Citaten uit

De onzin van het PERFECTE kind

José van der Sman,
Elsevier, 8 maart 2003

Kinderen moeten aan steeds hogere verwachtingen van hun ouders en de samenleving voldoen. Ze worden non-stop getest en gemeten. Wee degenen die afwijkingen van de norm en imperfecties vertonen. Die worden onverbiddelijk gecorrigeerd. Pietje Bell zou nu gedragsmedicijn Ritalin moeten slikken.

[...]

Vraag een aanstaande ouder wat hij of zij voor kind hoopt te krijgen en negen van de tien keer worden de schouders opgehaald en luidt het antwoord : 'Als het maar gezond is.'  O ja? Dus het is geen probleem als het sloom en schuw blijkt te zijn? Of juist hyperactief? Het is geen probleem als het niet kan leren en ook niet erg goed kan sporten?

Of toch wel? 

Zonder dat ouders het zelf beseffen, zijn de eisen die zij, en met hen de hele maatschappij, aan kinderen stellen de afgelopen decennia flink opgeschroefd. Een goede gezondheid is allang niet meer het enige criterium. Een kind moet tegenwoordig aan veel meer voorwaarden voldoen om het stempel 'leuk' of 'goed' te verdienen. En wee degene die dat niet vanzelf lukt. Die loopt het risico te worden ontworpen aan een onverbiddelijk correctieregime.

[...]

Het streven naar perfecte kinderen begint tegenwoordig al voor de conceptie. [...] 

De kwaliteitscontrole gaat na de geboorte voortvarend verder, in normale gevallen op het consultatiebureau. [...] 

De keuring van lichaam en geest wordt op de basisschool en in het middelbaar onderwijs enthousiast voorgezet. [...] 

Hoewel al duizenden jaren bekend is dat vooral jongetjes moeite hebben met stilzitten en opletten en van nature geneigd zijn tot het uithalen van kattenkwaad, wordt dergelijk gedrag tegenwoordig steeds sneller als een ziektebeeld aangemerkt. 

Hoezeer serieuze psychiaters ook waarschuwen dat druk gedrag nog geen hyperactiviteitsstoornis ADHD  is, toch krijgen steeds meer kinderen wel dat stempel opgedrukt. Ze moeten medicijnen innemen om rustig te worden. Pietje Bell zou in deze tijd geen schijn van kans hebben gehad zichzelf te zijn. Hij zou beslist het medicijn Ritalin moeten slikken. Of op woensdagmiddag in gedragstherapie moeten. 

Zelfs voor schuw gedrag lijkt de tolerantie af te nemen. Dat valt althans op te maken uit het feit dat er nu ook medicijnen ter bestrijding van 'sociale fobie' te krijgen zijn, en therapieën om kinderen van hun verlegenheid af te helpen. [...] 

Niet alleen op het consultatiebureau en later op school worden kinderen constant gemeten en getoetst om te bepalen of ze wel aan onze hoge maatstaven voldoen. Ook thuis hanteren ouders onwillekeurig voortdurend de meetlat, daartoe aangespoord door artikelen, boeken, websites en televisieprogramma' s over kinderen en opvoeding. [...] 

'Je moet heel sterk in je schoenen staan om niet onzeker te worden en te gaan denken dat er van alles mis is met je kroost,' zegt Janine Schouten, een moeder van drie schoolgaande kinderen. 'Als ik de maatstaven zou hanteren die je als ouders onbewust ingeprent krijgt, dan zou ik ze alle drie subiet in de vuilnisbak kunnen gooien.'

Schouten blijft nuchter, maar dat kan niet van alle ouders worden gezegd. Het lijkt wel of ouders steeds banger worden dat hun kinderen niet mee kunnen komen, en daarom maar liever geen enkel risico nemen. Hoe valt anders te verklaren dat ze hun huis volstouwen met 'educatief speelgoed (dat zelden wordt aangeraakt), hun kinderen al op vierjarige leeftijd willen leren zwemmen, en ze op tennis doen als ze nog kleiner zijn dan een racket?

Psychotherapeute Martine Delfos, auteur van enkele boeken over de ontwikkeling van kinderen, constateert dat ouders steeds ongeduldiger worden: 

Wachten is een deugd die we als opvoeders aan het verleren zijn. Kinderen moeten de kans krijgen om te rijpen. Om iets in hun eigen tempo en volgorde te leren. Ze kunnen niet alles meteen en niet alles tegelijkertijd. Je kunt als opvoeders wel proberen om bepaalde vaardigheden te trainen, maar dat gaat dan altijd ten koste van andere vaardigheden.'

[...]

'DESKUNDIGEN' 

[...] De neiging tot perfectionisme wordt verder versterkt door het groeiende leger van professionals dat zich met de ontwikkeling en opvoeding van kinderen bezighoudt. En dan bedoelen we niet artsen, psychiaters, onderwijzers en leraren. Die waren er immers vroeger ook al. Nee, het gaat om al die 'deskundigen' die er hun dagtaak en broodwinning van maken om het 'normale' kind te schetsen (in boeken, artikelen, televisieprogramma's, lezingen). En die in het verlengde hiervan allerlei 'afwijkingen' signaleren en methoden aanreiken om die afwijkingen te verhelpen. 

Het spreekt voor zich dat hulp aan kinderen met serieuze lichamelijke of psychische problemen (zo'n 7 procent van het totaal) een goede zaak is. Kinderen hoeven net zo min als volwassenen nodeloos te lijden en hebben recht op hulp. Maar de laatste jaren wordt de definitie van wat een 
probleem is wel erg opgerekt. Bovendien wordt er nooit bij gezegd dat veel zaken zichzelf oplossen. Meestal luidt de expliciete boodschap dat er onmiddellijk professionele hulp aan te pas moet komen. De impliciete boodschap is dat je als ouders je kind tekort doet als je die hulp niet inkoopt en zoon of dochterlief laat 'doortobben' met zijn of haar 'probleem'.

[...]

Iedere puber testen op depressiviteit - welke gezonde puber is niet bij tijd en wijle depressief? - is ook vragen om moeilijkheden. 

Meer terughoudendheid bij het testen en kwalificeren van allerlei leervaardigheden op school zou ook geen kwaad kunnen. Want al die stigma's die kinderen opgeplakt krijgen, doen hun zelfvertrouwen en imago geen goed. [...] 

Ook ouders zouden veel meer geduld en terughoudendheid moeten betrachten bij het grootbrengen van hun kroost. Stimuleren is goed voor kinderen, het versterkt hun zelf beeld als ze weten dat hun ouders in hen geloven. Maar opjagen is niet goed. Niets is zo frustrerend en beschadigend voor het zelfvertrouwen van kinderen als het voortdurende gevoel tekort te schieten in de ogen van de ouders, omdat ze niet aan de hoge eisen kunnen voldoen. Jongens gaan als ze onder te hoge druk worden gelet rebelleren, afhaken, spijbelen. Meisjes krijgen faalangst en worden depressief. 

In plaats van totale controle over de ontwikkeling te willen uitoefenen, zouden ouders, om met ontwikkelingspsycholoog Dolf Kohnstamm te spreken, meer 'liefdevolle verwaarlozing' moeten betrachten. Laat ze het zelf maar uitzoeken. Dat doen ze ook het liefst, en vaak met veel succes.

Ooit golden de drie kapitale R' s als gouden standaard in de opvoeding: Rust, Reinheid en Regelmaat. Daar moet inmiddels een vierde aan worden toegevoegd: geef de de Ruimte.