Citaten uit

De riskante polarisatie van het CDA

Esther Lammers, Trouw 20 november 2006

Het CDA staat al weken hoog in de peilingen; lijsttrekker Jan Peter Balkenende blaakt van zelfvertrouwen. Toch neemt de nervositeit toe. Want met welke partij kan het CDA straks eigenlijk regeren?

Geen enkele partij beheerst in deze campagne zo goed de wetten van de televisie-democratie als het CDA. Al hun optredens, toespraken en discussies zijn vooral gericht op het scheppen van beelden, het strooien met oneliners en het beïnvloeden van imago’s. De CDA-lijsttrekker deinst er niet voor terug om op te treden in programma’s als RTL-boulevard, Premtime en Lijst Nul. Hij zet zichzelf daar neer als een gewone man, die toevallig premier is geworden en dat eigenlijk heel goed heeft gedaan.

Tegelijkertijd laat het CDA geen kans onbenut om de andere partijen zo negatief mogelijk weg te zetten. De VVD wordt door Balkenende omschreven als ’asociaal’ en de PvdA als een partij van ’potverteerders’. Dit weekend schetste Balkenende zelfs voor de kiezer het doembeeld van een linkse regering die Nederland een ’een gure herfst’ zal bezorgen.

[...]

Alle verkiezingsavonden zijn van begin tot eind strak geregisseerd, met als hoogtepunt een toespraak van de lijsttrekker. Jan Peter Balkenende vertelt hoe goed het land er nu voor staat, en dat zijn premierschap niet altijd makkelijk is geweest. Balkenende prijst de jonge CDA’ers die hem consequent toejuichen in T-shirts waarop zijn gezicht prijkt.
[...]
En dan begint hij met zijn aanval op de PvdA met als doel de tv-journaals te halen.

Door zich scherp af te zetten tegen de PvdA, proberen de christen-democraten zichzelf een duidelijk profiel te geven. Ze zien zichzelf als een partij die solider is dan de PvdA en socialer dan de VVD. Het CDA deelt in feite dezelfde standpunten als de VVD op het terrein van veiligheid, asielbeleid, economie, overheidsfinanciën, hypotheekrenteaftrek en AOW. Natuurlijk wil de christelijke partij er ook zijn voor de zwakken, de gezinnen en de ouderen. Maar onder Jan Peter Balkenende, met zijn nadruk op ’eigen verantwoordelijkheid’, heeft het CDA een duidelijke ruk naar rechts gemaakt.

En dat is de kiezer niet ontgaan, zo blijkt uit het stormachtige herstel van de christen-democraten de laatste maanden. Het CDA profiteert als enige van het gunstige economische tij en de goede financiële vooruitzichten. Dankzij de interne verdeeldheid bij de VVD en de enorme versnippering van de klein-rechtse partijen, vinden veel kiezers ter rechterzijde het CDA nu de meest stabiele en betrouwbare rechtse partij.

En het CDA voelt zich daar senang bij. De partij polariseert er in de campagne lustig op los, alsof de jaren zeventig zijn teruggekeerd. De ChristenUnie-lijsttrekker wordt weggezet als „rooie Rouvoet” en PvdA-leider Bos is volgens Balkenende een man van ’leugens en onwaarheden’.

In een televisie-democratie gaat het minder over feiten, en meer over beelden.

[...]

Toch verliep de campagne niet altijd vlekkeloos. Zo was er de Armeense kwestie.
[...]
Het onderwerp werd bij het CDA domweg tot ’taboe’ verklaard.
[...]

Lastig werd het ook even toen bleek dat het CDA wel degelijk van plan was fors in te grijpen in de ontslagvergoeding.
[...]
Sindsdien wordt over het ontslagthema zoveel mogelijk gezwegen.

Afgelopen week kreeg Balkenende van doen met de fors opgevoerde druk – ook in eigen partij – voor een generaal pardon van uitgeprocedeerde asielzoekers. VVD-lijsttrekker Rutte eiste dat Balkenende beloofde nooit tot een generaal pardon te besluiten. Maar dat weigerde de CDA-lijsttrekker. Balkenende zei alleen dat er geen pardon komt „als het CDA de grootste partij wordt”.

Hoe goed de campagne ook loopt, helemaal duidelijk is het niet wat het CDA de komende vier jaar wil.
[...]
PvdA-leider Bos constateert dat het CDA alleen bezig is te benadrukken wat er fout is aan de sociaal-democraten. En dat betekent, zegt Bos

„dat de afstand van de PvdA met dit CDA nog nooit zo groot is geweest”.

[...]

Het CDA kan wel eens grote moeite krijgen een nieuwe regering te vormen. Bij de PvdA weten ze uit ervaring dat je weliswaar de grootste partij kan worden en tóch niet in het Torentje komt. Dat is een scenario waar ook het CDA rekening mee houdt. Dan eindigt hun droomcampagne in een regelrechte nachtmerrie.