Opinie # 36
Disinformatie door de media
Disinformatie of desinformatie is het verspreiden van
onjuiste informatie, simpel gezegd ‘informatieve misleiding’.
Disinformatie kan op allerlei gebieden aan de orde zijn.
|
In het alledaagse leven door kwaadspreken over anderen, iets wat al
in de bijbel en koran een zonde genoemd wordt. |
|
In de wetenschap, door onwelgevallige feiten die tegen een
gevestigde theorie in lijken te gaan te vertekenen of gewoon te negeren of
door onorthodoxe geleerden de mond te snoeren zodat het lijkt alsof er een
algehele consensus bestaat onder serieuze wetenschappers. Dit treft
grensgebieden van de wetenschap zoals de parapsychologie of de psychologie
van het dierlijk bewustzijn, en controversiële projecten binnen gevestigde
wetenschappen zoals de seksuologie, bijvoorbeeld rond pedofilie. |
|
In de politiek, door middel van karaktermoord op politieke
tegenstanders, het karikaturiseren van hele bevolkingsgroepen of het tot
vijand bestempelen van vreedzame vreemde mogendheden.
En niet in de laatste plaats door de middelaars van informatie zelf: |
|
de media. Terwijl je zou kunnen verwachten dat juist de media
vanuit een journalistieke ethiek garant zouden staan voor een zo compleet en
onbevooroordeeld mogelijke weergave van de maatschappelijke werkelijkheid,
hoor je steeds vaker dat ze het op dit punt laten afweten. |
Welke vormen van disinformatie in de media zijn er
eigenlijk?
Je kunt grofweg drie soorten disinformatie onderscheiden als het om de media
gaat:
|
(1) Effectbejag
Vooral de televisie lijkt meer dan ooit uit te zijn op amusement en
sensatie om daarmee zoveel mogelijk kijkers te trekken, en een vergelijkbaar
proces doet zich voor in de gedrukte media. |
|
(2) Hetzes
In het verlengde van effectbejag kan er op een gegeven moment
stemmingmakerij tegen bepaalde personen of groepen. |
|
(3) Propaganda
Er kan ook nog sprake zijn van een politieke agenda ten gunste waarvan de
feiten worden vertekend. |
Hoe is de disinformatie te stoppen?
Er is een aantal voorstellen gedaan om de kwaliteit van de berichtgeving van
de media te verbeteren. Daarbij past overigens direct al een nuancering.
Gemakshalve wordt steeds weer van ‘de media’ gesproken, maar in feite is dit
natuurlijk een abstractie voor alle mogelijke kranten, tijdschriften,
tv-programma’s, radioprogramma’s, etc. Kritiek op ‘de’ media kan dus
moeilijk op alle individuele informatieve kanalen of journalisten slaan, zoals
o.a. Frits van Exter van Trouw en H.J.A. Hofland van NRC-Handelsblad
benadrukken.
Er worden in het maatschappelijk debat minstens vier benaderingen
voorgesteld:
|
(1) Genoegen nemen met de ontwikkelingen |
|
(2) Regulering door de overheid |
|
(3) Zelfregulering door de journalistiek zelf |
|
(4) Het uitbreiden van de verslaggeving naar de gewone burgers:
iedereen journalist, al dan niet op een weblog. |
Er zijn dus volop manieren om tegenwicht te bieden aan
disinformatie.
Het bovenstaande wordt uitgewerkt in een essay:
|