Bijna alleen nog 'juffen' op basisscholen

Rotterdams Dagblad - 8 februari 2001

Op steeds meer basisscholen staan alleen nog vrouwen voor de klas. Het aantal 'meesters' is in rap tempo gehalveerd. Op dit moment is 25 procent van de leerkrachten in het basisonderwijs een man, van wie de meeste directeur zijn. Op de lerarenopleidingen (Pabo's) zit gemiddeld in elke klas nog maar één man. Onderwijsdeskundigen vrezen dat die trend zal doorzetten en dat er over enkele jaren alleen nog maar 'juffen' voor de klas staan. Dat maakt het lerarentekort nog nijpender.

De Algemene Onderwijsbond maakt zich grote zorgen. ,,Het is bekend dat de status van een beroep daalt, naarmate er meer vrouwen werken,'' zegt beleidsmedewerkster J. Becking. ,,Het statusverlies is al een groot probleem bij het bestrijden van het lerarentekort, maar deze ontwikkeling maakt het alleen nog maar erger. Dat is langzaam zo gegroeid omdat mannen geen carriëremogelijkheden zagen binnen het onderwijs en omdat de salarissen altijd zijn achtergebleven. Daar is nu wel wat aan gedaan, maar het zal een hele klus worden om mannen weer te interesseren voor het basisonderwijs.''

,,De vlucht van de mannen is inderdaad een groot probleem,'' zegt directeur H. Abrahamse van de pabo (leerkrachtenopleiding) in Haarlem. Zij is somber. ,,Je hoort steeds vaker van scholen met alleen nog juffen voor de klas. De sfeer binnen een team verandert als er geen mannen meer tussen zitten. In negatieve zin. Mannen kunnen soms wat beter relativeren; in een juffenteam kunnen irritaties langer doorgaan en krijg je een soort kippenhokeffect.''

Volgens Abrahamse zullen leerlingen soms ook het jongensachtige missen. ,,Jongens vinden het soms prettig om eens goed te stoeien met de meester; dat doen ze niet met een juf. Onderwijzeressen leggen ook veel minder nadruk op competitie en prestatie, terwijl jongens daar meer behoefte aan hebben. Deze zaken hebben overigens geen invloed op de kwaliteit van het onderwijs. Juffen geven even goed of slecht onderwijs als meesters.''

Kapotte stopcontacten, computeronderwijs, het zomerkamp en groep acht. Op de Rotterdamse basisschool Fridtjof Nansen heeft waarnemend directeur I. Rijshouwer er allerlei probleempjes bij omdat ze alleen maar juffen in haar leerkrachtenteam heeft. ,,Ik heb een paar vaders gecharterd voor reparaties waar wij ons geen raad mee weten. Het klinkt misschien stom, maar in de praktijk werkt het vaak zo. Tijdens de werkweek slapen de jongens apart; wij moeten dus de conciërge meenemen om 's nachts op hen te letten. Groep acht heeft niet zo snel de voorkeur bij juffen; de kinderen gaan puberen en worden brutaler. Ook het ict-onderwijs komt moeizaam van de grond. En ik mis de humor van mannen; dat kan soms spanningen even doorbreken.''

Dat leerlingen direct de dupe zijn van alleen juffen op de basisschool, wordt door de wetenschap ontkend. ,,Het zal niet bepalend zijn voor hun verdere schoolcarriëre, maar bepaalde rolmodellen worden natuurlijk wel versterkt,'' zegt onderwijssocioloog professor G. Meijnen van de Universiteit van Amsterdam. ,,Maatschappelijk gezien is dit dan ook een treurige ontwikkeling. Het bevestigt het stereotype dat vrouwen zorgzamer zijn, want dat beeld past bij het werken met jonge kinderen. Ik geloof niet dat het schadelijk is voor kinderen; dan zouden hele volksstammen getraumatiseerd moeten zijn want vroeger had je natuurlijk allerlei meisjes- en jongensscholen. Maar het is natuurlijk veel gunstiger om een gemengd team te hebben.''