Citaten uit

Virtuele kinderporno mag

Filosofisch elftal - Trouw - 11 juli 2007
Marc van Dijk

Wat kunnen denkers zeggen over de actualiteit? Tweewekelijks spreekt
Trouws Filosofisch Elftal zich uit. Vandaag: De Tweede Kamer debatteerde
over de strafmaat voor kinderporno in de virtuele wereld Second Life. Is
een digitale fantasie strafbaar?

Een Kamermeerderheid is voor strenger optreden tegen kinderporno en wil
animaties met kinderporno, zoals in de virtuele wereld Second Life,
strafbaar stellen. Minister Hirsch Balin (CDA, justitie) wil daar niet
aan, omdat zulke voorstellingen ‘niet echt’ zijn.

Frank Ankersmit is het met de minister eens.

„Kinderporno met echte kinderen dient uiteraard verboden te blijven. Daar worden kinderen voor misbruikt. Maar bij virtuele porno – digitale bewegende tekeningen – is er geen sprake van daadwerkelijk misbruik. Het is een onverdedigbare inbreuk op de burgerlijke vrijheid om te zeggen: dit gaan we verbieden en desnoods bestraffen.”

Dan begeven we ons op een ’akelig steil hellend vlak’.

[...]

"De volgende stap moet dan zijn dat er een gedachtepolitie komt, die ongewenste fantasieën moet uitbannen.”

De nieuwe speelster in het Filosofisch Elftal, de Delftse filosofe
Sabine Roeser, die morele implicaties van nieuwe technologie onderzoekt,
denkt er anders over.

„Er is een groot verschil tussen een droom die iemand in zijn hoofd beleeft, en de openbaarmaking van die droom. En het maakt veel uit welk medium iemand in het tweede geval kiest.
In een literair werk als ‘Lolita’ worden geen expliciete beelden getoond.
Bovendien is er ruimte voor de wroeging van degene die in het fictieve
verhaal immorele verlangens heeft. In Second Life is van dergelijke
reflectie of gelaagdheid geen sprake. De virtuele wereld toont
onverhulde porno [...].”

Frank Ankersmit:

„[...] Ook schilderijen tonen gruwelijke voorstellingen. In
Holocaustfilms zie je verschrikkelijke dingen. Gruwelijkheid of morele
verwerpelijkheid is geen reden om ze te verbieden.”

Bij het maken van virtuele kinderporno beschadig je kinderen niet, maar
kunnen de beelden niet tot foute handelingen aanzetten? Ankersmit:

„Zou kunnen. Maar dat kan ook gelden voor bepaalde films en romans. [...]  Daar ga je je tijdens het lezen ook voorstellingen bij maken, en het zou lezers ook op een moreel verwerpelijk plan kunnen brengen. Moet dat boek daarom verboden worden?
[...]
Zelfs in de Middeleeuwen bestond de vrijheid om gruwelen breed uit te
meten, denk aan bijbelse voorstellingen.”

Roeser:

„Natuurlijk kun je dromen in juridische zin niet censureren, maar mensen kunnen wel morele zelfcensuur toepassen. Ze hoeven niet aan
elke droom toe te geven. Misschien kan iemand er niets aan doen als een
bepaalde fantasie bij hem of haar opkomt. Maar om die fantasie bewust op
te zoeken en keer op keer te gaan doorleven, dat is een ander verhaal.
Waarom zou zo iemand de ruimte moeten hebben om die fantasieën op
internet voor iedereen zichtbaar te maken? Zo iemand zou hulp moeten
zoeken.”

[...]

Roeser:

„Misschien hebben dromen over immorele handelingen inderdaad een
zelfreinigende werking, als een catharsis, waardoor mensen er ‘in het
echte leven’ niet aan toe hoeven te geven. Dezelfde vraag wordt gesteld
in de discussie over gewelddadige videospelletjes en films – dragen ze
bij aan gewelddadig gedrag, of fungeren ze als veilige uitlaatklep?
Studies op dit gebied lijken elkaar tegen te spreken, misschien doordat
de effecten sterk verschillen van persoon tot persoon. Tegelijkertijd is
het een feit dat dromen kunnen bijdragen aan het cultiveren van immorele
voorkeuren en verlangens, zeker als we ze een openbaar podium bieden.”

Voor de ‘gefantaseerde’ kinderporno op Second Life zijn geen kinderen
misbruikt, maar volgens Roeser kan het materiaal wél gezien worden als
‘propaganda voor kindermisbruik’.

„Kinderen worden er op een respectloze en ongepaste manier weergegeven. [...] Ook al is het misbruik virtueel, het zegt wel iets over de
houding die bepaalde volwassenen blijkbaar hebben tegenover kinderen.
Denk ook aan de talloze kinderen en jongeren die zelf in de virtuele
wereld rondzwerven: Wat voor boodschap geven we hen als we dit
ongestraft toelaten? Het fenomeen is zowel kwalijk voor volwassenen die
hun immorele neigingen daarin gelegitimeerd zouden kunnen zien, als voor
kinderen en jongeren, die eruit zouden kunnen opmaken dat er niets mis
mee is als een volwassene hen seksueel benadert. Ongecensureerde
kinderporno op Second Life draagt bij aan een gevoel van normalisatie
van iets dat nooit normaal mag worden.”

Ankersmit:

„Er is geen consistente en consequente wet voor dit fenomeen
te bedenken. En dat is de eerste voorwaarde voor wetgeving. Anders krijg
je rechtsongelijkheid, dat moeten we te allen tijde vermijden.
Montesquieu zei al: als we slechte wetten aannemen, zullen de goede
wetten verdreven worden. Uiteindelijk houdt niemand zich dan meer ergens
aan.”