Citaten uit

Amerikaanse wereldorde is failliet

Ingo Piepers, NRC 1 augustus 2006

De wereldorde is aan het veranderen, er komt een einde aan de Amerikaanse suprematie. De oorlog in Libanon werpt zijn schaduw vooruit, betoogt Ingo Piepers.

In het artikel Welkom in de nieuwe wereldwanorde (Opiniepagina, 22 juli) betoogt Timothy Garton Ash dat de gebeurtenissen in Israël en Libanon slechts een voorproefje zijn van wat ons te wachten staat en dat we nog wel eens terug zullen verlangen naar de oude tijden van de Amerikaanse suprematie.

Volgens Garton Ash liggen drie ontwikkelingen aan de huidige veelpolige wereldwanorde ten grondslag:

Dat sprake is van toenemende wanorde is juist, maar terugverlangen naar Amerikaanse suprematie zal zeker niet helpen: de Amerikaanse wereldorde is namelijk failliet.

Aan de ontwikkelingen die Garton Ash schetst ligt een veel fundamentelere dynamiek ten grondslag: een onvermijdelijke reorganisatie van het huidige internationale systeem. In de afgelopen vijfhonderd jaar hebben vier van dergelijke reorganisaties plaatsgevonden, die altijd samengingen met oorlogen op grote schaal. Na dergelijke reorganisaties bepaalden de overwinnende grootmachten de spelregels van het nieuwe internationale systeem.

[...]

De nieuwe spelregels hebben altijd een beperkte levensduur. Staten ontwikkelen zich niet op dezelfde wijze en met hetzelfde tempo: er is altijd sprake van gedifferentieerde groei en ontwikkeling. Hierdoor ontstaan onvermijdelijk onevenwichtigheden.

[...]

De[..] opkomende staten zullen de gevestigde orde uitdagen en herordening van het systeem en bijbehorende regels afdwingen. De spanning zal bovendien toenemen, doordat de regels van het internationale systeem ook niet meer functioneel zijn voor de oude dominante grootmachten, zoals nu de VS.

[...]

De halsstarrige pogingen van de VS om de machtsontwikkeling van opkomende staten zoals Iran en China te beperken, past bij deze dynamiek, evenals pogingen om de bestaande wereldorde te behouden door de gewelddadige export van democratie.

Ook het door president Bush voorgestelde nucleaire verdrag met India - in strijd met het Non-proliferatieverdrag - typeert de selectiviteit waarmee de regels van het systeem worden toegepast: India mag zich van de Verenigde Staten wel nucleair ontplooien, maar Iran niet.

De onvoorwaardelijke steun van de VS aan Israël, zelfs na de aanval op Libanon, is eveneens in overeenstemming met de geschetste ontwikkeling: de VS trachten door hun steun aan Israël de reorganisatie van het Midden-Oosten te bespoedigen en Iran en Syrië verder te isoleren.

[...]

Garton Ash constateert verder dat door de drie genoemde ontwikkelingen, de relatieve macht van vooral de VS is verminderd. Maar het nog erger: machtsaanwending in de huidige context demonstreert slechts onmacht en verzwakt de legitimiteit van de Amerikaanse wereldorde.

Dit geldt ook voor de wijze waarop de oorlog in Libanon - evenals de oorlog in Irak - wordt uitgevochten.

[...]

Om die reden is een fundamenteel andere aanpak noodzakelijk.

[...]

Europa heeft belang bij een oplossing van onevenwichtigheden in het internationale systeem, zonder gewelddadige reorganisaties. Terugverlangen naar die oude tijd van Amerikaanse suprematie zal niet helpen, verantwoordelijkheid nemen en bevorderen van een constructieve dialoog wel.

Spelregels hebben altijd een beperkte duur