99nov17a Interessant commentaar over Van Lieshout (Fr)
NRC …, Rubriek 'Zeggen en schrijven.'
Door Liesbeth Koenen
Elsbeth Etty moet haar mond houden over bijstandsmoeders, want ze is zelf geen moeder. Het stond zaterdag met zoveel woorden in een ingezonden brief in deze krant. Dat is natuurlijk onzin, maar ook zit er iets in.
Wie mag wat zeggen? Wanneer en waarmee krijg je de algemene opinie mee? Het klinkt akelig onrechtvaardig, maar de boodschapper is daarvoor heel vaak belangrijker dan de argumenten die hij gebruikt. En je onttrekken aan dat ijzersterke mechanisme is opvallend lastig. Zo komt het erg goed uit dat staatssecretaris Verstand zelf een werkende moeder van drie kinderen is. Daarvoor staat ze ontegenzeggelijk sterker met haar voorstel bijstandsmoeders te verplichten om te gaan solliciteren. Toch is die 'je moet er geweest zijn om erover mee te kunnen praten' gedachte niet waar 'm de crux zit. Want als rokers zeggen dat rokers gezelliger mensen zijn, dan worden ze al gauw weggehoond. Ja, ja, smoesjes, goedpraterij. Maar schrijft Maarten 't Hart, die nooit gerookt heeft, eerst dat hij een aparte hekel aan rook heeft en vervolgens: zoveel is wel zeker: roker zijn over het algemeen aardiger, socialer, hartelijker dan niet rokers' (hij doet dat in De geldervaren van joggen, een werkelijk erg geestig verzameling columns), dan klinkt dat al een stuk overtuigender.
Het is ingewikkeld. Neem dit. Het is een feit dat ik u meer kan vertellen dan welke journalist in dienst van een krant ook over nut en noodzaak voor u allen van het werk dat de FLA (dat is Freelancers Associatie) doet. Toch zult u, zodra u hoort dat ik een van de FLA-bustuursleden ben, een krantenartikel van een vaste journalist dat het belang van die FLA benadruk eerder willen geloven dan eentje van mij. De reden achter mijn kennis van zaken maakt me tegelijk een boodschapper die argwaan bekend wordt.
Onverdachtheid is het sleutelwoord. En niet alleen van de persoon die iets te berde brengt, er zijn ook altijd opvattingen die van zichzelf al verdacht zijn, wie ze ook uit. Mij viel het bijvoorbeeld op dat bij de schier eindeloze reacties op de plannen van Verstand helemaal niemand ronduit zei: 'Het idee dat wij met ze allen verplicht zouden zijn alleenstaande vrouwen die toevallig kinderen hebben met kinderen en al te onderhouden, was altijd al belachelijk. Waarom zouden we? Waar halen ze dat recht eigenlijk vandaan?' Toch zijn er absoluut bosjes mensen die er zo over denken. Die hebben hun verdachte mening - de communis opinio is immers dat bijstandmoeders zielig zijn - binnenskamers gehouden.
Maar een onverdachte iemand kan wel degelijk veel indruk maken met een erg verdachte opinie. Een sterk geval zag ik laatst in een nu eens niet volet item dat het programma Netwerk had met kinderboekenmakers Ted van Lieshout. Over alles wat te maken heeft met seks en kinderen te maken heeft, wordt in mijn ogen tegenwoordig ongelooflijk paniekerig gedaan. Ieder onderscheid lijkt te verdwijnen, nog, even en een keer met potloodventer zien, betekent dat je leven in gruzelementen ligt. Dat is gevaarlijk. Net als het botweg negeren of ontkennen dat ook prille pubers al kunnen barsten van de seksuele gevoelens.
Als ik zulke dingen zeg, heb ik niks extra's om mijn worden kracht bij te zetten. Laat staan dat een pedofiel die hetzelfde beweerd geloofd wordt. Maar nu zat daar op de televisie een veelgelauwerde schrijver en tekenaar vriendelijk en weloverwogen te vertellen over de relatie die hij zelf op zijn twaalfde had met een man. En vooral over het plezier dat hij eraan beleefd had. Het kleine boekje dat hij erover maakte heette Zeer kleine liefde. Van lieshout las eruit voor. Het feit dat hij twaalf was, maakte dat het om iets anders ging dan wanneer hij zes is geweest zou zijn, legde hij uit. En hij waarschuwde voor het gevaar dat hij volwassen kinderen juist een trauma aanpraten door verschrikt te roepen dat er iets heel, heel vreselijks is gebeurt.
Hoe hij het allemaal letterlijk zei, weet ik niet meer, maar hij bracht het innemend en zonder enige sensatiezucht. Ik bewonderde hem ook om z'n durf. Want het kan twee kanten uit werken: Van Lieshouts verdachte mening kunnen als het ware afwrijven en hem een deel van zijn overdrachtheid ontnemen. Laat dat alstublieft niet gebeuren.