Wegener Dagbladen, 24 april 1999
Door John Wanders
Het bloedbad van deze week op een school in Colorado roept opnieuw de vraag op wat er toch aan de hand is met de jongeren in de dorpen en voorstadjes van Amerika. Werken hun ouders te hard? Is er sprake van emotionele verwaarlozing? Ligt het aan de gebrekkige na-schoolse opvang? Aan de overal verkrijgbare vuurwapens? Is het de invloed van de televisie? De filmindustrie? De videospelletjes? De muziekindustrie? Zijn de scholen te anoniem en te groot? Amerika zoekt wanhopig naar antwoorden.
Een rode Acura Legend op het parkeerterrein van Columbine High School in Littleton, Colorado, vertelt het hele verhaal. Voor- en achterruit, dak, motorkap en kofferbak zijn bedekt met bloemen, kaarten, brieven, kaarsen en teddyberen. Aan de bumpers zijn ballonnen gestrikt. Tienermeisjes scholen samen rond de auto. Ze houden elkaar vast. Snikken. Strelen elkaar. Praten wat. Sommige strekken zich languit uit over de motorkap van de Acura, huilend aan de 17-jarige Rachel Scott die de rode auto hier dinsdagochtend nietsvermoedend parkeerde. ,,Je bent nu in de armen van de engelen. We hopen dat je bij hen troost vindt", staat erop een van de kaarten.
De avond valt over Colorado. De temperatuur zakt snel en het begint te regenen. Er is sneeuw op komst. Maar de scholieren van Columbine High die op de ochtend van deze typische lentedag zijn teruggekeerd naar de plaats van het misdrijf – de jongens veelal gehuld in korte broek en T-shirt – laten zich niet verdrijven door de kou. Ze nestelen zich in witte badlakens die zijn uitgedeeld en zoeken warmte bij elkaar. Ze kwamen om vast te stellen wie er nog in leven zijn (,,Oh, wat ben ik blij jou te zien") en wachten vel uren in spanning op de namen van hen die het niet gehaald hebben. Nu die namen beginnen door te sijpelen, willen ze blijven om samen met hun lotgenoten te treuren om het onbegrijpelijke verlies.
Een schietpartij met vijftien doden en 22 gewonden is zelfs in het door vuurwapengeweld geteisterde Amerika een zeldzaamheid. Dat de massamoord plaatsvond in een schoolgebouw en dat de moordenaars en vrijwel alle slachtoffers tieners waren, maakt de schok des te groter. In Clement Park, het uitgestrekte park voor de school, waar zich een dag na de tragedie honderden journalisten uit de hele wereld verzamelden, wordt veel gehuild en niet alleen door de scholieren. Ook voor de door de praktijkervaring geharde hulpverleners en leden van het SWAT-team –het met militair materieel uitgeruste bijstandsteam van de politie van Denver – is Columbine High een trauma dat nog voor talrijke nachtmerries zal zorgen.
De duivel waarde hier dinsdag urenlang rond in de gedaante van twee hysterisch lachende, tot de tanden bewapende teenagers: Eric Harris (18) en Dylan Klebold (17). Op de foto’s in het schoolalbum wijken ze qua uiterlijk niet af van de gemiddelde ‘all-American boy’. Ze werden vorig jaar gearresteerd voor het openbreken van een auto, maar dat leek een incidentele ontsporing. Kattenkwaad, bijna. Volgens het bij die gelegenheid rapport van justitie was er niets dat hun succesvolle toekomst in de weg stond. Twee intelligente knapen van goede komaf, kinderen van welgestelde ouders, leerlingen van een van de betere scholen in Colorado, inwoners van een rustig voorstadje van Denver. Toch was er met hen iets vreselijks mis.
Ze besloten met een daverende knal uit leven te stappen. Geen ordinaire zelfmoord, nee, ze zouden er voor zorgen dat de knal over het hele wereld zou worden gehoord. Dat vereiste zorgvuldige voorbereiding. De twee moeten weken, zo niet maanden op hun plan hebben zitten broeden. Intussen reageerden ze hun agressie af op gewelddadige videospelletjes. Harris beschouwde zichzelf een professional in het spelletje ‘Doom’,een virtuele moordjacht met een dubbelloops geweer dat een uitstekende training bleek voor zijn reflexen.Ze oefenden met paintbal-pistolen en maakten voor een schoolproject zelfs een video waarbij ze al een beetje vooruitliepen op de grote dag. De actie die hun uiteindelijk internationale bekendheid zou geven, stond gepland voor de 110e verjaardag van Adolf Hitler. ,,Dit is de laatste dag van Harris op aarde", postte Harris op 20 april op zijn website bij internet-provider America On Line (AOL)
.Harris en Klebold droegen maskers toen ze dinsdag op school verschenen en een van de twee ging gehuld in een lange zwarte regenjas. De regenjas was het kenmerk van de Trench Coat Mafia (TCM). Deze regenjasmafia was een subcultuur van een stuk of twaalf leerlingen van Columbine High, die zichzelf beschouwde als fundamenteel anders dan de rest van de school. ,,We pasten nergens bij, niet bij de "abercrombies’ (leerlingen die kleding dragen van het merk Abercrombie,red.), niet bij de ‘jocks’ (leerlingen die goed zijn in sport, red.), nergens bij", verteld Alex March, voormalig TCM-lid. ,,Eric en Dylan waren geen monsters", zegt ze. Maar aangekomen bij de rode Acura stort het meisje in. Ze huilt hartverscheurend.
