Door prof. dr B. Smalhout, rubriek 'Op het scherp van de snede',
De Telegraaf 23 oktober 1999

Een regenachtige herfstmiddag met kinderen in de bioscoop. De film is voor alle leeftijden. Het voorprogramma laat fragmenten uit de film van de volgende week zien. Machinepistolen ratelen. Er spuit bloed. Op een wolkenkrabber vind een gevecht plaats. Klappen als mokerslagen daveren door de zaal. Iemand stort van het dak af. Hij verdwijnt met een afgrijselijke kreet in de diepte. Even later volgt een doffe dreun wanneer hij zestig meter lager te pletteer slaat. Hersenen spatten uiteen. Sommige kinderen slaan ontzet de handen voor de ogen.

Thuisgekomen wordt de geruststellende uitleg dat het allemaal maar toneelspel en trucage was, nauwelijks door hen geloofd. Zappend op zoek naar iets leuks op de televisie, kwamen ze midden in een hardpornofilm terecht.

Het vertoonde triootje was van een dermate professioneel niveau dat het aanvankelijk was welke lichaamsdelen bij wie hoorden. Een seksactrice kwam vertellen hoe veeleisend haar beroep wel was.Ook deze scènes vereisten enige toelichting, zodat het regenachtige middagje tenslotte toch veel vermoeiender bleek te zijn dan was verwacht.

Deze ervaringen zijn bekend bij alle volwassenen die met kinderen optrekken. De algemene mening is dat dit soort films bijdragen aan de toename van ‘zinloos geweld’. Sinds de tragische dood van onder anderen Joes Kloppenburg en Meinder Tjoelker, die respectievelijk in Amsterdam (1996) en Leeuwarden (1997) om niets werden doodgetrapt, beseft thans iedereen hoe ernstig het geweldprobleem is.

De vader van Joes Kloppenburg schreef in februari van dit jaar dat de Vereniging Ouders van een Vermoord kind reeds tachtig (!) leden telde. De ellende die seksueel geweld kan aanrichten, is eveneens bekend. Maar wat wordt er eigenlijk tegen gedaan? Veel opvoeders zijn ervan overtuigd dat het op tv, computerspelletjes en film als amusement aangeboden geweld en seks belangrijke oorzaken van de verloedering van onze samenleving zijn. De indruk zou zo ontstaan dat het allemaal bij het gewone leven hoort. Vandaar dat er steeds meer stemmem opgaan om dit soort geacteerd geweld te verbieden, want de filmkeuring schijnt nauwelijks nog iets uit te voeren.

Het gevaarlijke van geweld en pornofilms is de indruk dat het allemaal niet zo erg is. Immers, de acteurs rennen dwars door de kogelregens, zonder ernstig te worden getroffen. Degene die zo juist met een gigantische klap tegen het beton is geslagen, staat even later hoofdschuddend weer op en deelt dan op zijn beurt een enorme dreun uit.

Auto’s slaan drie keer over de kop, waarna de inzittenden geheel intact uit het totaal vernielde wrak kruipen. Anderen vallen uit een helikopter honderd meter naar beneden in het water. Ze komen weer boven en zwemmen in een zee vol haaien ongedeerd naar de kust. Na een heftige seksscène verteld de pornoregisseur hoe interessant en moeilijk zijn werk wel niet is. En na het nuttigen van vele glazen whisky stuurt de hoofdpersoon feilloos zijn sportauto langs een ravijn.

Het zijn deze leugens die het meest verraderlijk zijn. Jongeren, maar ook vele volwassenen krijgen zo de indruk dat een forse klap op het hoofd heus wel meevalt. En dat ziekenhuisdokters alle eventuele gewonden weer prima opknappen. Seks is kennelijk een sociaal geaccepteerde versnapering voor lenige mensen en met enige glazen drank op valt best auto te rijden. Vandaar ook dat vele daders van een dodelijke geweldsdelict achteraf meestal zeggen dat dit beslist niet hun bedoeling is geweest. In veel gevallen is dat ook zo.

Maar weinigen beseffen hoe verschrikkelijk broos het menselijk leven is en hoe kwetsbaar onze vitale organen. Een enkele kaakslag kan al een blijvende hersenbeschadiging veroorzaken, variërend tussen geheugenstoornissen enerzijds en een permanent coma of zelfs de dood anderzijds. Een simpele duik in ondiep water is voldoende voor een hoge-dwarslaesie een totale en levenslange verlamming van het hele lichaam.

Te weinig realiseert men zich ook de vernietigende kracht van een geweer- of pistoolkogel. Die veroorzaken een klein gaatje op de plaats van de inslag. Maar aan de andere zijde van het lichaam spuiten vaak delen van getroffen organen door een vuistgroot gat als vloeibaar gehakt naar buiten.

Daarom is een totaal verbod op gewelddadige films, video’s en computerspelletjes niet voldoende. Het is beter op scholen tijd vrij te maken voor onderricht in de lichamelijke en geestelijke gevolgen van alle soorten geweld. Jongeren die eenmaal met eigen ogen het effect van een messteek, een pistoolschot of de klap van een honkbalknuppel op het menselijk lichaam hebben gezien, zullen vermoedelijk wel tweemaal nadenken alvorens tot geweld over te gaan.

Leken in de geneeskunde hebben daar immers geen idee van. Vandaar ook dat medische studenten soms doodziek worden als ze tijdens hun opleiding voor het eerst met de realiteit van dit soort verwondingen worden geconfronteerd. En als ze bij hun stage psychiatrie uit de mond van de patiënt de geestelijke schade vernemen die door ongedisciplineerde of gewelddadige seks is veroorzaakt, dan pas ontdekken ze hoe vals de vrolijke schijn van de commerciële erotiek eigenlijk is.

Deze zaken waren natuurlijk al heel lang bekend, maar steeds weer vergeten. De broosheid en de kwetsbaarheid van het menselijk leven is echter reeds 3000 jaar geleden door de psalmdichter David in simpele woorden vermeld:

"De sterveling – zijn dagen zij als het gras.
Als een bloem des velds, zo bloeit hij.
Maar wanneer de wind erover is gegaan, is zij niet meer.
En haar plaats wordt niet meer gekend.

(Psalm 3: 15-16).