Voorlichtingsboeken 

door Arlette Dwarkasing, Trouw, 9 november 2004 

Voorlichtingsboeken? Ja, het kan geen kwaad het materiaal voor de kinderen af en toe te verversen.

Je denkt soms dat het wel goed zit met de seksuele voorlichting die je geeft aan je kinderschare. Bij iedere leeftijd hoort weer een ander verhaal. Niks geen bloemetjes en bijtjes, gewoon eitjes en zaadjes. En dat daar een baby van komt. Ook doen we niet geheimzinnig over waar in het lichaam die eitjes en zaadjes zich bevinden. Maar het is wel even slikken als de kleuter blijft vragen hoe dat zaadje uit die balletjes in dat eitje komt. 

Als die kleuter enkele jaren later een mondige bovenbouwer is, ben je toch al weer een paar onthullingen verder. Je denkt dat alles al een keer is besproken en bovendien slingeren altijd nog de lieve, maar to the point geschreven voorlichtingsboekjes van Sanderijn van der Doef rond, met titels als ’Ik vind jou lief’ (4+) en ’Ben jij ook op mij?’ (6+). Ooit las je die samen en daar stond toch ook alles in klare taal in.

Maar als je terloops – het gesprek gaat over de zwangere buurvrouw – aan de tienjarige vraagt of ie nog weet hoe die baby eruit komt is het erg schrikken als het antwoord luidt: ,,Uit haar navel. Toch?’’ Herhaling zo nu en dan kan dus geen kwaad. En aan het begin van de puberteit is het misschien sowieso wel prettig voor de (pre)puber om het een en ander, niet al te opvallend, aangereikt te krijgen. Waar je zelf als ouder denkt dat alles mogelijk en bespreekbaar is, denken de ooit zo onverschrokken kleuters er nu als pubers heel anders over. Menstruatie? Zaadlozing? Condooms? ,,Jáhá, dat weten we nou wel.’’ Tijd om weer wat nieuwe boeken rond te laten slingeren.

Psychologe Martine Delfos heeft een hele reeks boekjes – inmiddels elf – geschreven over seksuele voorlichting (10+, uitgeverij Pereboom). De boekjes gaan onder meer over 

Het zijn helder geschreven en niets verbloemende teksten. De dunne vierkante boekjes zijn geïllustreerd met kleine aquarelletjes (van Sjeng Schupp) en achterin is een moeilijke-woordenlijst. Niets mis mee. Complete, toegankelijke informatie en wie meer wil weten bestelt er een boekje bij. Toch denk ik dat kinderen er zelf niet zo snel naar zullen grijpen. Het oogt te veel als een gedegen voorlichtingsboek. Meer iets voor op school of om in de bibliotheek te raadplegen voor een werkstuk.

Nee, dan de twee boeken die onlangs verschenen bij uitgeverij Ploegsma.

Jeugdboekenschrijfster Caja Cazemier schreef eerder romans voor 12-plussers en het succes dat ze nog altijd heeft met haar ’Survivalgids voor brugklassers’ bewijst wel dat ze de juiste toon heeft gevonden voor de smsgeneratie. De ouddocente en brugklasmentor komt nu met aparte survivalgidsen voor puberjongens en meiden. De pockets hebben een kleurige omslag (illustraties van Julius Ros). Veranderingen in het opgroeiende lichaam en seksualiteit worden behandeld, maar evenveel aandacht is er ook voor school en sociale contacten. En gelukkig wordt in de gids voor jongens ook een hoofdstuk gewijd aan meisjes en andersom.

Het stevigere ’Seks, puberteit en al dat gedoe’ van Jacqui Bailey en Jan McCafferty (10+, uitgeverij Van Goor in samenwerking met de Rutgers Nisso Groep) ziet er zo mogelijk nog aantrekkelijker uit: kleurige tekeningen in het hele boek, grappige korte strips en veel kaders met ’weetjes’ over penisperikelen, kloppende borsten en rampscenario’s. Alle informatie voor jongens en meiden in één boek, da’s wel zo handig. En prima vertaald uit het Engels.

Er is ook veel aandacht voor vriendschappen.

Vrienden maken en houden is voor de vaak onzekere puber die de overgang van basisschool naar voortgezet onderwijs maakt vaak belangrijker dan kennis over alle seksueel overdraagbare aandoeningen. Maar geen nood, ook die komen – in alle boeken overigens – aan bod.

De al genoemde Sanderijn van der Doef heeft, tot slot, haar voorlichtingsserie compleet gemaakt met het nieuwe ’Puberboek – over zoenen, zeuren, veranderen en verliefd zijn’ (10+, uitgeverij Ploegsma). Het leuke hieraan is dat er verhalen in zijn opgenomen van pubers zelf.

Dorinde (13) vertelt over een vervelende ervaring na een afspraak via internet. Minke (17) was vijftien toen ze zwanger werd. En Kevin (16) vertelt over het geflirt met Nadia (14) in het zwembad. Een geintje, vond hij. Maar Nadia ervaarde dat anders en Kevin kreeg een taakstraf.

Ook hier veel kleurige tekeningen (van Marian Latour). Jammer dat hier en daar de illustraties onder de tekst doorlopen, wat niet erg lekker leest. Van der Doef staat ook nog even stil bij andere zaken dan seksualiteit:

Er is dus genoeg te kiezen, zonder dat de puber het idee heeft van: ’O jee, een voorlichtingsboek’.

Boekjes over voorlichting 'Kop en staart' over zaadlozing, Martine Delfos, € 8,50