01mrt26b Handje of kusje?
door Justine Pardoen 2001-03-21, Ouders Online, Trouw
Een peuter kan met zijn lichaam duidelijk aangeven dat hij geen kusje wil geven of krijgen. Van papa of mama niet, laat staan van anderen. Maar niet elke volwassene neemt daar genoegen mee, zo blijkt op het Forum van Ouders Online.
Moeder Ion vindt dat haar zoontje van nog geen anderhalf zelf mag bepalen of hij een kusje geeft of niet. Maar haar schoonfamilie denkt daar anders over: ,,Oma, opa en tantes vinden dat kinderen iedereen netjes een kusje moeten geven. Zelfs vreemde mensen moeten gekust; dat schijnt beleefd te zijn. Kinderen worden tot kussen gedwongen, ook al leidt dat tot gillen en krijsen.''
Ion wil hier niet aan meedoen. Bij het afscheid vraagt ze aan haar kind of hij opa en oma een kusje wil geven. Wil hij dat niet, prima. En naar de rest van het bezoek zwaait hij. ,,Als hij iets ouder is, zal ik hem leren netjes een handje te geven.''
Hier is een verstandige moeder aan het woord, zou je denken. Maar toch is ze door de druk van haar schoonfamilie aan het twijfelen geslagen. Is kusjes geven nu een teken van beleefdheid, of een vorm van intimiteit waartoe je je kind niet moet dwingen?
Nikky herkent het. Haar schoonfamilie dringt er ook op aan dat haar kind iedereen kust. Zelf heeft ze zich inmiddels aangepast aan al dat gezoen, maar voor haar kind wil ze meer vrijheid. Waarom is het geven van een hand niet genoeg?
Sanderijn van der Doef, kinderseksuologe bij het NIGZ (Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie) kan nauwelijks geloven dat er nog volwassenen zijn die een kind tot zoenen dwingen. ,,In een groter gezelschap kan een kind er ook gewoon te verlegen voor zijn. Zelfs een handje geven kan moeilijk zijn, laat staan een kusje.''
Janneke weet nog hoe erg dat was als de kamer vol bezoek zat: ,,Het voelde randje aanranding. Ik vind het niet schattig, niet goed opgevoed, eerder een beetje gênant als de hele kring prevelt hoe schattig dat wel niet is.''
Is het zoenen een vorm van beleefdheid waarin je je kind kunt opvoeden? Beatrijs Ritsema beantwoordt in HP/De Tijd vragen over omgangsvormen en levensvragen, waaronder opvoeding.
Wat vindt zij? Ritsema: ,,Nou ja zeg, nee een kind moet je niet dwingen om te kussen. Zeker geen vreemden. En voor een kind is iemand al gauw een vreemde. Misschien ben ik wel aan de koele kant, maar ik vind kussen iets heel speciaals. Dat doe ik alleen bij sommige familieleden en hele goede vrienden. Het is ook goed om een kind te laten zien dat er een verschil is tussen nabij en veraf. Uit zichzelf knuffelt een kind ook alleen degenen met wie ze een band hebben.''
Ook Van der Doef vindt dwingen echt fout. ,,Iedereen kent de gruwelverhalen van de tantes met een snor. Maar ik ben wel genuanceerder over de zoentjes voor opa en oma. Je kunt een kind best vertellen dat ze oma en opa een groot plezier doen met een kusje bij het afscheid. Dat doet een kind geen kwaad. Maar dan heb ik het wel alleen over oma en opa: je benadrukt daarmee de bijzondere relatie.''
Ook op kinderdagverblijven en peuterspeelzalen wordt heel wat afgezoend. Kleine kinderen worden heel lichamelijk getroost en veel geknuffeld. En dat hoort ook zo: dat hebben ze nodig. Maar soms staat 'zoenen bij het afscheid' expliciet in het dagprogramma vermeld. Kinderen leren daar dan dat zoenen onderdeel is van het afscheidsritueel, of zeer nu zin in hebben of niet.
Niet zelden gaat het dan ook nog om zoentjes op de volle mond. Een klein kind dat zich laat zoenen, tuit de lipjes lief naar voren, en zal niet netjes een wang toe draaien.
Niet goed, vinden de pedagogen in dienst van Triodus (Stichting Centrale Kinderopvang Den Haag). Zij vertellen de leidsters die ze begeleiden, dat zoenen op de mond vermeden moet worden. De pedagogen stellen dat aan de orde, omdat ze merken dat veel leidsters dat zoenen zo gewoon vinden, dat ze het niet eens meer zien als het kind er eigenlijk niet van gediend is. Daarom adviseren ze de leidsters sowieso op zoek te gaan naar andere manieren om het afscheidsritueel in te vullen. Van der Doef juicht dat toe: ,,Zoenen op de mond is nog specialer dan zoenen op de wang. En beide hebben niets met beleefdheid te maken.''
De site van Ouders Online is te vinden op http://www.ouders.nl./