Joshua Livestro, VN 16 oktober 2004
Het voorstel van LPF-kamerlid Joost Eerdmans om pedoseksuelen een elektronisch enkelbandje om te doen klinkt wel lekker, maar is nergens op gebaseerd.
Hoera! Ze bestaan dus nog, de onderwerpen waarbij progressief Nederland zich wijdbeens tegenover de voortrollende rechtse golf durft te plaatsen om 'stop!' te roepen. Het voorstel waarover men zich in progressieve kringen de afgelopen da gen zo boos maakte. was afkomstig van LPF(?) kamer lid Joost Eerdmans. Hij wil veroordeelde pedoseksuelen die terugkeren in de maatschappij een elektronisch enkelbandje omdoen zodat hun gangen dag en nacht kunnen worden nagegaan.
Wat vooral opvalt aan het progressieve verzet is dat het een 'grassroots'-fenomeen is. De voornaamste tegenstanders vindt men in de wereld van de discussie websites en weblogs. Op het internet beginnen zich zo de contouren af te tekenen van het linkse verzet dat over een jaar af vijftien ongetwijfeld de nieuwe conservatieve morele consensus zal proberen op te blazen. Conservatie ven moeten beseffen dat het aftellen al weer is begonnen. Als ze daadwerkelijk de vruchten van de conservatieve revolutie willen plukken, moeten ze opschieten.
In de Kamer was van een serieus de bat overigens geen sprake. Links en rechts buitelden over elkaar heen om het vaarstel van Eerdmans te omarmen. Wat Eerdmans wilde, klonk allemaal buitengewoon populistisch, dus een zichzelf respecterende partij macht deze boot niet missen. De twijfelaars onder de kamerleden werden over de streep getrokken door Eerdmans' eenvoudige rekensom: een dagje een cel kost 18a euro, een dag elektronisch surveilleren van een pedofiel slechts de helft van dat bedrag. Het klinkt dus niet alleen lekker, het kost aak nog eens minder.
N u is er niets mis met populisme. Het gezonde volksgevoel wordt namelijk niet voor niets zo genoemd. Over het algemeen is het dan ook ronduit ongezond om het te negeren. Het gezonde volksgevoel leert dat te hoge belastingen slecht zijn voor de economie, dat slappe straffen de misdaad in de hand werken en dat een gebrek aan discipline op school slecht is voor de resultaten. Het zijn vooroordelen die door wetenschappelijk onderzoek duizend keer bevestigd zijn. Maar er is ook zoiets als pseudo-populisme: het roepen van dingen die wel lekker klinken, maar die feitelijk nergens op gebaseerd zijn. De uitspraken van Eerdmans vallen in die categorie. Zijn plannen zijn, anders dan hij beweert, niet aan de werkelijkheid getoetst - en al helemaal niet aan het gezonde volksgevoel.
Eerdmans ondersteunt zijn pleidooi met een verwijzing naar de praktijk in Groot-Brittannië en de Amerikaanse staat Florida. Maar in Engeland is een vergelijkbaar experiment pas vorige maand van start gegaan, en dan nog maar in een stad (Manchester), niet bepaald de 'toepassing op grote schaal' waarvan Eerdmans spreekt. Het voorbeeld van Florida is om andere redenen evenmin betekenisvol. Elektronische surveillance is daar vooral bedoeld als aanvulling op het verschaffen van informatie aan omwonenden over de aanwezigheid van een pedofiel. Deze informatieverschaffing is gebaseerd op 'Megan's Law', vemoemd naar Megan Kanka, een meisje dat verkracht werd door een veroordeelde pedofiel die bij haar in de straat was komen wonen. Informatieverschaffing stelt mensen in staat maatregelen te nemen om misbruik van hun kinderen tegen te gaan. Elektronisch surveilleren verhoogt hoogstens de pakkans als de pedofiel toch opnieuw in de fout gaat. Het is dus vooral bedoeld als hulp bij opsporing, niet als beveiligingsmaatregel.
Anders dan Eerdmans doet voorkomen, is er dus nog nergens werkelijk ervaring opgedaan met het systeem dat hem voor ogen staat: elektronisch surveilleren van veroordeelde pedofielen als alternatief voor gevangenisstraf of tbs. Het zou verstandiger zijn geweest als in ieder geval de uitkomsten van het experiment in Manchesterwaren afgewacht.
Als Eerdmans het eerder genoemde gezonde volksgevoel had geraadpleegd, zou hij bovendien hebben beseft dat zijn voorstel een aantal evidente zwakke punten kent. Cijfers uit de Verenigde Statenleren dat meer dan negentig procent van alle veroordeelde pedoseksuelen vroeg of laat opnieuw voor een pedoseksueel incident veroordeeld zal warden. Bijna zes op de tien gaan al tijdens hun proefverlof opnieuw in de fout. De drang tot recidive is blijkbaar zeer groot. De kans dat een simpel enkelbandje de pedoseksueel van verdere wandaden zal weerhouden, lijkt dan ook niet bijzonder groot.
Elektronisch surveilleren zoals voorgesteld door Eerdmans beveiligt bovendien niet op een functionele manier. Pedofielen slaan vooral toe op plekken die door het surveillancesysteem niet beveiligd kunnen warden: de eigen buurt of straat of zelfs het eigen huis. Het beveiligen van scholen en speeltuinen is sympathiek maar nutteloos. Het voorstel ontbeert daarnaast een logische basis. Als een pedoseksueel een blijvend gevaar vormt, moet hij blijvend uit de gemeenschap verwijderd worden. Als hij geen gevaar meer vormt, hoeft hij ook niet te worden gesurveilleerd.
In zijn haast om een snel succesje te boeken, heeft Eerdmans de Nederlandse samenleving opgezadeld met een onwerkbaar surveillancesysteem dat tot falen gedoemd lijkt te zijn. Het wachten is nu opeen Nederlandse versie van 'Megan's law' om de grootste gaten in zijn plan te dichten. Laten we hopen dat daar geen Nederlandse Megan voor nodig zal zijn.
Reactie:
Recidive: mythe en cijfers
Dr Frans E.J. Gieles,
VN 23 oktober 2004