Amerikaanse toestanden - en hoe vermijden we die?
Op 20 april 199 schoten twee tieners, Dylan Klebold en Eric
Harris,
dertien medescholieren en zichzelf dood op hun school in Littleton in de verenigde Staten.
Het was hun bedoeling er veel meer te doden, maar dit lukte niet helemaal. Er vonden meer
van dit soort schietpartijen plaats, een trieste lijst.
|
Tegenwicht verzamelde een dossier vol beschouwingen hierover en stelt nu de volgende
vragen:
 |
Wat is er aan de hand met deze Amerikaanse tieners? |
|
Heeft dit met de Amerikaanse cultuur te maken? |
|
Waar moeten we op letten om dit soort Amerikaanse toestanden hier tegen te houden,
ofwel: |
|
Welk tegenwicht dient hier geboden te worden? |
Onze voornaamste bron hierbij niet wat de vele schoolhoofden, agenten en politici
hierover gezegd hebben, maar wat jongeren er zelf over te zeggen hadden. |
|
Niet een gevaarlijke subcultuur maar het onderdrukken van elke
afwijkende subcultuur speelt hier de hoofdrol.
Lees nu het artikel
De motieven van Dylan en Eric
De Amerikaanse scholen
Schoolmoorden in VS vooral aan begin van semester
Leerlingen spraken
Tegenwicht bieden
Kleinere klassen in onderwijs nodig
De motieven van Dylan en Eric
De jongens hebben voor hun daad hun motieven op een video vastgelegd. De Nieuwe Revu van 19 januari 2000 geeft ons er inzage in.
Op hun ouders hebben ze het niet gemunt. "De videobanden tonen dat
hun ouders de enigen zijn tegenover wie Enc en Dylan spijt betuigen. 'Ik vind het klote
dat Ik ze dit moet aandoen,' zegt Harris over zijn ouders. 'Ze zullen door een hel gaan
als we dit eenmaal gedaan hebben.' En dan richt hij zich rechtstreeks tot zijn ouders. 'Er
is niets dat jullie hadden kunnen doen om dit te voorkomen,' zegt hij. Klebold vertelt
zijn vader en moeder dat ze 'geweldige ouders' zijn geweest die hem 'zelfbewustzijn
en zelfredzaamheid' hebben geleerd. 'Ik heb dat altijd gewaardeerd.' En hij voegt eraan
toe: 'Excuses nog voor mijn woede-aanvallen'." (Revu, p. 29)
Hun motief is vooral wraak op hun medescholieren. Zij voelden
zich vernederd, getreiterd en uitgesloten, met name door de sportieve jongens van het
rugbyteam. De directeur ontkent dit, maar een der rugbyspelers bevestigt het wel. "De
school is een goeie plek voor gewone, nette mensen, niet voor zombies als Klebold en
Harris. De meeste kinderen moesten niets van ze weten. Ze hielden zich bezig met zwarte
magie, voodoo-poppen en dergelijke. Natuurlijk plaagden we ze wel eens. Maar daar vraag je
toch om als je op school komt met rare kapsels en bokkenhoorns op je hoed? Ze waren
pispaaltjes; de hele school walgde van ze. Ze waren een stelletje homo's, ze zaten
voortdurend aan elkaars edele delen. Als je van iemand af wil, dan ga je 'm pesten. Dus
schold iedereen ze uit voor homo's en als ze iets zieks deden, dan zeiden we ze dat ook
duidelijk". (Revu p 29)
Beide jongens behoorden tot een culturele minderheidsgroep op school.
Deze wordt als "Goths", "Geeks" of ook wel als "Nerds" of
"Freaks" aangeduid. Dit staat voor een enigszins androgyne* stijl van leven,
voor bepaalde muziek en opvattingen. Ze dragen zwarte kleding, tattoo's en piercings en
lezen Sartre, Shelley en Poe. Ze vertoeven veel op het Internet, waarop ze veel spellen
spelen, ook agressieve spellen als Doom, maar in het werkelijke leven zijn ze niet
agressief.
De Amerikaanse scholen
|
Deze hebben massaal gereageerd door de jacht te openen op leerlingen met zwarte
kleding, T-shirts met bepaalde symbolen, Goth muziek of bepaalde spellen. Er werden
kliklijnen en brievenbussen geopend om anoniem leerlingen aan te melden die van het grijze
gemiddelde afweken. Deze werden vervolgens opgeroepen door een 'counseler'. Dit klinkt
vriendelijk, want 'counseler' betekent 'raadgever'. Hier echter is het eerder op te vatten
als 'ordebewaker'. Dit, terwijl de scholen in de VS al sterk lijken op kazernes met hun
detectiepoorten, hekken, bewaking en ordepersoneel. Leerlingen hebben er nauwelijks
bewegingsvrijheid of rechten; zij voelen geen enkel respect voor hun subculturen.
