Citaten uit

Tegen wantrouwen van de Kamer kunnen zelfs drie generaties Donner niet op

Hans Goslinga, Column, Trouw 17 september 2005

[...]

Het debat dat de Tweede Kamer in 1929 met minister Donner voerde naar aanleiding van de gerechtelijke dwaling in de moordzaak-Giessen-Nieuwkerk verliep volgens dezelfde patronen als het kamerdebat afgelopen donderdag over de Schiedamse parkmoord. Net zoals we de afgelopen dagen zijn kleinzoon Piet Hein zagen doen, moest Jan Donner laveren tussen een hevige publieke verontwaardiging en zijn pogen de zaak afgewogen en objectief te benaderen.

[...]

Voor de moord op een spoorwegwachter in Giessen-Nieuwkerk in 1925 waren twee mannen tot in hoogste instantie veroordeeld. De zaak trok veel aandacht, omdat er al tijdens het onderzoek twijfel was over hun schuld. Na vier jaar beval de Hoge Raad onder druk van de publieke opinie revisie en sprak het gerechtshof in Amsterdam na een emotionele zitting de mannen, na bijna vijf jaar cel, vrij.

In zijn biografie over Jan Donner relativeert Job de Ruiter, zelf minister van justitie tussen 1978 en 1981, de kritiek van zijn verre voorganger op de media. ''Enige kranten waren inderdaad zeer ver gegaan in hun kritische beschouwingen, maar tegelijk moet worden gezegd dat de door de pers aangewakkerde publiciteit uiteindelijk heeft geleid tot het doen van recht.''

Uit de revisie van zaak kwam naar voren dat, zoals De Ruiter schrijft, zo ongeveer alle doodzonden waren begaan die maar in een rechtsorde denkbaar zijn. De rijksrechercheur die met de opsporing was belast had door middel van allerlei manipulaties de zaak `rondgemaakt`, [...] en een deel van het dossier was geheimgehouden voor de verdediging, maar wel aan de rechtbank verstrekt.

Minister Donner erkende volmondig dat er ernstige fouten waren gemaakt, waarmee `het fundamentele belang van een onbepaald vertrouwen in justitie` in het geding was, maar hij vond de zaak `hogelijk opgeblazen`. Hij leverde niet alleen kritiek op de pers, maar ook op de rechter van revisie, die in zijn ogen bij de zitting de emoties te veel ruimte had gegeven.

Deze aanvalsdrift, die zijn kleinzoon dus niet van een vreemde heeft, kwam hem in de Kamer op het verwijt te staan dat hij de wereld op zijn kop zette. Terwijl de minister vrij mild leek te oordelen over de fouten die waren gemaakt, gaf hij nu de rechter die de zaak ten goede had gekeerd de volle laag. Zo was het niet, gaf Donner aan, hij wilde slechts waarschuwen voor `overdreven en onwaardige voorstellingen`.

[...]

Vrijwel de hele Kamer was het met hem eens dat de gang van zaken `een bedroevend uitzonderingsgeval` was.

[...]

De opsporing en vervolging van de Schiedamse parkmoord hebben op dit punt breder twijfel opgeroepen. De vraag is of het openbaar ministerie na de reorganisatie in de jaren negentig, die een eind maakte aan de grote autonomie van officieren van justitie, niet te ver is doorgeschoten in crimefighting ten koste van waarheidsvinding. De jonge Donner - hoewel nu bijna twintig jaar ouder dan zijn grootvader destijds - sprak dat tegen.

[...]