Citaten uit

VN: fatale ineenstorting natuurlijke systemen nabij

Paul Luttikhuis, NRC 30 maart 2005 

Een VN-rapport schetst hoe het overmatige gebruik van natuurlijke hulpbronnen leidt tot onomkeerbare schade aan het milieu.

Het gebeurde in het begin van de jaren negentig. Al vele tientallen jaren werd voor de kust van Newfoundland bij Canada gevist op kabeljauw, steeds meer en met steeds geavanceerder vistuig. Tot 1992, toen bleek de kabeljauw ineens verdwenen. Het is een scenario dat, volgens de auteurs van een vanmorgen gepubliceerd omvangrijk milieurapport van de Verenigde Naties, in de toekomst veel vaker zal voorkomen.

Nooit eerder in de geschiedenis is de schade die de mens veroorzaakt aan de natuur zo groot geweest als nu, aldus het Millennium Ecosystem Assessment. Steeds vaker zal die schade onomkeerbaar zijn en vaak zal het leiden tot de onverwachte en abrupte 'ineenstorting' van ecosystemen. Daardoor kunnen gebieden versneld ontbost raken, krijgen voor de mens gevaarlijke ziektes de kans om zich te ontwikkelen en dreigen 'dode zones' in de oceanen te ontstaan.

Volgens het rapport, waaraan meer dan dertienhonderd wetenschappers uit 95 landen vier jaar hebben gewerkt, heeft de mens tweederde van de ecosystemen waarvan het leven op aarde afhankelijk is, ernstig vervuild of uitgeput door het overmatig gebruik.

,,Dit rapport bevat een sterke waarschuwing'', schrijven de coördinatoren van het project. ,,Het menselijk handelen oefent zo'n druk uit op de natuurlijke functies van de aarde dat we er niet langer vanzelfsprekend van uit kunnen gaan dat ecosystemen ook in de toekomst blijven bestaan.''

[...]

[... A]ls het waar is, zoals de wetenschappers schrijven, dat als we nu niets doen, komende generaties niet meer vanzelfsprekend kunnen beschikken over natuurlijke hulpbronnen, dan zouden de wereldleiders vandaag nog om de tafel moeten gaan zitten. En dat gebeurt niet.

" [...] Landen moeten zich afvragen wat het effect is van verstedelijking, van landbouw op ecosystemen. Het moet duidelijk worden dat er meer maatstaven zijn dan de groei van de economie.''

[...]

De feiten spreken voor zich, zeggen de wetenschappers. Tussen 1960 en 2000 is de wereldbevolking verdubbeld, tot inmiddels zes miljard mensen. Wereldwijd is de economische activiteit, belangrijkste oorzaak van de uitputting van hulpbronnen, verzesvoudigd. Het uitsterven van plant- en diersoorten gaat bijna duizend keer sneller dan een paar millennia geleden, intussen wordt een derde van alle plant- en diersoorten op aarde met uitsterven bedreigd. Twintig procent van alle koraalriffen en een derde van de mangrovebossen zijn al verdwenen. Van de 24 ecosystemen die de wetenschappers hebben gedefinieerd, zijn er vijftien door de mens aangetast.

En dat gebeurt op een steeds snellere en steeds grotere schaal. De vraag naar schoon drinkwater overstijgt nu al het aanbod. Datzelfde geldt voor de visserij. De kans op abrupte veranderingen in de natuur worden daardoor steeds groter. Een stijging van de temperatuur - nu nog niet, maar in de toekomst het grootste probleem - kan het klimaat regionaal dramatisch veranderen.

,,De droom, de hoop van wetenschappers is natuurlijk dat er een mondiale strategie komt om deze problemen aan te pakken'', zei A.H. Zakri, directeur van het Institute of Advanced Studies van de VN Universiteit en betrokken bij het rapport, vanmorgen in Tokio. ,,Maar dat is moeilijk. Er moet een breed begrip komen van de problemen, gevolgd door een beweging van onderaf, van burgers die zich realiseren dat er een noodzaak is om stappen te ondernemen.''