen een heteroseksuele relatie door God gewild kan zijn, of dat alleen een volwassen partner kan zorgen voor echte erotische vervulling, of dat het hoe dan ook ziekelijk en gek is om kinderen aantrekkelijk te vinden, etc. In ieder geval gaat het dan zeker om conservatieve of reactionaire vooroordelen, stemmingmakende vooroordelen dus die de discussie al jaren in een verkeerde richting duwen. Vooroordelen die mensen verketteren en die zorgen voor een hetze-sfeer, waarbij volwassenen binnen vrijwillige pedofiele relaties ten onrechte worden geassocieerd met kinderverkrachters, consumenten of zelfs producenten van harde kinderporno en kindermoordenaars.

Een ingenieuze maar daarom niet minder kwalijke vergelijking rond onderzoekers die bonafide pedofiele relaties bestuderen is die met de verdedigers van vormen van verlichte slavernij. Men gaat er dan vanuit dat er inderdaad vormen van pedofilie kunnen bestaan die geen schadelijke gevolgen hebben, maar die in feite gebouwd zijn op dezelfde vorm van onvrijwilligheid en manipulatie als die de boventoon voert bij seksueel misbruik. In zowel onschadelijke als schadelijke relaties zou machtsoverwicht van de volwassene en onvrijwilligheid van het kind centraal staan. Alleen zou het kind bij onschadelijke relaties niet beseffen dat de relatie in feite onvrijwillig is en er daardoor geen hinder van ondervinden op latere leeftijd. Het principe zou echter in allebei de gevallen hetzelfde zijn: onvrijheid van het kind. Het punt is dat wetenschappers die dit beweren er bij voorbaat vanuitgaan dat er geen vrijwillige pedofiele relaties kunnen bestaan. Ze gaan daarbij voorbij aan de verklaringen van kinderen zelf en geven eigenlijk aan dat kinderen nooit vrijwillig voor iets kunnen kiezen als er tegelijk een volwassene in het spel is. Ze maken zich daarmee schuldig aan een cirkelredenering: ze gaan er vanuit dat kinderen nooit echt vrijwillig een pedofiele relatie aan kunnen gaan en verklaren alle volgens de kinderen zelf vrijwillige relaties gewoon weg als alleen schijnbaar vrijwillig. Dit heeft niets met onbevooroordeelde wetenschap te maken. Het is in feite een ingenieuze vorm van sabotage van gedegen onderzoek en lijkt daarmee op de sceptische boycot van onderzoek op andere controversiele terreinen zoals parapsychologie of de psychologie van het dierlijk bewustzijn.

Veiligheid

In plaats van vrijwillige pedofiele relaties gelijk te stellen aan misbruik en bonafide pedofielen aan kindermisbruikers, is het zaak om collectief onderscheid te leren maken tussen deze in feite uiterst verschillende zaken. Maar hoe doe je dat ook in de praktijk, in concrete gevallen dus?
Het eerste dat je zeker moet weten als je een relatie beoordeelt is dat die relatie vrijwillig is, dat wil zeggen dat ze echt gewild is door het kind. Daar kom je natuurlijk niet achter door een kind bij voorbaat in een bepaalde richting te duwen, door bijvoorbeeld heel negatief over de relatie te doen en het kind dan aan te moedigen om deze negatieve houding over te nemen. Net als bij andere kwesties binnen de relatie tussen ouders of verzorgers en kinderen, moet je openstaan voor wat het kind zelf ervaart en voelt.
Daarnaast moet je er achter zien te komen of ook alles wat er in de relatie gebeurt echt vrijwillig gebeurt. Ik doel hierbij op belangrijke dingen die het kind eigenlijk helemaal niet zo prettig vindt en die het uitsluitend blijft doen om de beminde volwassene te behagen. Mits er geen dwang in het spel is, hoeft dit niet te betekenen dat de relatie meteen beëindigd moet worden, maar het kind moet dan wel leren assertiever te worden binnen die relatie.
Veiligheid werkt zo naar twee kanten toe: seksueel misbruik van kinderen wordt zo zeker voorkomen, maar ook positieve pedofiele relaties blijven op deze manier mogelijk.
Het is te hopen dat pedofilie in de hier gebezigde positieve betekenis eens ophoudt het taboe te zijn dat het tegenwoordig nog veel te vaak is. Liefdevolle, onschadelijke vriendschappen tussen volwassenen en kinderen, zelfs met vormen van erotiek erbij, zijn een realiteit die nog veel te weinig mensen bekend is. En ze hebben juist helemaal niets te maken met misbruik van kinderen. Het is daarom ronduit afschuwelijk als bonafide pedofielen (of ruimer mensen met pedofiele gevoelens) op een hoop worden gegooid met kinderverkrachters, omdat mensen die echt van kinderen houden juist meer dan gemiddeld geshockeerd zijn door de wandaden van de echte zedendelinkwenten.

Oproep

Als u zelf positieve ervaringen heeft gehad als kind met een zogeheten “pedofiele” relatie meldt u die dan via mijn email-adres: trivas@dds.nl Vanzelfsprekend zal ik daarbij wel trachten vast te stellen hoe betrouwbaar de melding is. Het gaat erom de relatie te beschrijven, op de eerste plaats in haar niet-seksuele, gevoelsmatige aspecten, en pas op de tweede plaats ook wat betreft haar specifieke erotische kanten, als die er tenminste waren. Ik ben bezig zulke zelf-rapportages te bundelen in een artikel.

Persoonlijke achtergrond van de auteur:
Ik ben zelf iemand die altijd veel en graag met kinderen en jongeren is omgegaan en enkel daardoor meermalen is aangezien voor een “kinderlokker”. In een geval heb ik een bijzonder close, tedere hartsvriendschap gehad met een jong meisje, die weliswaar niet voor misbruik werd aangezien maar wel door haar omgeving bij voorbaat werd verketterd en gesaboteerd als schadelijk en belastend in psychologische zin. Dit heeft me heel erg aangegrepen en daardoor ben ik me gaan verdiepen in de literatuur over dit onderwerp. Overigens heb ik geen strafblad (op dit gebied) en ik heb zelf ook nooit de intentie gehad 'echte seks' met een kind te hebben. Ik heb echter wel een paar mensen ontmoet die dat (binnen een vrijwillige relatie) wel gehad hebben en daarvoor veroordeeld zijn. Tot mijn naïeve verbazing leken hun vrijwillige vriendschappen met kinderen (buiten de seks om) sterk op mijn eigen vriendschappen. Daardoor voel ik me sindsdien sterk betrokken bij het maatschappelijk bespreekbaar maken van positieve vriendschappen tussen volwassenen en kinderen, zowel met als zonder erotiek.