Dit stuk is een artikel binnen de reeks Kritisch, een serie essays van de hand van Drs. Titus Rivas, filosoof, theoretisch psycholoog en parapsychologisch onderzoeker.
Feministen waren vroeger doorgaans fel gekant tegen de produktie van erotica omdat ze dachten dat vrouwen daarin altijd werden afgebeeld als minderwaardig lustobject. Inmiddels is er het een en ander veranderd in vrouwvriendelijke kringen.
Er bestaan regisseurs en fotografen die erotisch materiaal voor vrouwen produceren, de Chippendales vinden gretig aftrek, binnen het assortiment voor hetero- mannen verschijnen steeds vaker esthetische, smaakvolle tijdschriften en films, en veel jonge vrouwen komen openhartig uit voor lustgevoelens die losstaan van een liefdesrelatie. Steeds meer begint men te beseffen dat bepaalde vormen van erotica met fantasie en schoonheid te maken hebben en niet met (onvrijwillige) vernedering en uitbuiting.
De afgebeelde mensen fungeren daarbij natuurlijk nog steeds als voorwerp van begeerte, maar dat geldt ook voor de figuren die in onze seksuele fantasieën voorkomen. Tenzij je bij voorbaat elke lustbeleving die losstaat van liefde wil verwerpen (iets wat bijvoorbeeld zeker geldt voor evangelische christenen), kun je erotica dus niet verwerpen omdat er "lustobjecten" in voorkomen.
Iets anders is er aan de hand als de mensen die als begeerlijk worden afgebeeld daar zelf bezwaren tegen hebben. Dit geldt bijvoorbeeld voor naaktfoto's van 'celebrities' in roddelbladen waar de fotografen geen toestemming voor hebben gekregen. Nog evidenter immoreel is de produktie van erotica waarbij de betrokken persoon gedwongen wordt tot naaktheid of seksuele handelingen.
Er zijn echter nog andere argumenten tegen (de productie van) erotica die minder eenduidig steek houden:
 |
sociale taboes, |
|
seksverslaving en |
|
de opwekking van gevaarlijke gevoelens. |
Een bekend argument dat men er in conservatieve kringen op nahoudt is dat erotica waarbij bestaande personen een rol spelen altijd schandalig is. Het zou die individuen namelijk vernederen en reduceren tot lustobject.
Dit is echter merkwaardig als de deelname aan de productie van de erotica echt vrijwillig is en er geen sprake is van (ongespeelde) vernedering van de persoon in kwestie, maar juist ophemeling van diens aantrekkelijkheid. Om te garanderen dat de deelname echt vrijwillig is, moeten we daarom te maken hebben met een "lustobject" dat genoeg doorheeft waar hij of zij bij betrokken is. Een jonge kleuter zal bijvoorbeeld, vermoed ik, doorgaans niet begrijpen waarom hij of zij naakt op de (erotische) foto wordt gezet.
Esthetische erotica waarin de afgebeelde personen niet vernederd worden en waar ze vrijwillig aan meewerken, is echter helemaal niet inherent schandelijk. Als ook laatstgenoemde kategorie dan ook toch als schandalig wordt bestempeld, heeft dit meer te maken met sociale taboes dan met inherente vernedering als kenmerk van de erotica in kwestie. Het probleem ligt dan bij die sociale taboes zelf en niet bij de erotica in kwestie.
Erotica zou volgens sommigen per definitie leiden tot een onnatuurlijke verhoging van de libido die uiteindelijk zou leiden tot seksverslaving. De afnemer van erotica zou een onbedwingbare drang krijgen naar steeds meer erotische prikkels en uiteindelijk zelfs de hele dag met seks bezig zijn.
Nu is seksverslaving een reëel probleem. Het treedt echter slechts bij een fractie van de afnemers van erotica op. Om die reden erotica te willen terugdringen is daarom vergelijkbaar met de Amerikaanse "drooglegging". Zoals het drinken van alcohol doorgaans helemaal niet leidt tot alcoholisme, zo leidt erotica in de regel absoluut niet tot seksverslaving.
Erotica is per definitie bedoeld voor het opwekken van erotische gevoelens. Volgens sommigen zouden dit doorgaans gevaarlijke gevoelens zijn. Hetero-mannen die naar een seksfilm kijken, zouden bijvoorbeeld zelf de neiging krijgen een willekeurige vrouw te bespringen of hun vrouw aansporen tot meer vrijpartijen dan die echtgenotes zelf ambiëren.
Ook dit argument houdt geen steek zolang het niet gaat om films of fotomateriaal waarin de modellen, actrices of acteurs (echt) worden vernederd of misbruikt. Als het daar wel om draait, hebben we al genoeg aan het argument dat dit soort films sowieso al verwerpelijk zijn en daarom hebben we dit aparte argument helemaal niet nodig.
Kinderen (en jongeren) worden terecht zoveel mogelijk beschermd tegen seksueel misbruik. Erotica kan in sommige gevallen zoals we hebben gezien gepaard gaan met zulk misbruik. Dit gaat dan om erotica waarin de afgebeelde personen worden verkracht of vernederd en/of om erotica die geproduceerd is zonder de geïnformeerde instemming van de betrokkenen. Daarmee is niet alleen echt vernederende sadistische erotica rond vrouwen of mannen moreel verwerpelijk, maar natuurlijk zeker ook rond kinderen of jongeren.