Iedereen in Colorado vraagt zich zich af hoe Eric Harris en Dylan Klebold aan hun wapens kwamen: twee geweren met afgezaagde loop, een semi-automatische karabijn, een handvuurwapen, een enorme hoeveelheid munitie en meer dan dertig explosieven. Ze hadden honderden slachtoffers kunnen maken. Hoe konden ze de bommen maken zonder dat hun ouders iets merkten? De vader van Dylan Klebold moet iets hebben voorgevoeld. Toen hij hoorde van de moordpartij op de school van zijn zoon, belde hij met de politie om te vragen of hij hulp kon verlenen. Hij had het gevoel dat zijn zoon bij de actie betrokken was.
Voor de deur van Columbine High maakten Harris en Klebold hun eerste slachtoffer: een meisje. Een jongen die op haar toesnelde om hulp te verlenen, werd in de rug geschoten. Beide kinderen overleden terplekke. Dat was nog maar het begin. Eenmaal in de school, zou de hel pas goed losbarsten. Citaat van een overlevende: ,,Een meisje had zich verscholen onder een bureau in de bibliotheek. Hij wandelde op haar af, keek onder het bureau, zei ‘kiekeboe’ en schoot haar in de nek. "Harris en Klebold juichten, lachten en schreeuwden triomfantelijk bij elk nieuw slachtoffer dat ze maakten. Het moorden gaf hun een kick. Citaat: ,,Hij richtte het geweer op mijn hoofd en vroeg mij: ‘Wil je sterven?’ Ik zei dat ik nog niet wilde sterven. Daarop richtte hij het geweer op het meisje naast me en schoot haar voor mijn ogen door het hoofd. Toen vroeg hij mij: ‘wil je nu dood?’ Ik zei ‘nee’, waarop hij het geweer op de zwarte jongen richtte en hem door het gezicht schoot.."
Die zwarte jongen was Isaiah Shoels (18), lid van verschillende sportteams (worstelen en football) op Columbine High en een van de weinige Afrikaans-Amerikanen op de overwegend blanke school. Het moorddadige duo had het speciaal gemunt op ‘jocks’ en vertegenwoordigers van etnische minderheden ,, Isaiah had twee dingen tegen", memoreert zijn dodelijk bedroefde vader:,, Hij was zwart en hij was een atleet. Dat zijn geen redenen om te sterven." Later tracht een vertegenwoordiger van Columbine High de media ervan te overtuigen dat er geen racistische motieven ten grondslag liggen aan de moord op Shoels. Zijn vader weet beter.
Tientallen kinderen zaten uren in doodsangst vast in het schoolgebouw, terwijl Harris en Klebold door de gangen marcheerden op zoek naar nieuwe slachtoffers. Op het laatst waren de twee niet langer kieskeurig. Ze schoten op alles wat leefde. De politie zou later op de dag honderden patroonhulzen aantreffen in het gebouw. Waarom moest het ruim vier uur duren voordat de school werd heroverd? ,,We konden het gebouw niet bestormen", antwoordt de woordvoerder van de lokale sheriff. ,,We wisten niet wie de daders waren en wie de slachtoffers. De slachtoffers zouden niets hebben gehad aan een dode politieman."
De enige docent die werd vermoord, Dave Sanders, bloedde tijdens de belegering langzaam dood. Hij is een van de helden van Littleton. Sanders was bereid de hoogste prijs te betalen voor bescherming van zijn pupillen. Staand op een stoel sloeg hij alarm (,,Zoek dekking!") en maakte zichzelf zo tot een eenvoudig doelwit. Hevig bloedend en steunend op zijn ellebogen bleef hij aanwijzingen geven waar de kinderen zich het beste konden verschuilen. De leerlingen trokken hun T-shirts uit in de hoop daarmee zijn bloedingen te stoppen. Sanders stierf in de armen van een politieman.
