Citaten uit

Vagina achter de designtas

Dylan van Rijsbergen, Trouw, 6 oktober 2007

Terwijl de bezorgdheid over de seksualisering van de samenleving toeneemt, pleit historicus Dylan van Rijsbergen juist voor een terugkeer naar de wortels van de seksuele revolutie.

„Het is tijd voor een nieuwe Jan Wolkers, iemand die op krachtige wijze getuigt van een authentieke seksualiteit.”

Een paar weken geleden was hij overal in Amsterdam te zien: een reclameposter met een bijna naakt, prachtig vrouwenlichaam, slechts gehuld in een beha. Geen ogen te zien. De vagina ging schuil achter een kleine designhandtas. Op de poster was de volgende tekst aangebracht: ’Les 84: hem in verleiding brengen’.

[...]

Shockerend voor mij was het feit dat de kleine tas en de vagina geheel inwisselbaar waren. De poster suggereerde dat seksuele verleiding en de verleiding om producten te kopen hetzelfde waren. Het ging over het transformeren van menselijk seksueel verlangen in een product, koopwaar. Uitwisselbaar, gestandaardiseerd en klaar om aan de hoogste bieder te worden verkocht.

[... ...]

Conservatieven wijzen meestal beschuldigend naar de jaren zestig en zeventig, de tijd waarin de seksuele moraal ten onder ging. In zekere zin hebben ze gelijk. Pornografie is zo oud als de mensheid, maar sinds de seksuele revolutie heeft zij zich enorm verbreid, en vandaag de dag kunnen we rustig stellen dat pornografie alomtegenwoordig is.

Toch zijn in mijn beleving seksualiteit, verlangen en zelfs pornografie op zichzelf niet verkeerd. Ze vormen een essentieel onderdeel van de manier waarop individuen hun leven leven, genieten, vieren en betekenis geven.

[...]

Het mooie van de seksuele revolutie was dat, vanwege de groeiende welvaart in de westerse wereld, de uitvinding van de anticonceptiepil en een nieuwe liberale bewustwording, veel mensen toegang kregen tot mogelijkheden om een persoonlijke levensvervulling te bereiken waarbij erotiek een rol speelt. De revolutie was de triomf van het zojuist geëmancipeerde, seksueel actieve individu.

In die tijd wisten verscheidene literaire auteurs de Nederlanders te shockeren. Schrijvers als Jan Wolkers en Jan Cremer beschreven hun seksuele ervaringen op een heel persoonlijke manier.

Jan Wolkers schrijft op een unieke en zeer eigen wijze over vrouwen en seks.

[...]

Door zich te manifesteren als seksueel individu stimuleert Wolkers anderen om ook seksuele individuen te worden. Als hij naar een vrouwenlichaam staart, doet hij dat met de blik van de heteroseksuele machoman, maar het is in ieder geval de blik van de authentieke, individuele macho die luistert naar de naam Jan Wolkers.

Na de jaren zeventig ging er iets mis. Seksualiteit werd handelswaar, en dook uiteindelijk overal op, maar ontdaan van ieder spoor van individualiteit.

[...]

Waarom gebeurt dit? We kunnen het hebben over de opkomst van het neoliberalisme of over technische ontwikkelingen als de videoband en later het internet. Maar het belangrijkste is deze gouden regel: alle revoluties lopen op enig moment spaak. Iedere revolutie draagt de tendensen die zullen leiden tot de eigen ondergang al in zich. En meestal is er één persoon die deze ondergang symboliseert.

[...]

De Napoleon of Stalin van de seksuele revolutie heette Hugh Hefner. Deze magnaat van het Playboy-concern leek iemand die de tegenbeweging ondersteunde. Zo sponsorde hij begin jaren zeventig bijvoorbeeld de rechtszaken die uiteindelijk leidden tot legalisering van abortus in de Verenigde Staten.

Maar met hem raakte de seksuele beweging ook ontspoord. In het tijdschrift Playboy werd seksualiteit op een gigantische schaal gestandaardiseerd. Het blad reduceerde vrouwen tot hun essentiële onderdelen. En net als de beroemde Playboy Bunny transformeerde Hefner hen in volstrekt voorspelbare beelden van seks. Zijn onderneming maakte hem ongelooflijk rijk, en seksualiteit ongelooflijk saai.

Je zou kunnen zeggen dat we op dit moment in een periode van hefnerisme leven. De seksuele revolutie met al haar liberale verworvenheden bestaat alleen nog in naam. De creativiteit en speelsheid die in haar kern schuilt is vernietigd door industriële ondernemingen als Playboy en elk willekeurig ander marketingbedrijf dat seks en porno gebruikt op een saaie en kant-en-klare manier.

Maar dat betekent niet dat we terug zouden moeten keren naar de periode van vóór de seksuele revolutie. Dat is ook de reden dat ik denk dat zowel feministen als conservatieven ongelijk hebben met hun strijd tegen de pornoficatie van de samenleving. De democratisering van seks is een geweldige verworvenheid die niet teruggedraaid of beperkt zou moeten worden tot haute couture.

Wat we zouden moeten doen is de seksuele revolutie juist radicaliseren, teruggaan naar de wortels van dit fascinerende veranderingsmoment. De taak die we op ons moeten nemen is om de beelden van seksualiteit die we elke dag zien te individualiseren en te variëren.