Citaten uit

Als het de koningin was geweest

Elsbeth Etty, NRC, 19 april 2003

Het was Ferry Hoogendijk die ermee begon, binnen een minuut na de veroordeling van de moordenaar van Pim Fortuyn tot achttien jaar. Als de koningin het slachtoffer was geweest, dan had Volkert van der G. heus wel levenslang gekregen, knerpte hij bitter. Uitentreuren werd het commentaar van de druilerige demagoog herhaald. Daarna liet de zeurstem des volks zich horen. Op het terras van een als partijcentrum van Leefbaar Rotterdam fungerend café zoemde het klagerig rond. Als het de koningin was geweest... Vervolgens moest in alle actualiteitenrubrieken de ene rechtsgeleerde na de andere die ene brandende vraag beantwoorden: als het nu eens de koningin was geweest?

Deze reactie op het vonnis van de Amsterdamse rechtbank typeert het diepgewortelde gevoel van verongelijktheid waar Fortuyn aan appelleerde. De LPF mag dan wel, al dan niet tijdelijk, zijn gedecimeerd, maar volop aanwezig is nog de in grote groepen van de bevolking bestaande overtuiging stelselmatig en expres te worden achtergesteld. 'Onze Pim' was zeker niet belangrijk genoeg. Wij worden niet voor vol aangezien. Wij worden geminacht door de elite. Het mobiliseren van dit soort klachten is een wezenskenmerk van elk politiek populisme. Een niet onaanzienlijk deel van Nederland wordt verteerd door rancune. Het is een gevaarlijke rancune, omdat rationaliteit en humaniteit erdoor worden verduisterd.

[...] De veronderstelling dat er met twee maten wordt gemeten verklaart de reactie van de LPF op het feit dat de moord op de oprichter niet is bestraft met levenslange detentie. De aanhang van Fortuyn voelt zich beledigd en voor de zoveelste keer niet serieus genomen. Vandaar dat zelfs een moord op het staatshoofd onderwerp van publieke speculatie kon worden.

De achterliggende gedachte is dat het vonnis niet de erkenning inhoudt dat Fortuyn was geroepen tot het premierschap. Vandaar de vergelijking met de koningin, al was een vergelijking met een eventuele moord op de minister-president dan relevanter geweest. Daarmee zitten we middenin het meningsverschil tussen de rechtbank en het openbaar ministerie over de politieke betekenis van de moord op Fortuyn.

De rechtbank oordeelt dat de moord weliswaar inbreuk heeft gemaakt op een zo belangrijk democratisch proces als de verkiezingen van 15 mei 2002, maar geen gevaar voor het voortbestaan van de democratie heeft opgeleverd. Het openbaar ministerie meent dat ,,het hart van het democratisch proces op criminele en onherstelbare wijze is doorboord''.

[...] Op aanslagen op het staatshoofd, de regeringsvorm, enzovoort, staat dezelfde sanctie als op moord, wie ook het slachtoffer is: levenslang of ten hoogste twintig jaar. Ander delict, zelfde strafmaximum. En dus ook dezelfde overwegingen bij de straftoemeting.

Politieke belangen mogen in die overwegingen geen rol spelen. [...]

Leve de rechterlijke macht die zich noch door de politiek, noch door de publieke opinie laat beïnvloeden. Leve de rechtspraak die op humanitaire gronden uiterst terughoudend is met levenslang, in mijn ogen even onmenselijk als de doodstraf. En leve de koningin! Dit laatste voor alle zekerheid, na al die onzindelijke speculaties over moord op ons staatshoofd.

Overigens hoop ik dat het gerechtshof de moordenaar van Fortuyn de hoogst mogelijke tijdelijke gevangenisstraf plus tbs oplegt, dus twintig jaar en psychiatrische behandeling.