Citaten uit

Ben jij er al een beetje aan gewend?

We kunnen dan misschien minder vaak nieuwe kleren kopen, maar we kunnen wel beter worden in schaken of voetballen

Pepijn Vloemans over de gevolgen van de crisis.

NRC dinsdag 26 februari 2013

De mens is geëvolueerd om te wennen – niet om gelukkig te worden.

[... ... ...]

Wij zijn winnaars in het wennen. En dat is ontzettend saai. Als we gewend zijn aan een situatie – op het werk, in een relatie, in huis, of zelfs de garderobe – dreigt sleur en monotonie. Onze voorouders uit het Pleistoceen moeten zich kapot verveeld hebben. Economische groei stelt ons in staat steeds zwaarder geschut in te zetten in de strijd tegen gewenning, bijvoorbeeld het aanschaffen van steeds grotere delen uit de seizoenscollectie van H&M.

Toch lijkt het er op dat de komende tijd bescheiden economische groei ons lot is. Nederland gaat gebukt onder schulden en staat aan de vooravond van massale vergrijzing.

De vraag rijst: is minder economische groei erg?

Misschien minder dan we denken, wanneer we de conclusies onderschrijven van het beroemde onderzoek dat Richard Easterlin in 1974 publiceerde.

Extra groei leidt niet tot gelukkigere mensen in een rijke samenleving, concludeerde hij. [...] We wennen simpelweg aan de welvaart. De lentecollectie van de H&M is alweer oud als de zomer aanbreekt. Als we Easterlin moeten geloven zal de lagere economische groei van de komende tijd niet zo erg zijn.

Misschien is het zelfs de oplossing voor andere problemen: minder economische groei betekent ook minder CO2-uitstoot, en misschien wel meer rust en minder domme en opdringerige reclames voor dingen die we toch niet nodig hadden. [...]

Intuïtief voelen we dat het leven nu objectief beter is dan dat in pakweg 1974: we zijn er met heel veel diensten en producten op vooruitgegaan [...] meer vrijheid om te reizen, meer bedrijvigheid, betere medicijnen, meer handel en meer mogelijkheden voor individuen om zichzelf te ontplooien. [...]

Het probleem? Er is exponentieel meer geld voor nodig om ons een fractie gelukkiger te worden. De meeropbrengst van extra materiële welvaart neemt af.

Daarom biedt de economische crisis nieuwe kansen

Als de economie weinig groeit, vertraagt het ritme van de consumptie. Niet een jurk per maand, maar een per twee maanden. Niet een nieuw automodel per jaar, maar een per twee jaar – of auto’s delen. We kunnen minder vaak nieuwe kleren kopen, maar kunnen wel beter worden in schaken of voetballen.

De strijd tegen verveling kan op andere fronten dan de winkelstraat worden voortgezet: de explosie van vermaak, cultuur, nieuws en educatie op internet is een interessante (gratis) optie.

Ik geef het maar even door, want deze aanbevelingen komen uit de hoek van de ‘positieve psychologie’, een beweging van psychologen die sinds het begin van deze eeuw in opmars is. Ze onderscheiden vijf componenten waar welzijn uit bestaat:

Als we ons door de economische crisis gaan richten op deze vijf componenten kunnen we de geluksthermostaat gratis een graadje warmer zetten.

Daarmee is nog niet alles gezegd. De crisis betekent ook dat mensen ontslagen worden. [...]
Wanneer Nederland slim omgaat met de crisis, moet werkloosheid dus ten koste van alles vermeden worden. Liever

dan mensen ontslaan.

Gelukkig is er een oplossing

[... ...] Hoe rijker we zijn, hoe minder we hechten aan in geld uit te drukken dingen. Het verbaast mij daarom niet dat er juist nu zoveel burgerinitiatieven en coöperaties ontstaan: samen iets doen waar andere mensen mee gebaat zijn is positieve psychologie ten voeten uit.

Het is in deze tijd slim om de nadruk in je leven te leggen op immateriële groei. Als Nederland economisch stilstaat, kunnen we in leren, schoonheid en omgangsvormen onze toekomstige aspiraties zoeken.