Het SWAT-team dat het omvangrijke schoolgebouw als eerste binnenging, trof in de bibliotheek de meeste doden aan, onder wie Harris en Klebold. Een van beiden had een kogelgat in zijn slaap, de ander in zijn achterhoofd. De twee zouden zelfmoord hebben gepleegd. Autopsie moet uitwijzen of die aanname klopt. Harris en Klebold installeerden op talrijke plaatsen booby traps en tijdbommen, kennelijk hopend dat ze ook na hun dood nog slachtoffers zouden maken. Twee dagen na het bloedbad zou de politie nog twee ware bommen aantreffen in de keuken. Het moorddadige duo kwam kennelijk niet alleen om te doden, maar ook om de school te verwoesten.
Wat maakt twee tieners tot een meedogenloos terreurcommando? Het lijdt geen twijfel dat Harris en Klebold werden gedreven door enorme haat jegens hun school en hun medescholieren. Volgens vriendin Alex March waren ze ‘over de rand’ geduwd door de pesterijen waaraan de leden van de Trench Coat Mafia dagelijks werden blootgesteld op Columbine High:,,Dylan en Eric hadden alle reden om de ‘jocks’ te haten. We waren allemaal woedend."Volgens overlevenden van de ramp in Littleton, de bloedigste in zijn soort, riepen Harris en Klebold al schietend dat ze de rekening kwamen brengen voor de pesterijen waaraan ze waren blootgesteld.
Amerika werd in het schooljaar 1997-1998 geconfronteerd met een reeks onbegrijpelijke moordpartijen op middelbare scholen. In Pearl (Mississippi), in Paducah (Kentucky), in Jonesboro (Arkansas) en in Springfield (Oregon). Bij die vier geruchtmakende schietpartijen kwamen in totaal elf leerlingen en twee docenten om het leven. De schutters waren zonder uitzondering jongens. ,,Ik ben niet gek", zei Luke Woodham, de aanstichter van het bloedbad op de school in Pearl. ,,Ik ben boos. Ik doodde omdat ik elke dag slecht werd behandeld."
Na het drama in Jonesboro- waar twee zwaar gewapende jochies van elf en dertien jaar dood en verderf zaaiden – vroeg de National School Safety Center in Californie ouders en docenten extra alert te zijn op kinderen die een of meerdere van de volgende kenmerken vertoonden: woede-aanvallen; het uiten van dreigementen; fascinatie voor vuurwapens en explosieven ; voorliefde voor zeer gewelddadige muziek, films, video’s en videospelletjes; andere de schuld geven van hun problemen; gebrekkig toezicht van de ouders; moeilijke aansluiting bij andere scholieren.
Het is het profiel van Eric Harris en Dylan Klebold. De twee jongens ontwikkelden een sterke fascinatie voor de dood en duistere kant van het leven. Ze droegen hakenkruizen en riepen ‘Heil Hitler’ als ze op de bowlingbaan alle kegels raakten. Ze dweepten met de gewelddadige teksten van de Duitse band Rammstein en ‘Goth’-rocker Marilyn Manson (,,Amerika, voed je kinderen beter op, of ik zal ze opvoeden"). Deze zanger – de ‘anti-Christus’ die zijn artiestennaam ontleent aan een samenvoeging van actrice Marilyn Monroe en massamoordenaar Charles Manson – geldt in de VS als een van de populairste rockartiesten van het moment. En Gothic’ is een afwijkende subcultuur waartoe duizenden jongeren zich voelen aangetrokken. Maar niet al deze jongeren zijn potentiele terroristen. En niet alle aanstichters van de recente slachtingen op Amerikaanse scholen zijn ‘Goth’.
Feit in niettemin dat er in welgestelde buitenwijken van Amerika talrijke jongeren worstelen met een immense woede zonder dat ze over een passende uitlaatklep beschikken. Het is lastig om de wandelende tijdbommen onder hen aan te wijzen en te ontmantelen. Gevreesd moet worden dat de massamoord van deze week niet de laatste zal zijn op een Amerikaanse middelbare school. Criminologen voorspelden vorig jaar al dat er meer massamoorden zouden volgen, ernstiger nog dan die in Pearl, Paducah, Jonesboro en Springfield. ,,Ik verwacht dat er in de nabije toekomst niet alleen met vuurwapens, maar ook met explosieven zal worden gewerkt en dat er gijzelingen zullen ontstaan", zei William Reisman van een onderzoeksinstituut in Iowa, oktober vorig jaar. Hij kreeg gelijk.
Het immense sportveld van Columbine High ligt er grandioos bij. Niet ver aan de horizon kijken de majestueuze Rockie Mountains neer op Denver en omgeving. In weilanden nabij de school draven schitterden paarden en veulens. Het is hier mooi. Maar de kerken houden herdenkingsbijeenkomsten. En de vlaggen hangen halfstok. ,,Waarom gebeurde dit?", vraagt Littleton zich af. ,,Waarom gebeurde dit hier?"