Alleen blootfoto's en (softe) erotica waaraan kinderen of jongeren vrijwillig meewerken vanuit een extraverte, exhibitionistische inslag of omdat ze vanuit een naturistische opvoeding geleerd hebben dat naaktheid niet schandelijk is, zijn in principe moreel aanvaardbaar. Het moet dan uitdrukkelijk wel gaan om kinderen of jongeren van wie je mag aannemen dat ze er niet toe gedwongen zijn of enkel aan de productie meewerken uit economische motieven.
Blootfoto's van kinderen of jongeren uit ontwikkelingslanden of Oost-Europa zijn daarmee per definitie (zeer) dubieus. Ook erotica waarin kinderen worden afgebeeld die seksuele handelingen verrichten die niet bij hun seksuele beleving passen (zoals een jong kind dat zich laat penetreren door een volwassene) zijn moreel gezien per definitie onacceptabel.
Concreter beschouwd betekent dit dat alleen -- vanuit het perspectief van de kinderen of jongeren -- vrijwillige en tegelijk positieve, esthetische erotica waarin ze als ongedwongen, vrije wezens zijn afgebeeld en waarin ze hoogstens vrijwillige erotische handelingen verrichten die bij hun beleving passen in principe moreel door de beugel zou kunnen.
Er zou volgens mij op den duur dan wel een regulering moeten komen van gelegaliseerde naaktfoto's (en films) van kinderen. Daarbij zou het criterium niet alleen moeten zijn of kinderen zichtbaar misbruikt worden op de foto's of het filmmateriaal, maar ook nog of ze achter de schermen uitgebuit of gedwongen zijn voor de produktie van het materiaal. Bij sommige kiekjes, bijvoorbeeld een blootfoto zonder erotische connotatie of naaktfoto's door aantoonbaar bonafide fotografen hoeven we volgens mij nu al geen morele bedenkingen te hebben. Maar voorzichtigheid is hoe dan ook geboden en daarom dat ik hier pleit voor legalisering en regulering. Vergelijk dit met de positie van dieren in onschuldig ogende Disney-films. Het is bekend dat veel dieren opgeofferd en slecht behandeld zijn tijdens de produktie van zulke films.
Juist door het taboe op beelden van naakte kinderen -- wat helemaal geen synoniem is voor de doorgaans harde "kinderporno" -- te doorbreken, kan men garanderen dat hier geen misstanden bij plaatsvinden. Misschien is de lezer geshockeerd door deze analyse omdat hij of zij er van uitgaat dat seksuele gevoelens voor kinderen bij volwassenen altijd gestoord en slecht zijn. Maar juist als dat zo zou zijn -- wat buiten het bestek van dit artikel valt -- dan zouden dergelijke onschuldige blootfoto's e.d. bij uitstek een functie kunnen vervullen om de gevoelens, waarvan in ieder geval algemeen erkend wordt dat ze nou eenmaal moeilijk te "genezen" zijn, veilig te kanaliseren.
Veel van wat ik hierboven zeg over erotica is ook toepassing op prostitutie. Mits de betrokkenen de seksuele contacten steeds vrijwillig ondergaan, zijn er geen steekhoudende morele bezwaren tegen prostitutie. De sociale taboes op dit gebied moeten daarom net als bij erotica volledig geslecht worden.
Dit geldt natuurlijk niet voor onvrijwillige prostitutie, vrouwenhandel, mannenhandel of gevallen waarin de prostitué(e) niet of onvoldoende doorheeft dat hij of zij wordt uitgebuit door souteneurs en/of klanten.
Kinderprostitutie met jonge kinderen is daarom altijd immoreel. Prostitutie waarbij oudere kinderen (tieners) betrokken zijn is in theorie alleen moreel aanvaardbaar als de kinderen vrijwillig voor het werk gekozen hebben, er voorts niet uit armoede toe gekomen zijn en bovendien niet economisch uitgebuit worden door klanten of pooiers. Een categorie die men zich hypothetisch wel kan voorstellen, maar die in de praktijk mogelijk zelfs nooit voorkomt.
Sekstoerisme gericht op kinderprostitué(e)s in ontwikkelingslanden lijkt mij in ieder geval hoe dan ook immoreel omdat men meewerkt aan de uitbuiting van deze kinderen (dus niet persé vanwege de seks zelf, die zoals gezegd vrijwillig zou kunnen zijn, maar omdat deze kinderen geen baas over hun eigen lichaam zijn).
Tolerantie voor vrijwillige en niet (echt) vernederende erotica en vrijwillige prostitutie is een uitvloeisel van het concept seksuele vrijheid. Ik hoop met dit stukje een bijdrage te hebben geleverd tot enige verheldering op deze controversiële terreinen.
Drs. Titus Rivas
Reacties? Mail naar: trivas@dds.nl
| Seksuele
Intolerantie
| ||||||||
| |