De reactie van de Goths, Geeks of Nerds was dus ook averechts: zij voelden zich eens te
meer vernederd, gecontroleerd, niet gerespecteerd, uitgestoten, vervreemd - en wrokkig.
|
|
Schoolmoorden in VS vooral aan begin van semester
De meeste moordincidenten vinden plaats aan het begin van het
schooljaar en aan het begin van het tweede semester. Gaandeweg de semester
daalt het aantal gewelddadige acties met fatale afloop. Dit blijkt ut een
analyse van moorden en zelfmoorden op school in de periode september 1991
tot juni 1999 door het Amerikaanse Centers for Disease Control and
Prevention (CDC) in samenwerking met het Amerikaanse ministerie van
Justitie en Onderwijs. De onderzoekers hopen dat deze kennis docenten en
andere betrokkenen dan helpen moordpartijen op school te verkomen. Grote
moordpartijen op school zoals in Littleton, Colorado (april 1999) leidde
de laatste jaren tot veel onrust in de Verenigde Staten. In totaal vond
het CDC in de onderzochte periode 209 fatale incidenten op school,
inclusief zelfmoorden. In de zelfmoorden werd een andere seizoenstrend
gevonden: die vonden vaker plaats in het tweede (lente-) dan in het eerste
(herfst-) semester. Ook buiten de school is er zo’n trend in
zelfmoorden. Een mogelijke verklaring voor de moordpiek aan het begin van
het semester is dat de daders moeite hadden met aanpassingen aan de regels
en sociale cultuur van de school na de vakantie
NRC 1 september 2001 |
De internetjournalist Jon Katz postte een artikel op
slashdot (http://slashdot.org/) Hij kreeg in enkele dagen 4000 reacties. Deze kunnen we niet allemaal
weergeven, maar ze laten zich wel samenvatten.
Er blijken vele duizenden mensen te zijn die dezelfde spellen spelen, maar die het
onderscheid tussen scherm en werkelijkheid terdege kunnen maken. Geen van de reacties riep
op tot geweld of wraak, al geeft men toe hierover wel eens te fantaseren. Een van de
jongeren had dit eens, vlak voor het examen, in de godsdienstles gezegd - hij werd direct
van school verwijderd.
Over de scholen is geen enkele reactie positief. Wel zijn er veel verhalen over fysiek,
verbaal, emotioneel en bestuurlijk geweld tegenover ieder die ook maar enigszins van het
grijze gemiddelde afwijkt. Hun eigen subculturen worden niet als zodanig erkend, niet
gerespecteerd, maar ronduit onderdrukt. De scholieren ervaren geen enkel recht of respect,
alleen een 'zero tolerantie' en een enorme pressie in de richting van conformiteit.
De ordebewakers op de scholen zijn opvallend actief om iedereen mat afwijkende kleding
of spellen naar de schoolleiding te sturen. Deze ontzegt de betrokkene de toegang tot het
computerlokaal en het Internet en zorgt dan voor 'psychiatrische begeleiding', ofwel voor
ziek-verklaring. Dezelfde bewakers zijn opvallend afwezig als er zo iemand in elkaar
geslagen wordt, zo valt in veel reacties te lezen. De directie weet dus van niets en
beschouwt de mishandelde hier als het probleem en niet de mishandelaars, de sportieve
jongens van de school.
Om slechts een reactie te citeren (zie verder de bijlagen):
"De moordenaars werden gemotiveerd door hun vervreemding. Het tegengaan van iemands
contacten met gelijkgestemden vergoot deze vervreemding. Het verminderen van iemands
gevoel van identiteit vergroot de vervreemding ook. Geeks communiceren doorgaans via het
Internet en via spellen. Het afsluiten van Geeks van elkaar (door een internetverbod) en
van hun identiteit (door een kledingverbod) vergroot dus de kans op geweld eerder dan dat
het deze verkleint."
|
De Amerikaanse scholen hebben precies verkeerd gereageerd. Als er al iets afgedwongen
moet worden, is dit niet conformiteit, maar respect voor ieder, hoe ook gekleed. Als er
iets bewaakt moet worden, is dit de veiligheid van allen, ook van de afwijkende
minderheden. Niet conformiteit, maar respect dient de dragende norm te zijn.
Beoordeling dient uitsluitend op studieprestaties en niet op uiterlijk en op
opvattingen te geschieden.
Subculturen dienen als zodanig erkend en gerespecteerd te worden. Ook Beethoven,
Rembrandt en Van Gogh zijn ooit raar gevonden. Alle culturen beginnen zo. Deelnemers aan
nieuwe subculturen hebben net zoveel recht op ontmoetingsplekken en hun spellen als de
sportieve voetbaljongens dit hebben. Voor zover er al 'counseling' nodig is, dient deze te
helpen de eigen identiteit te ontwikkelen en niet slechts op aanpassing uit te zijn.
Een school wordt zo geen kazerne, maar een kleurrijke en boeiende ontwikkelplek voor
kennis, maar ook voor identiteit en voor humane normen en waarden. |
|
Kleinere klassen in onderwijs nodig
Den Haag Schaalverkleining in het onderwijs is dringend gewenst om
ervoor te zorgen dat scholen hun opvoedende taken kunnen waarmaken. In een
overzichtelijke omgeving, met kleinere klassen en meer aaneengesloten
lesuren, is de kans geringer dat jongeren ontsporen. Dat schrijft de Raad
voor Maatschappelijke Ontwikkelingen in een advies aan het kabinet Kok. De
opvoedende taken verschuiven steeds meer van het gezin naar instellingen,
zoals de school en sportvereniging, signaleert de raad. Maar die
ontwikkeling zou op gespannen voet staan met de vorming van mega-scholen,
als gevolg waarvan steeds meer scholen en sportverenigingen uit oude
wijken wegtrekken naar de rand van de stad. Hierdoor word ook de
leefkwaliteit in wijken aangetast, meent de raad
Wegener Dagbladen, 25 sept. 2001 |
Er zijn films gemaakt over Columbine High School.
Auke Hulst bespreekt deze in "De
olifant die angst heet" in VN, 6 maart 2004.
Er is ook een spel gemaakt ...
Schutter in
school speelde graag het Columbine-game
Trouw 15 september 2006
|
